Εμπειρική και Ακαδημαϊκή Θεολογία Η διαφορά τών δύο τρόπων προσέγγισης Γέροντας Σοφρώνιος Σαχάρωφ

Πηγή: Αρχιμανδρίτου Σοφρωνίου: "Περί Πνεύματος και ζωής πνευματικά κεφάλαια".

125. Όταν μιλούμε για την παρουσία του Θεού στο πνεύμα μας, δε σημαίνει ότι βλέπουμε τον Θεό, αλλά ότι ο Θεός μάς βλέπει. Ιδού η ορθή στάση: Ενεργούμε ενώπιον του Θεού που είναι παρών και μας κοιτάζει.

126. Στο θέμα των ονείρων δεν μπορώ να πω περισσότερα από τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος. Κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας η καλύτερη στάση είναι να μην τα πιστεύουμε. Για να μας πείσει να πιστέψουμε στα οράματά μας, μπορεί ο εχθρός πράγματι να υποκινήσει όνειρα που πραγματοποιούνται ακολούθως στην καθημερινή ζωή. Πρέπει λοιπόν να είμαστε πολύ «φρόνιμοι». Αρκεί μια φορά να μας συμβεί, και να η πλάνη με όλους τους κινδύνους της. Εμείς έχουμε το λόγο του Χριστού και των Αποστόλων: Μας αρκεί.

127. Είναι πολύ σημαντικό να μην επιδιώκουμε ποτέ να αποκτήσουμε έκδηλα σημεία της ευδοκίας του Θεού, όπως π.χ. το χάρισμα της θαυματουργίας.

128. Να ζούμε τον Χριστό μόνοι και για τον εαυτό μας, σε διάσταση από τους άλλους, σημαίνει να ζούμε την ανεπάρκεια του ανθρωπίνου όντος για τη χριστιανική ζωή. Αντιθέτως, όταν δύο, τρεις, τέσσερεις ή περισσότεροι συναθροίζονται για τον ίδιο σκοπό, η δύναμη του καθενός πολλαπλασιάζεται στο άπειρο. Λέει η Γραφή: «Ουαί τω ενί». Απ’ εναντίας οι δύο μπορούν ήδη να είναι ακλόνητοι.

129. Το σημαντικό σε μια αδελφότητα είναι να έχουμε όλοι την ίδια θεώρηση των πραγμάτων, για να οικοδομήσουμε με σύμπνοια την προσωπική μας σωτηρία, τη σωτηρία των γύρω μας και όλων εκείνων που έρχονται κοντά μας.

130. Η ακαδημαϊκή θεολογία δεν αρκεί για τη σωτηρία. Διαβάζετε κυρίως τους ασκητικούς πατέρες. Εκεί θα μάθετε την αληθινή θεολογία, τη στάση του νου και της καρδιάς απέναντι στον Θεό.

131. Η καθαρή προσευχή δε δίνεται σε όσους μελετούν πολύ. Υπό την έννοια αυτή, η οδός της θεολογικής επιστήμης δεν είναι καθόλου αποτελεσματική, και σπάνια οδηγεί στην καθαρά προσευχή.

132. Η θεολογία είναι η κατάσταση του πνεύματος που ενεργείται από τη χάρη του Θεού. Εδώ βρίσκεται η διαφορά ανάμεσα στη θεολογία και στη φιλοσοφία, ανάμεσα στην αληθινή θεολογία και τη θεολογία των διανοουμένων. Αν μία τέτοια έμπνευση αγγίσει την καρδιά σας, δε θα έχει πια τέλος πάνω στη γη. Είναι ανεξάντλητη, γιατί μέσα της βρίσκεται η αρχή της αιώνιας ζωής. Και αν ακόμη η σωματική σας σύσταση διαλυθεί, η έμπνευση αυτή θα ζει μέσα σας με δύναμη.

133. Ο Θεός μπορεί να εγγίσει το πνεύμα του ανθρώπου και να του δώσει με άμεσο τρόπο την αυτογνωσία. Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στη γνώση αυτή και σ’ εκείνη που αποκτάται στις Θεολογικές Σχολές. Μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνη η σπουδή θεολογίας χωρίς την υπαρκτική εμπειρία της ζωής στο Πνεύμα του Χριστού. Κινδυνεύουμε, πράγματι, να σπουδάζουμε τη θεολογία στις αποφατικές μορφές της σαν φιλοσοφία και ποίηση. Κινδυνεύουμε να υιοθετήσουμε κάποια λανθασμένη στάση, να θεωρήσουμε τον εαυτό μας ανώτερο και αυτό αρκεί για να χαθούμε. Μια άλλου είδους έμπνευση οφείλουμε να αναζητήσουμε στην «εν Χριστώ» ζωή.

134. Η θεολογική επιστήμη που διδάσκεται στα σχολεία και που έγινε επιστημονική ειδικότητα ανοικτή σε όλους, δεν παρέχει τη γνώση του Θεού. Η γνώση του Θεού πηγάζει από την εν Θεώ ζωή, που γεννιέται στα μύχια της καρδιάς.

135. Είναι δυνατό να γίνουμε θύματα πνευματικής πλάνης, αν εκτιμήσουμε αυτό που προσφέρει η θεολογική επιστήμη μάλλον παρά η αγιότητα της ζωής.

136. Μπορεί κάποιος να είναι πολυμαθέστατος, να έχει ακαδημαϊκά διπλώματα, και να παραμένει εντελώς αδαής της οδού της σωτηρίας.

137. Όταν κάποιος έχει άγια και αναμάρτητη ζωή, η διανοητική γνώση μπορεί να παράγει θαυμάσιους καρπούς. Αντιθέτως, μία γνώση χωρίς αγάπη δεν μπορεί να σώσει τον άνθρωπο.

138. Χωρίς το πνεύμα της μετανοίας, χωρίς την εμπειρία της αληθινής υπακοής, δεν μπορεί κανείς να γίνει αληθινός θεολόγος ή ιερέας, δηλαδή πρόσωπο ικανό να διδάξει στους άλλους την αληθινή χριστιανική οδό.

139. Για να μάθουμε την επιστήμη της εν Χριστώ ζωής δεν είναι αναγκαίο να διαβάσουμε δεκάδες ή εκατοντάδες βιβλία. Ο πνευματικός μου πατέρας μού συνέστησε να διαβάζω μερικές μόνον σελίδες την ημέρα. Ένα τέταρτο της ώρας, μισή ώρα, αλλά να φροντίζω να εφαρμόζω στη ζωή μου αυτό που διάβασα.