Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ, Μέσα στη Θ. Λειτουργία ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει το Χριστό, να βρει το παν. Όταν αρχίζει κανείς να προσεύχεται, η ίδια η προσευχή θα του λύνει τις απορίες του. July 10, 2019 by iconandlight

 

Άγιος Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ

Εκοιμήθη στις 11 Ιουλίου 1993

«Να έχουμε βαθειά ησυχία στην εκκλησία, είναι άκρως πολύτιμο προνόμιο.
Μηχανευθείτε τρόπους να είστε με τον Θεό!». Άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ

Ο Αρχιμ. Ζαχαρίας (Ζάχαρου) λέει για τον Γέροντα Σωφρόνιο του Έσσεξ:
Ο Γέροντας έδινε μεγάλη σημασία στη Θ.Λειτουργία. Μάλιστα τη λειτουργική προσευχή την ονόμαζε υποστατική προσευχή. Την προσευχή που ανήκει στον άνθρωπο ως εικόνα Θεού, ως πλασμένο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση Θεού. Μέσα στη Θ. Λειτουργία ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει όλη τη ζωή του Χριστού, να ζήσει το Χριστό. Έδινε μεγάλη σημασία στην προετοιμασία για τη Θ. Λειτουργία και την προσοχή με την οποία έπρεπε εμείς να τελούμε τη Θ. Λειτουργία και να προσευχόμαστε σ’ αυτή.

Θεωρούσε ο Γέροντας ότι στις μέρες μας μέσα στη Θ. Λειτουργία ο άνθρωπος μπορεί να βρει το παν. Και ότι όταν τελείται με προσοχή η Θ. Λειτουργία έχει μέσα της όλη τη χάρη του Θεού. Εφ’ όσον είναι ο Χριστός που τελεί, στην ουσία, τη Θ. Λειτουργία, όπου είναι ο Χριστός εκεί είναι και όλος ο ουρανός.

Ο Γέροντας έλεγε ότι στις μέρες μας που σχεδόν έχουν εκλείψει οι συνθήκες για την ησυχαστική προσευχή το μόνο που μας έμεινε είναι η Θ. Λειτουργία. Να δώσουμε όλη μας τη δύναμη και όλη μας την προσοχή στο να τελέσουμε τη Θ. Λειτουργία όπως πρέπει για να βρούμε το πλήρωμα της χάριτος, της σωτηρίας.. Όλη μας η ζωή πρέπει να είναι κατά τον τύπο της Θείας Λειτουργίας. Δηλαδή, όπως στη Λειτουργία βασίζομε το Μυστήριο πάνω στο λόγο του Χριστού και καλούμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος με την προσευχή στον Ουράνιο Πατέρα παρακαλώντας ν’ αγιασθούν τα δώρα κι εμείς, έτσι πρέπει νάναι και όλη μας η ζωή’ να βασίζεται πάνω στο λόγο του Θεού και τη δέηση, στην ικεσία. Τότε αγιάζεται όλη η κτίση, ο άνθρωπος και μαζί του όλη η κτίση.

***

Ο π.Νικόλαος Σαχάρωφ, ανεψιός του π. Σωφρονίου του Έσσεξ, λέει για τον Γέροντα:

