Ο Γέρων Σωφρόνιος (Σαχάρωφ) του Έσσεξ Σύντομη αναφορά στο έργο του

 

Ο αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος (Σαχάρωφ) γεννήθηκε το 1896 στη Μόσχα. Σπούδασε στην Κρατική Σχολή Καλών Τεχνών της γενέτειράς του και επιδόθηκε στη ζωγραφική. Μετά μικρή περίοδο σπουδών στο Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι, αναχώρησε το 1925 για το Άγιον Όρος και εγκαταβίωσε στην Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος. Εκεί γνώρισε και συνδέθηκε στενά με τον Άγιο Σιλουανό. Η συνάντηση του Γέροντος Σωφρονίου με τον Άγιο αποτέλεσε βασικό σταθμό στην πνευματική του πορεία. Παρέμεινε κοντά στον Άγιο μέχρι την κοίμησή του και έπειτα, με την ευλογία του Ηγούμενου και των Γερόντων της Ι. Μονής, αποσύρθηκε στην έρημο του Αγίου Όρους. Από εκεί διακόνησε ως πνευματικός στις Ιερές Μονές του Αγίου Παύλου, του Οσίου Γρηγορίου, του Οσίου Σίμωνος Πέτρας, του Οσίου Ξενοφώντος, καθώς και σε πολλά άλλα κελιά και σκήτες.

 

Το 1984 εξέδωσε στη Γαλλία τα χειρόγραφα, που του παρέδωσε ο Άγιος Σιλουανός, επισυνάπτοντας εκτενή ανάλυση της διδασκαλίας του καθώς και μερικά βιογραφικά στοιχεία του Αγίου. Από το έτος 1959 εγκαταβίωσε στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή του Τιμίου Προδρόμου στο Έσσεξ της Αγγλίας, της οποίας υπήρξε ιδρυτής, κτίτορας και πνευματικός πατέρας. Κοιμήθηκε εν Κυρίω στις 11 Ιουλίου 1993. Τα συγγράματά του, τα οποία έγραψε πρωτοτύπως στη ρωσική, μεταφράστηκαν στην αγγλική, αραβική, γαλλική, γερμανική, ισπανική, ιταλική, σερβική, σουηδική, φλαμανδική, και αποσπασματικά σε πολλές άλλες γλώσσες.

 Πόνημα αφιερωμένο στον βίο, τη δράση και τις διδαχές του Γέροντος Σωφρονίου συνέγραψε, ορμώμενος και από την  προσωπική γνωριμία μαζί του, ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος: «Οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ». Βίος και πολιτεία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου τοῦ ἡσυχαστοῦ και θεολόγου, Λεβαδεία 2013 (Δ΄ έκδοση).

 
Παραθέτω κατάλογο έργων του μεταφρασμένων στα Ελληνικά:

 
Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, Έσσεξ Αγγλίας 1995 (1η έκδοση 1973)

Η Ζωή Του ζωή μου, Θεσσαλονίκη 1977.

Περί Πνεύματος και Ζωής, Έσσεξ Αγγλίας 1992.

Αγώνας θεογνωσίας, Έσσεξ Αγγλίας 2004.

Ὁψόμεθα τὸν Θεὸν καθώς ἐστι, Έσσεξ Αγγλίας 1985.

Άσκησις και θεωρία, Έσσεξ Αγγλίας 1996

Γράμματα στη Ρωσσία, Έσσεξ Αγγλίας 2009.

Το μυστήριο της χριστιανικής ζωής, Ἐσσεξ Ἀγγλίας (Συλλογή ομιλιών)
 

Οικοδομώντας τον ναό του Θεού μέσα μας και στους αδελφούς μας,

τόμοι 3, Ἔσσεξ Ἀγγλίας (Συλλογή ομιλιών).

 Ξεχωρίζω και περιγράφω εν συντομία τα ακόλουθα:

Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, Έσσεξ Αγγλίας 1973

Ένα βιβλίο σταθμός στην συγγραφική παραγωγή του Γέροντος. Έπειτα από μια εκτενή εισαγωγή, στην οποία υπογραμμίζεται η οργανική συνύφανση χαρισματικής εν Χριστώ πείρας και δογματικής διδασκαλίας, ο Γέρων Σωφρόνιος εκθέτει τον βίο του πνευματικού του πατρός, του αγιορείτη μοναχού αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου και, ακολούθως, προβαίνει στην δημοσίευση των διδαχών του. Θεωρώ το βιβλίο αυτό ως το καταλληλότερο για όσους έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τη θεολογία του Γέροντος Σωφρονίου, καθώς και του αγίου Σιλουανού.

