Κύριο θέμα: Συνέδριο για τον «θεολόγο του ακτίστου Φωτός» - Ο Γέροντας Σωφρόνιος στην Αθήνα

Ένα σημαντικό διορθόδοξο, επιστημονικό και ποιμαντικό Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, το τριήμερο 19-21 Οκτωβρίου ε.ε., στην αίθουσα του Πολεμικού Μουσείου με θέμα: «Γέροντας Σωφρόνιος, ο θεολόγος του ακτίστου Φωτός». Διοργανωτές ήταν η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους και το Κέντρο Ελληνικού και Ορθοδόξου Πολιτισμού. Το Συνέδριο αυτό ήταν το τρίτο κατά σειρά που διοργανώνει η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου στην Αθήνα, στα πλαίσια των προσπαθειών της να προβάλη στο πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο της Ελλάδος αγιασμένες μορφές του ησυχαστικού ορθοδόξου μοναχισμού. Τα προηγούμενα Συνέδρια αναφέρονταν στον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και στον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή.

Το Συνέδριο ασχολήθηκε με την μελέτη και παρουσίαση της διδασκαλίας και πτυχών της ζωής του συγχρόνου Γέροντος ησυχαστού και θεολόγου Σωφρονίου (Σαχάρωφ), ο οποίος γεννήθηκε και σπούδασε στην Μόσχα, έζησε στην Ευρώπη εργαζόμενος ως ζωγράφος, ασκήθηκε στο Άγιον Όρος, όπου γνώρισε τον άγιο Σιλουανό τον Αθωνίτη, επέστρεψε στο Παρίσι, όπου εξέδωσε τα θεόπνευστα γραπτά του αγίου Σιλουανού και ίδρυσε στην Αγγλία, στην κομητεία του Έσσεξ, την Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή του Τιμίου Προδρόμου, κατευθύνοντας ορθόδοξα τους μοναχούς που ήλθαν από τα πέρατα της γης να μονάσουν κοντά του. Ο Γέροντας Σωφρόνιος κοιμήθηκε στις 11 Ιουλίου 1993, αφήνοντάς μας την πολύτιμη διδασκαλία του, γραμμένη στα βιβλία, αλλά και στις καρδιές των μαθητών του.

Το Συνέδριο ήταν διορθόδοξο, επιστημονικό και ποιμαντικό και συμμετείχαν με αντιπροσώπους η έστειλαν χαιρετισμούς Ορθόδοξα Πατριαρχεία και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες, Αρχιερείς της Εκκλησίας της Ελλάδος, μοναχοί από το Άγιον Όρος και αλλού, Καθηγητές Θεολογικών Σχολών της Ελλάδος και του εξωτερικού. Ιδιαίτερη τιμητική συμμετοχή είχε, βεβαίως, αντιπροσωπεία της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας, την οποία ίδρυσε και κατηύθυνε ο αγιασμένος Γέροντας.

Χαιρετισμό στο Συνέδριο απηύθυναν ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, δια του εκπροσώπου του Μητροπολίτου Περγάμου κ. Ιωάννου, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας, δια του εκπροσώπου του Μητροπολίτου Κένυας Μακαρίου, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Χριστόδουλος δια του εκπροσώπου του Αρχιμ. Ιακώβου Μπιζιαούρτη, Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Ασωμάτων Πετράκη, κ.α

Από τον πολιτικό κόσμο χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος κ. Κωνσταντίνος Καραμανλής, δια του εκπροσώπου του Υπουργού Επικρατείας κ. Θεοδ. Ρουσόπουλου, και πολιτικοί από την Κύπρο.

Χαιρετισμό απηύθυναν, βεβαίως, εκ μέρους των διοργανωτών ο Αρχιμ. π. Εφραίμ, Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου και ο κ. Φοίβος Χριστοδουλίδης, Πρόεδρος του Κ.Ε.Ο.Π.

Την εναρκτήρια προσευχή είπε ο Σεβ. Μητροπολίτης μας και την έναρξη κήρυξε ο εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχου, Σεβ. Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης.

Όλες τις εργασίες του Συνεδρίου με παράλληλες συνεντεύξεις κάλυψε και αναμετέδωσε ραδιοφωνικά και δορυφορικά ο Ραδιοφωνικός Σταθμός της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς και ο Τηλεοπτικός Σταθμός της Αδελφότητος Λυδίας.