Όπως ο πατέρας Σωφρόνιος ήταν απολύτως ειλικρινής στα πάντα, έτσι ήταν ειλικρινής και στην προσευχή στο Θεό. Έλεγε και εμπιστευόταν στον Θεό τα πάντα. Όλη η ζωή του, δεν ήταν μόνο ο κανόνας της προσευχής, έγινε προσευχή, η κάθε κίνησή του ήταν γεμάτη από την προσευχή. Χωρίς την προσευχή δεν έκανε και, να πω περισσότερο, δεν έλεγε τίποτα. Ο Άγιος Σιλουανός ρώτησε μία φορά τον γέροντα Στρατόνικο: «Πώς μιλούν οι τέλειοι; Αυτός εξεπλάγη από αυτή την ερώτηση, και ο γέροντας Σιλουανός απάντησε ο ίδιος: «Οι άγιοι, οι τέλειοι, δεν μιλούν από τον εαυτό τους. Φυσικά, όταν άκουσε αυτή τη διαθήκη από τον Άγιο Σιλουανό, ο πατέρας Σωφρόνιος έγινε πολύ φειδωλός σε διάφορες λέξεις, αλλά πολύ πλούσιος στον λόγο του Θεού. Και μας δίδαξε, επίσης, πάνω από όλα, την ειλικρινή προσευχή, για να είναι η προσευχή, ιδιαίτερα η λειτουργική προσευχή, όχι απλώς ένα «ανάγνωσμα» κειμένων, με αφηρημένο μάτι (με ένα μακρινό μάτι). Ήθελε να μας μάθει να ζούμε κάθε λέξη της Λειτουργίας, επειδή η προσευχή για μας είναι πρωτίστως μία λειτουργική προσευχή. Αυτό είναι το θεμέλιο της ζωής στο μοναστήρι μας. Όλα είναι γύρω από τη Λειτουργία, από την κοινωνία των Αχράντων Μυστηρίων. Οι άνθρωποι συχνά λένε: «Τί γίνεται, όμως, με τον κανόνα της προσευχής; Πρέπει να τον διαβάζουμε». Όταν ο πατέρας Σωφρόνιος ήταν ακόμη στο Άγιον Όρος, ρώτησε μία φορά τον γέροντα Σιλουανό• είναι δυνατόν να αντικαταστήσει το ανάγνωσμα του προσευχητικού κανόνα με την προσευχή του Ιησού; Ο πατέρας Σιλουανός απάντησε θετικά. Αυτό το επεισόδιο περιγράφεται στο βιβλίο «Το Μυστήριο της χριστιανικής ζωής». Ο πατέρας Σωφρόνιος της έγραψε: «Μην φοβάστε να ρωτάτε τον Θεό, φοβάστε να είστε ανειλικρινής με τον Θεό». Αυτή η ειλικρίνεια στην προσευχή, την οποία όλους μας δίδασκε ο πατέρας Σωφρόνιος, μας έδωσε να καταλάβουμε ότι ο Θεός δεν είναι κάτι εκεί έξω, ο οποίος μας επιβάλλει την εκτέλεση κάποιων κανόνων. Όχι, ο Θεός είναι ένα ζωντανό Όν, ο ουράνιος Πατέρας μας, με τον οποίο έχουμε ένα διάλογο, όχι ένα λεκτικό διάλογο, αλλά το διάλογο της ζωής. Μας απαντάει όχι μόνο στα λόγια της Γραφής, αλλά και στη ζωή μας. Όπως όλη η ιστορία του Ισραήλ της Παλαιάς Διαθήκες ήταν ένας διάλογος με τον Θεό, έτσι και η ζωή του καθενός από εμάς είναι ένας διάλογος με τον Θεό. Αυτόν τον προστατικό διάλογο με τον Θεό προσπαθούσε να αναπτύξει σε μας ο πατέρας Σωφρόνιος… Η προσευχή είναι πάντα μία εσωτερική παρουσία στον Θεό, και όχι απλό διάβασμα των κανόνων. Για μένα προσωπικά, στη θεολογία του πατέρα Σωφρονίου γίνεται αισθητή η ανάσα της αιωνιότητας. 

***

Γράφει ο Γέροντας Σωφρόνιος στην αδελφή του Μαρία: 

Το εκκλησάκι μας δεν είναι μεγάλο. Σε αυτό δεν χωρούν ελεύθερα όλοι όσοι θέλουν. Το χρησιμοποιούμε εμείς, μια ομάδα προσώπων που ζούμε στην Αγία Γενεβιέβη του Δρυμού, και οι περισσότεροι είμαστε μοναχοί και μοναχές…