 

Ὁψόμεθα τὸν Θεὸν καθώς ἐστι, Έσσεξ Αγγλίας 1985

 Ίσως το καλύτερο έργο του Γέροντος Σωφρονίου. Αποτελεί ένα εγχειρίδιο μεστό ασκητικής πείρας, στο οποίο η ορθόδοξη περί Θεού και ανθρώπου διδασκαλία αρθρώνεται στον άξονα μιας βιωματικής πίστης που όδευσε μέσα από άφατη οδύνη αυτομεμψίας και προσευχητικό αγώνα προς τον εν Χριστώ δοξασμό.
 

Μερικά από τα κύρια θέματα της επίτομης αυτής εγκυκλοπαίδειας ασκητικής και μυστικής θεολογίας είναι η μνήμη του θανάτου, ο φόβος του Θεού και η μετάνοια. Μια άλλη ομάδα διδαχών στρέφεται γύρω από το θέμα της χάρης της διακρίσεως, ενώ κεντρική θέση στην ασκητική διδασκαλία του Σωφρονίου καταλαμβάνει η αναφορά του στην πρωταρχική έλευση της χάρης και την επακολουθούσα «θεοεγκατάλειψη», στο πλαίσιο της οποίας ο ασκητής καλείται με υπακοή στον πνευματέμφορο Πνευματικό του να στερεωθεί στον αγώνα εκκοπής του ιδίου θελήματος, για να ελκύσει εκ νέου το θείο έλεος. Ο βιωματικός χαρακτήρας του κεφαλαίου αυτού ενισχύεται με αναφορά και στην περίπτωση του αγίου Σιλουανού.

Ακολουθεί το μείζον ζήτημα της ορθόδοξης μυστικής θεολογίας και ζωής, η όραση-μέθεξη του ακτίστου φωτός της Αγίας Τριάδος εν Χριστώ, θέμα στο οποίο ο άγιος αναφέρεται με άκρα περίσκεψη εκ προσωπικής πείρας. Στο υπόβαθρο αυτό τέλος αναπτύσσεται η διδασκαλία του Γέροντος περί της «υποστατικής αρχής»: «… το Πρόσωπον-Ὑπόστασις κεῖται εἰς τὸ θεμέλιον παντὸς τοῦ εἶναι… εἰς ἡμᾶς ἀπεκαλύφθη ὁ Ὑποστατικὸς Θεός, ὁ ποιητὴς οὐρανοῦ καὶ γῆς ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων…». Όμως τούτο δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση νοησιαρχική κατάληψη της Υποστάσεως. Η Υπόστασις του Θεού «ἐκφεύγει παντός ὁρισμοῦ… Ἀκατάληπτος εἰς τὴν διάνοιαν γνωρίζεται ὑποστατικῶς καὶ μόνον κατὰ τό μέτρον τῆς αὐτοαποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν ἄνθρωπον». Όμως και η υπόσταση στον άνθρωπο είναι μυστήριο ως εκφεύγουσα «παντός ὁρισμοῦ». Εν τέλει η αρχή της υποστάσεως στον άνθρωπο είναι ο «κρυπτὸς τῆς καρδίας ἄνθρωπος ἐν τῷ ἀφθάρτῳ τοῦ πραέως καὶ ἡσυχίου πνεύματος…» (Α΄ Πέτρ. 3, 4).

Τούτο σημαίνει για τον Γέροντα ότι μόνον στην κατάσταση της κατά χάριν θεώσεως «πραγματοποιεῖται τὸ πλήρωμα τῆς θείας εἰκόνος», οπότε ο Σωφρόνιος κατανοεί και διδάσκει περί προσώπου όχι επί τη βάσει φιλοσοφικών θεωρήσεων ή ψυχολογικών κατηγοριών, αλλά ακολουθώντας τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας για την «κατ’ εικόνα και ομοίωσιν» Θεού δημιουργία του ανθρώπου, και εμπνεόμενος από την πείρα της εν Χριστώ προσωπικής αποκάλυψης του πληρώματος της θείας και της ανθρώπινης αλήθειας. Ενεργοποιούμαστε ως υπόσταση στο μέτρο που ο ίδιος ο Θεός προσεύχεται εντός μας και μας χαρίζει θεοπτία «ὑπερκειμένη πάσης εἰκόνος». Τότε προσευχόμαστε όντως προς τον ακατάληπτο Θεό πρόσωπο προς Πρόσωπο. Τότε δεχόμαστε αρρήτως την υπέρ έννοιαν γνώση του Θεού ως Τριάδος εν Μονάδι και Μονάδος εν Τριάδι. Αυτή η κατάσταση όμως ισοδυναμεί με την υπέρ νουν και έννοια ανάκραση, κοινωνία και ένωση με το άκτιστο Φως.