Εισηγητές ήσαν διακεκριμένοι θεολόγοι, διδάσκαλοι της Εκκλησίας και επιστήμονες, Αρχιερείς, Ιερείς και Καθηγητές, με πολύ ενδιαφέροντα θέματα που διαρθρώθηκαν σε 10 Συνεδρίες. Οι εισηγητές και τα αντίστοιχα θέματα που ανέπτυξαν ήταν:

Αρχιμ. Ζαχαρίας Ζάχαρου: «Εισαγωγή στη θεολογία του Γέροντος Σωφρονίου» (εναρκτήρια εισήγηση), Γέρων Μωυσής Αγιορείτης: «Ο Γέροντας Σωφρόνιος ως αγιορείτης», Ιερομ. Νικολάϊ Σαχάρωφ: «Ο μοναχισμός ως ζωή κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού», Επίσκοπος πρ. Ερζεγοβίνης κ. Αθανάσιος Γιέφτιτς: «Ο εν χάριτι μοναχός κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο», Ομ. Καθηγητής κ. Ιωάννης Καραβιδόπουλος: «Η ασκητική μέθοδος της ερμηνείας των Γραφών», Ομ. Καθηγητής κ. Γεώργιος Γαλίτης: «Ο παλαιός και ο καινός Αδάμ στη θεολογία του Γέροντος Σωφρονίου», Επίσκοπος Ιλαρίων Alfeyev: «Ο Γέροντας Σωφρόνιος ως θεολόγος του Θείου Ονόματος», Καθηγούμενος Ι. Μονής Βατοπαιδίου Αρχιμ. Εφραίμ: «Η θεοεγκατάλειψη κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο», Ομ. Καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Σκουτέρης: «Η Τριαδολογία του Γέροντος Σωφρονίου», Πρωτοπρ. Andrew Louth: «Παράδοση και ανανέωση στη θεολογία του Γέροντος Σωφρονίου», Δρ. Θεολογίας Νίκος Κόϊος: «Δόγμα και ήθος στα έργα του Γέροντος Σωφρονίου», Μητροπολίτης Κένυας κ. Μακάριος: «Χρόνος και αιωνιότητα κατά τη διδασκαλία του Γέροντος Σωφρονίου», Καθηγητής κ. Ανέστης Κεσελόπουλος: «Ο πνευματικός αγώνας κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο», Ομ. Καθηγητής κ. Γεώργιος Μαντζαρίδης: «Η μετοχή στην ενέργεια του Θεού ως όρος πραγματώσεως της υποστατικής αρχής στον άνθρωπο», Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης: «Η περί προσώπου αντίληψη του Γέροντος Σωφρονίου σε σχέση με τα σύγχρονα θεολογικά ρεύματα», Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος: «Το πρόσωπο ως αλήθεια στη διδασκαλία του Γέροντος Σωφρονίου», Αρχιμανδρίτης Ζαχαρίας: «Το άκτιστο φως στη ζωή και τη διδασκαλία του Γέροντος Σωφρονίου», Μητροπολίτης Λεμεσού κ. Αθανάσιος: «Η ιερωσύνη κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο», Καθηγούμενος Ι. Μονής Σίμωνος Πέτρας Αρχιμ. Ελισαίος: «Η πνευματική πατρότητα κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο», Γέρων Νικόδημος Αγιοπαυλίτης: «Ο Γέροντας Σωφρόνιος ως πνευματικός στην Ι.Μ. Αγίου Παύλου», Πρωτοπρ. George Zavershinsky: «Θεολογικός υπαρξισμός στον Γέροντα Σωφρόνιο», Αν. Καθηγητής κ. Χρυσόστομος Σταμούλης: «Επίψαυσις αιωνιότητος. Η γοητεία της ζωγραφικής και η ατελεύτητος δημιουργία της προσευχής», Μοναχός Βαρθολομαίος: «Η συμβολή του Γέροντος Σωφρονίου στην εικονογραφία», Ιερομ. Σωφρόνιος Μιχαηλίδης: «Η ασκητική ανθρωπολογία κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο», Καθηγητής κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης: «Η συνεργία της θείας και της ανθρώπινης θελήσεως», Καθηγητής κ. Jean-Claude Larchet: «Η θέση της οδύνης στην πνευματική ζωή κατά την εμπειρία και τη διδασκαλία του Γέροντος Σωφρονίου», Πρωτοπρ. Βασίλειος Καλλιακμάνης: «Η θεολογία του Γέροντος Σωφρονίου στο έργο της παιδαγωγικής», Αρχιμ. Νικόδημος Σκρέττας: «Η διδασκαλία του Γέροντος Σωφρονίου για την προσευχή του Ιησού», Πρωτοπρ. Δημήτριος Τζέρπος: «Οι λειτουργικές ευχές του Γέροντος Σωφρονίου», M. Jean-Claude Polet: «Η υπέρβαση της εθνικής συνειδήσεως κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο», Ιερομ. Νικολάϊ Σαχάρωφ: «Επιστολογραφία του Γέροντος Σωφρονίου», Αρχιμ. Αλύπιος, Λαύρας Αγίου Σεργίου: «Η επίδραση του Γέροντος Σωφρονίου στη Ρωσία», Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος: «Υπακοή και ελευθερία κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο», Ιερομ. Νικολάϊ Σαχάρωφ: «Προσευχή υπέρ του κόσμου – Οι απόψεις του Γέροντος Σωφρονίου για τη χριστιανική εσχατολογία», Πρωτ. π. Νικόλαος Λουδοβίκος: «Η έκσταση κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο…», Ιερομ. Ραφαήλ Νόϊκα: «Ο προφητικός λόγος και η χαρισματική εμπειρία κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο».