Στην εκκλησία μας μπορώ να λειτουργώ, χωρίς να υψώνω τη φωνή μου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί η εξάντληση της δυνάμεως στις εκφωνήσεις δεν είναι μόνο κουραστική αλλά και παρεμποδίζει την προσευχή. Η ψαλμωδία γίνεται με πολύ σιγανόν τρόπο. Οι άνθρωποι στέκονται όρθιοι, χωρίς να κινούνται. Δεν υπάρχει καμία σχεδόν κίνηση στην εκκλησία κατά τη διάρκεια των ακολουθιών. Τόσο θαυμάσια ησυχία, ώστε να φαίνονται έπειτα σε όλους μας οι άλλες εκκλησίες υπερβολικά θορυβώδεις και ανήσυχες. Σε αυτή λοιπόν την εκκλησία διαβάζω και τις προσευχές εκείνες που σου στέλνω. Εκτός από την αναστάσιμη λειτουργία της Κυριακής, λειτουργώ δύο φορές την εβδομάδα, την Τρίτη και το Σάββατο: Στις οκτώ το πρωΐ κατά την τοπική ώρα (η διαφορά μεταξύ μας είναι δύο ώρες· έτσι σε σας εκεί είναι δέκα η ώρα). Αν θέλεις μπορείς κι εσύ τότε να συμμετέχεις στην ακολουθία μας νοερά. Επιστολή 5

Ζω –μάλλον ζούμε– σε χώρο πολύ ήσυχο. Τόσο, που ακόμη και σε σύγκριση με την έρημο μου στον Άθωνα, εδώ εντρυφώ περισσότερο στην ηρεμία της φύσεως και της ησυχίας, ιδιαίτερα κατά τη νύκτα. Επιστολή 8

Ευχαριστώ αδιάκοπα τον Θεό για τη θαυμαστή ησυχία που περιβάλλει το σπίτι και τον ναό μας. Το εκκλησάκι μας έγινε πολύ ωραίο, παρά τα μηδαμινά εκείνα μέσα που διαθέταμε και διαθέτουμε ακόμη…  Οι ακολουθίες γίνονται στην εκκλησία πάντοτε με κλειστό παράθυρο, δηλαδή σχεδόν σε απόλυτο σκοτάδι όταν τελούμε τον εσπερινό μας. Μόνο δύο κανδήλια είναι αναμμένα, και μπροστά από αυτά στέκονται επιπρόσθετα μικρά περιοριστικά διαφράγματα, ώστε το φως να μην κτυπά στα μάτια…  Βεβαίως κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας αφήνουμε περισσότερο φως. Ηλεκτρικός φωτισμός, αλλά και αυτός υπολογισμένος, όσο είναι απαραίτητος, για να είναι δυνατή η ανάγνωση και η ψαλμωδία. Να έχουμε τέτοια βαθειά ησυχία στην εκκλησία που επιτρέπει να τελούνται όλες οι ακολουθίες χωρίς να υψώνεται η φωνή, αλλά να προφέρονται οι λόγοι (εκφωνήσεις και εκτενείς) με φωνή συνηθισμένου διαλόγου που γίνεται σε δωμάτιο, είναι άκρως πολύτιμο προνόμιο.

Αν τελέσω τη λειτουργία, που διαρκεί δύο ως δυόμισι ώρες, όλη η υπόλοιπη ημέρα περνά κάπως σαν «σκιά», σαν κάποια χλωμή ταινία. Σαν να μην έχω στα χέρια μου τη δύναμη να «στηριχθώ» κάπου. Ο νους γλιστρά, δεν προσκολλάται σε πράγματα, σε σκέψεις. Ωστόσο όμως αναγκάζω τον εαυτό μου να επικοινωνεί με τους ανθρώπους. «Αναγκάζω τον εαυτό μου», αλλά και αναγκάζομαι από τη ροή της ζωής… Δεν συνήθισα, δεν αφομοίωσα σχεδόν τίποτε από τη συνήθη ζωή των ανθρώπων. Αισθάνομαι άβολος σε όλα, άπειρος σε όλα τα έργα μου. Κατά τη συνάντησή μου με τους ανθρώπους νιώθω λίγο «τεχνητός». Και αυτό, γιατί θέλω να έλθω σε πραγματική επικοινωνία μαζί τους, μολονότι κατά κάποιον τρόπο στις περιπτώσεις αυτές δεν έχω «πραγματικό» ενδιαφέρον για το αντικείμενο της συνομιλίας. Έτσι λοιπόν, σε μένα τον ίδιο η επικοινωνία αυτή προσφέρει λίγα, ενώ οι άλλοι πρέπει να πλήττουν μαζί μου… 