Η διδασκαλία του Γέροντος συμπίπτει πλήρως με αυτή του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο οποίος δίδαξε ότι ακριβώς διά της φανερώσεως των θείων ακτίστων ενεργειών γνωρίζουμε ότι ο Θεός δεν είναι απρόσωπη ουσία, αλλά υπάρχει ως Τριάδα ομοουσίων Υποστάσεων:

«Ὁ Θεός… ἐνέργειαν ἔμφυτον ἔχων δεικτικὴν ἑαυτοῦ καὶ κατὰ τοῦτο διαφέρουσα τῆς οὐσίας αὐτοῦ…, ἐν ὑποστάσει δείκνυται ὤν, ἀλλ’ οὐκ οὐσία μόνον ἀνυπόστατος. Ἐπεὶ δὲ αἱ τοιαῦται πᾶσαι ἐνέργειαι, οὐκ ἐφ’ ἑνὸς ἀλλ’ ἐν τρισὶ προσώποις θεωροῦνται, μία οὐσία ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ὑπάρχων ὁ Θεὸς ἡμῖν γνωρίζεται» (Κεφάλαια ἑκατόν πεντήκοντα, 137,  έκδ. Π. Χρήστου, Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ Συγγράμματα, τόμος Ε΄, σελ. 112).   

Περί προσευχής, Έσσεξ Αγγλίας 1991

Πρόκειται για ένα μικρό εγχειρίδιο ασκητικής πείρας, στο οποίος δεν εκτίθεται μόνον η μέθοδος της περίφημης μονολόγιστης ευχής· πολύ περισσότερο συνθεωρούνται τα είδη της προσευχής υπό το φως της θεολογίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας και επί τη βάσει της προσωπικής προσευχητικής πείρας του Γέροντος

Άσκησις και θεωρία, Έσσεξ Αγγλίας 1996

Συλλογή επιστημονικών δημοσιευμάτων του Γέροντος, μεταξύ των οποίων διακρίνουμε το εξόχως ενδιαφέρον από δογματική άποψη μελέτημά του για την ενότητα της Εκκλησίας και το δόγμα της Αγίας Τριάδος.

Σταχυολόγηση διδαχών του Γέροντος από το βιβλίο του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ιεροθέου:

"Έγραψα κάποτε για την ενότητα της Εκκλησίας σύμφωνα με την διδασκαλία περί της Αγίας Τριάδος. Όταν το διάβασε ο Ευδοκίμωφ είπε: "Πού ξέρει αυτός για την Αγία Τριάδα, αφού δεν είναι παντρεμένος;" Είναι κουταμάρα το να συνδέεουν την γνώση των Προσώπων της Αγίας Τριάδος με την γνώση των ανθρωπίνων σχέσεων μέσα στον γάμο".

 "Πολλοί κάνουν λάθος για το λεγόμενο γνόφο του Θεού. Νομίζουν ότι γνόφος είναι η άγνοια του Θεού, ενώ είναι γνώση που υπερβαίνει την ανθρώπινη γνώση, είναι Φως, το οποίο υπερβαίνει το φως της διανοίας και το φως της ανθρωπίνης γνώσεως".

"Ο Χριστός τέλεσε μια φορά την θεία Λειτουργία και αυτή πέρασε στην αιωνιότητα. Η τεθεωμένη ανθρώπινη φύση Του πέρασε στη θεία Λειτουργία. Η θεία Λειτουργία την οποία τελούμε είναι η ίδια η θεία Λειτουργία που έκανε ο Χριστός την Μεγάλη Πέμπτη στον Μυστικό Δείπνο".

"Πρώτα κανείς δέχεται την Χάρη του Θεοῦ, έπειτα υποχωρεί η Χάρη και διέρχεται ο άνθρωπος μέσα από την παιδεία του Θεού. Πρέπει όμως καθένας να περάσει μέσα από αυτήν την παιδεία. Γιατί, και αν πάρει την Χάρη χωρίς την κατάλληλη παιδεία, μπορεί να γίνει κακό και να συντελέσει στην καταδίκη του. Πρέπει να περάσει κανείς μέσα από ταπείνωση".

"Ο Θεός δόξασε την Παναγία και την διατήρησε στη σιωπή. Το μυστήριο της Θεοτόκου είναι μυστήριο σιωπής. Γι' αυτό ο Θεός δεν φώτισε τους ανθρώπους να μιλήσουν για τη βιολογική ζωή Της. Η Εκκλησία όμως την δόξασε".

 

Τίς πρεσβείες του νά ‘χουμε .

Αναρτήθηκε από Γεώργιος Δ. Παναγόπουλος στις 11:50 μ.μ.