Ζω οικειοθελώς αποκομμένος απ’ όλο τον σάλο του κόσμου· δεν πληροφορούμαι για οποιαδήποτε γεγονότα. Δεν έχω ούτε τηλέφωνο ούτε ραδιόφωνο, και βεβαίως ούτε τηλεόραση. Δεν γνωρίζω τίποτε απ’ όσα γίνονται σε όλο τον κόσμο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έκλεισα τα μάτια σ’ εκείνη τη μεγάλη τραγωδία που ζει όλος ο κόσμος. Νομίζω ότι είναι ακριβώς απαραίτητο να αποσυρθεί κάποιος από τα «μικροπράγματα» και τις «λεπτομέρειες», για να ζήσει εντονότερα και βαθύτερα την αληθινή ζωή των ανθρώπων, δηλαδή του Ανθρώπου.

***

Πριν από κάποιο διάστημα, όταν βρισκόμουν στον Άθωνα, ήμουν τόσο απασχολημένος με τη σκέψη μου σε άλλο επίπεδο του Είναι, ώστε δεν υπήρχε χώρος στο πνεύμα μου για καμία σκέψη για οποιαδήποτε άλλη τέχνη, εκτός από την «τέχνη» να προσεγγίσω τη θεία και αιώνια Αγάπη του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Ήδη όμως στην Ευρώπη, αφού έχασα την ησυχία της πολύτιμης ερήμου, χρειάστηκε σε μεγάλο βαθμό να παραδοθώ εντελώς στη Λειτουργία, αφήνοντας τις άλλες μορφές προσευχής ή περιορίζοντάς τες στο ελάχιστο. Η περίσταση λοιπόν αυτή με οδήγησε στη μεγάλη επιθυμία να βρω στη συνείδησή μου και να πραγματοποιήσω τέτοιον ναό, τέτοιες «συνθήκες» για τη Λειτουργία, που έστω και σε μικρό βαθμό να εκφράζουν την πνευματική ουσία της Θείας αυτής Πράξεως.

***

Ώ, τι εφιάλτης η επικαιρότητά μας!
Σχηματίζεται εικόνα φοβερής απομονώσεως όλων από όλους. Είναι αδύνατη η ήσυχη επαφή, και πουθενά σχεδόν δεν υπάρχει ήρεμο μέρος. Ο γενικός ρυθμός της ζωής είναι αφύσικα γρήγορος. Οι άνθρωποι χάνουν την ικανότητα για ήρεμη ανάπαυση, απλή φιλία, ανιδιοτελή επικοινωνία μεταξύ τους … Τόσο πολλοί πάσχουν από μοναξιά.

Οι παρατηρήσεις μου επάνω στους σύγχρονους ανθρώπους με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι βολικότερο γι’ αυτούς να προσεύχονται στους ναούς, ιδιαίτερα κατά τη Λειτουργία. Η λειτουργική προσευχή με τη συχνή θεία μετάληψη αποτελεί το πλήρωμα… Η Λειτουργία, αν βεβαίως βιώνεται με όλο το είναι μας, επιτρέπει να τη ζήσουμε ως αληθινά Θεία Πράξη, που περιλαμβάνει όχι μόνο αυτό τον ορατό κόσμο, αλλά και όλον εκείνον που άπειρα ξεπερνά τα όριά του. Μη εμβαθύνοντας στον χώρο αυτό ο άνθρωπος μπορεί εύκολα να περιπέσει στη συνήθεια που τον ερημώνει και τον νεκρώνει. Είναι απαραίτητο να αυξάνει αδιάκοπα στη γνώση του Θεού και να μην επιτρέψει να μετατραπεί η Λειτουργία σε λεπτομέρεια της ευσεβούς βιοτής μας. 

Είμαι γενικά ευτυχής, γιατί τον χρόνο αυτό είχα σχετικά πολλές ώρες και ημέρες κατά τις οποίες ήμουν εντελώς μόνος. Τόσο πολύ αλλάζει τον άνθρωπο το να είναι μόνος. Τόσο επηρεαζόμαστε από την επίδραση κάθε πλάσματος που συναντούμε! Ώ, θα μπορούσα βεβαίως να «κλείσω» την καρδιά μου και να μην μετέχω στα παθήματα των άλλων ή γενικά στα βιώματά τους, αν είναι ευτυχισμένοι ή δυστυχισμένοι. Αλλά η μοίρα μου δεν είναι να είμαι κλειστός. Από τις ανοικτές όμως πόρτες οι πάντες εισβάλλουν ελεύθερα …

***

Η εμπειρία της ερήμου με βοηθά στη διακονία μου. Αν εγώ ο ίδιος δεν γνώριζα τέτοια φτώχια, που για τις σύγχρονες ευρωπαϊκές χώρες είναι ασύλληπτη, δεν θα μπορούσα να συναντώ τους φτωχούς και εξουθενωμένους (και είναι η πλειονότητα από αυτούς που υπηρετώ) με τέτοιον ειλικρινή σεβασμό για το πρόσωπό τους και κατανόηση των παθημάτων τους, που τώρα μου δίνονται. Στη σπηλιά, με τον γυμνό βράχο πάνω από το κεφάλι μου και γύρω μου, στην ήσυχη νύχτα, το πνεύμα μου ήταν ελεύθερο να βλέπει όλο τον κόσμο από τη στιγμή της δημιουργίας ως την έσχατη ώρα της ιστορίας, αλλά και εκείνον που προηγείται του κόσμου αυτού, και εκείνον που κείται πέρα από τα γήινα όρια του χρόνου. Αν δεν είχα γνωρίσει στην έρημο την «πολυτέλεια» να συγκεντρώνεται η σκέψη μου στα κρίματα του ανθρώπου και το νόημα του ερχομού του στον κόσμο, δεν θα μπορούσαν να βοηθήσω τους διανοούμενους ανθρώπους (και από αυτούς υπάρχουν επίσης πολλοί) με λεπτή καρδιά, που αναζητούν διέξοδο από την κατάσταση που δημιουργήθηκε στον κόσμο για τους ίδιους και για όλη την ανθρωπότητα. Έτσι μένω τώρα στην κατάσταση της πιο βαθειάς ευγνωμοσύνης προς την Θεία Πρόνοια για εμένα· για τις δύσκολες ημέρες περισσότερο από τις εύκολες, διότι από τα παθήματα γεννιέται η σοφία.

***

Εγώ λοιπόν ζω όλη μου τη ζωή «εκτός του κόσμου» … Ζώντας στο «περιθώριο», μακριά από την άγρια θηριώδη αυτή ζωή, με φοβερόν πόνο στην καρδιά κράζω προς τον Ουρανό να κατεβεί ως το επίπεδο της γης με το υπέροχο μυστήριό του, να αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους που πραγματικά πάσχουν, να ανοίξει γι’ αυτούς άλλους ορίζοντες του Είναι, ώστε ο κάθε κόπος του ανθρώπου να γίνει ενθουσιώδης διαδικασία δημιουργίας.

***

Μόνο ζώντας τη Λειτουργία, όσο είναι δυνατό και προσιτό σε μας, με όλο το είναι μας, γινόμαστε βαθμηδόν ευαίσθητοι σε πολλά πού περνούν απαρατήρητα από όσους δεν γνωρίζουν τον Χριστό και δεν Τον αγαπούν και δεν ζουν στο πνεύμα των εντολών Του… Ζω ήδη μέσα στο ράσο εξήντα επτά χρόνια, και κάθε φορά η Λειτουργία είναι γιά μένα κάτι νέο, μοναδικό! Είναι αδύνατον να την συνηθίσουμε! Και όταν βρίσκουμε ανάπαυση στη βαθειά καρδιά μας από την εγγύτητα του Θεού, τότε βεβαίως μας είναι ευκολότερο να υπηρετήσουμε τούς ανθρώπους. Θα ήθελα λοιπόν και εσείς να μιλάτε με καρδιά γεμάτη από ευγνωμοσύνη προς τον Χριστό, γιά το ότι βρήκε τρόπο να ενωθεί μαζί μας.

Προσπαθείστε να ζείτε κάθε φορά πιο βαθιά αυτό που ζούσε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο, όταν εγκαθίδρυσε το μεγάλο αυτό μυστήριο που είναι η θεία Ευχαριστία. Τότε η λειτουργία θα αποβεί σωτήρια όχι μόνο για σας, αλλά και για όσους συμμετέχουν σ’ αυτή. Δεν ανήκει μόνο στους ιερείς να ζουν στην καρδιά τους τα παθήματα του Χριστού για τον κόσμο… Καθετί που υπάρχει, υπάρχει γιατί ο Θεός το σκέπτεται. Ο Θεός σκέπτεται τον κόσμο και ο κόσμος υπάρχει. Αν ζητείτε το θέλημα του Θεού με απλότητα και ταπείνωση, ο Θεός μπορεί να μεταβάλει οποιαδήποτε κατάσταση ακόμη και την πιο αρνητική. Το παν εξαρτάται από τη σχέση μας με τον Θεό. Αν έχουμε εμπιστοσύνη στην πρόνοιά Του…

Τέτοιος οφείλει να είναι ο χριστιανός. Ένα «καλώδιο υψηλής τάσεως», πάνω στο οποίο μπορεί να καθίσει ένα πουλάκι χωρίς να πάθει την παραμικρή ζημία, αλλά μέσα από το οποίο περνά ενέργεια ικανή να κάνει ολόκληρο τον κόσμο να εκραγεί. Ιδού με ποιόν τρόπο εγγίζουμε την αιώνια Βασιλεία του Χριστού.

Πώς μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό «καθώς εστι»; Ο Χριστός μας δείχνει την οδό παροτρύνοντάς μας να παραμένουμε στην αγιότητα για να μη βλάπτουμε τον πλησίον, να προτιμούμε τους άλλους από τον εαυτό μας, να μην επιδιώκουμε να τους εξουσιάζουμε.
Οφείλουμε να πεθάνουμε για τον εαυτό μας, για να ζήσουν οι άλλοι.

 Για ν’ αλλάξουμε τη ζωή μας, χρειάζεται άσκηση· χρειάζεται να μάθουμε να μεταθέτουμε το πνεύμα μας από τα κοινά και εμπαθή πράγματα προς τον Θεό… Η άσκησή μας, αθέατη στους άλλους, παραμένει με όλη της τη δύναμη μπροστά στα μάτια τού Θεού.

Πώς να περάσουμε μια μέρα χωρίς αμαρτία, δηλαδή αγία; Να το καθημερινό πρόβλημά μας. Πώς να μεταμορφώσουμε το είναι μας, το φρόνημα, τα αισθήματα, τις ίδιες τις φυσικές αντιδράσεις μας, ώστε να μην αμαρτήσουμε ενάντια στον Ουράνιο Πατέρα μας, στον Χριστό, στο Άγιο Πνεύμα, στην ανθρώπινη υπόσταση, στον αδελφό μας και σε κάθε πράγμα σ’ αυτή τη ζωή;

«Καταξίωσον, Κύριε, εν τη ημέρα ταύτη αναμαρτήτους φυλαχθήναι υμάς». Πολλές φορές επανέλαβα αυτή την προσευχή της Εκκλησίας. Η επί γης αναμάρτητη ζωή μας ανοίγει τις πύλες του Ουρανού. Δεν είναι ο πλούτος των γνώσεων που σώζει τον άνθρωπο. Είναι η αναμάρτητη ζωή που μας προετοιμάζει για τη ζωή με τον Θεό στον μέλλοντα αιώνα. Η χάρη του Αγίου Πνεύματος μας διδάσκει τις αιώνιες αλήθειες κατά το μέτρο που ζούμε σύμφωνα με τις εντολές: «Αγαπήσεις τον Θεό σου, τον Δημιουργό σου, με όλο το είναι σου και αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Ναι, κρατείτε πάντοτε αυτές τις εντολές.

Όταν αρχίζει κανείς να προσεύχεται, η ίδια η προσευχή θα του λύνει τις απορίες του.

«Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού, ελέησον ημάς». Όταν λέμε την προσευχή αυτή, συνάπτουμε με τον Χριστό μια προσωπική σχέση, που ξεπερνά τη λογική. Η ζωή του Χριστού εισχωρεί σιγά-σιγά μέσα μας.
Μείνετε στην προσευχή, μείνετε στον αγώνα, να περάσετε τη μέρα σας χωρίς αμαρτία. Όλα τα υπόλοιπα θα δοθούν από τον Ίδιο τον Θεό.

Μεταβάλλετε ό,τι οφείλετε να κάνετε σε προσευχή.

Για να φυλάξουμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, οφείλουμε ν’ απέχουμε από κάθε λογισμό που δεν αρέσει στον Θεό, μας λέει ο Γέροντας Σιλουανός. Ιδού το έργο μας. Ιδού η πνευματική μας καλλιέργεια. Εφόσον πρόκειται για την αιώνια σωτηρία, αυτό δεν τελειώνει ποτέ. Αρχίζουμε και ξαναρχίζουμε χωρίς τέλος.

Μηχανευθείτε τρόπους να είστε με τον Θεό!

Είπα στην αδελφότητα να κρατήσει στην Μονή πρώτα και κύρια τη Θεία Λειτουργία.

Γράφει ο Γέροντας Σωφρόνιος στο βιβλίο του: «ότε ήμην εν τη ερήμω (στο σπήλαιο της Αγίας Τριάδος) και ετέλουν μόνος την Λειτουργίαν, έχων μετ’ εμού μόνον ένα μοναχόν –όστις ήρχετο, ίνα απαντά εις τας δεήσεις των εκτενών, αναγινώσκη τον Απόστολον και παρέχη την λοιπήν αναγκαίαν συμμετοχήν, εις τόπον λαού– τότε ούτε εγώ ούτε ο μοναχός εκείνος ησθάνθημεν ποτε έλλειψιν τινα: Άπας ο κόσμος ήτο εκεί μεθ’ ημών· ο κόσμος και ο Κύριος· ο Κύριος και η αιωνιότης».Η προσευχή είναι ανεκτίμητον δώρον του ουρανού, απαιτεί όμως αφ’ ημών «σχολήν». Χάριν της συναντήσεως μετά του Ζώντος Χριστού δεν είναι καθ’ υπερβολήν δύσκολον να αρνηθώμεν τας δελεαστικάς απολαύσεις και να προτιμήσωμεν παντός άλλου την μετ’ Αυτού συνομιλίαν. Εδόθη εις εμέ το εξαίρετον τούτο προνόμιον, τολμώ να είπω, η μακαριότης, ήτις έφθασεν εις την μεγίστην αυτής έντασιν εν τη ερήμω. Η ασκητική έννοια «έρημος» δεν αναφέρεται εις γεωγραφικόν τόπον, αλλά εις τρόπον ζωής: Είναι η απομάκρυνσις από των ανθρώπων, κατά την οποίαν ουδείς βλέπει ή ακούει τον ασκητήν, ουδεμία ανθρωπίνη εξουσία ασκείται επ’ αυτού, και ο ίδιος ουδένα εξουσιάζει. Η ελευθερία αύτη είναι απαραίτητος δια την πλήρη κατάδυσιν του πνεύματος, αλλά και όλης της υπάρξεως ημών, εις την Θείαν σφαίραν. Τότε είναι δυνατόν να μεταδοθή εις ημάς η υπερτέρα πασών των αξιών της γης Θεία απάθεια. Εν αυτή ο άνθρωπος ουδόλως διανοείται υπεροχήν έναντι του αδελφού αυτού. Ουδόλως επιδιώκει τιμήν, δόξαν, έτι μάλλον, υλικόν πλούτον. Ώ, ο θετικός ορισμός της αληθούς ελευθερίας δεν δύναται να εκφρασθή δια λόγων! Δεν εννοώ δια ποίον λόγον η Θεία συγκατάβασις ευδόκησε να ζήσω εν τη ερήμω την «ελευθερία των τέκνων του Θεού» (Ρωμ. η’ 21).
Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου (Σαχάρωφ), Οψώμεθα τόν Θεόν καθώς εστί, Η’ ΠΕΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