Ο Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. Ιερόθεος συμμετείχε στο Συνέδριο με εισήγηση, την οποία θα δημοσιεύσουμε σε προσεχές τεύχος, και ως πρόεδρος της ενάτης Συνεδρίας.

Στο τέλος κάθε Συνεδρίας, εφ' όσον το επέτρεπε ο χρόνος, γινόταν συζήτηση επί των εισηγήσεων.

Τα πρακτικά του Συνεδρίου πρόκειται να εκδοθούν από τους διοργανωτές.

Την Κυριακή το πρωΐ τελέσθηκε Αρχιερατικό συλλείτουργο προεξάρχοντος του Σεβ. Μητροπολίτου μας κ. Ιεροθέου, ο οποίος εκήρυξε και τον θείο λόγο, παρουσιάζοντας τα τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Γέροντος Σωφρονίου, ήτοι θεολόγος, ασκητής και πνευματικός πατέρας. Συλλειτούργησαν ο Επίσκοπος πρ. Ερζεγοβίνης κ. Αθανάσιος Γιέφτιτς, δύο βοηθοί Επίσκοποι από την Κύπρο, οι Ηγούμενοι των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους Βατοπαιδίου κ. Εφραίμ και Σιμωνόπετρας κ. Ελισσαίος, ο Αρχιμ. π. Ζαχαρίας Ζάχαρου και ο Ιερομόναχος π. Νικόλαος Σαχάρωφ αδελφοί της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας κ.α.

Το Συνέδριο αυτό, με τις πολλές και ενδιαφέρουσες εισηγήσεις από διακεκριμένους εισηγητές απ' όλη την Ορθοδοξία, ήταν πολύ σημαντικό:

Πρώτον, για την πόλη που το φιλοξένησε, την Αθήνα, η οποία αν και πρωτεύουσα ενός «ορθοδόξου» Κράτους, βρίσκεται ανάμεσα στις συμπληγάδες πέτρες του μεταφερόμενου Διαφωτισμού-ανθρωπισμού και της αρχαιολατρείας, ενώ από κοινωνικής πλευράς συνεχίζει να είναι η πόλη «των πλουτοκρατών και της δουλοπαροικίας», όπως την χαρακτήρισε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, όπου πολλοί άνθρωποι βασανίζονται ανεπιγνώστως στο κυνήγι της καθημερινότητος απεμπολούντες την πολύτιμη παράδοση της Εκκλησίας και την προοπτική της αιωνίου ζωής. Αισθάνθηκε, θα λέγαμε, και η Αθήνα την πολύτιμη σκέπη του Αγίου Όρους, που έχει δώσει μια άλλη προοπτική στην άλλη μεγάλη πόλη της πατρίδος μας, την Θεσσαλονίκη.

Ήταν επίσης σημαντικό για τον ορθόδοξο ησυχαστικό μοναχισμό, ο οποίος έλαμψε και δοξάσθηκε στα πρόσωπα των συγχρόνων μεγάλων Γερόντων αγίου Σιλουανού και Γέροντος Σωφρονίου. Για τον ορθόδοξο μοναχισμό που δέχεται τόσες πιέσεις και προσπάθειες αλώσεως στα πρόσωπα άλλων «μοναχών» που έχουν μολυνθεί από τον δυτικό, ακτιβιστικό, αλυτρωτικό μοναχισμό και προσπαθούν να εισαγάγουν και να επιβάλουν αλλότρια ήθη και άλλους θεσμούς μέσα στο άγιο Σώμα της Εκκλησίας.

Ήταν επίσης σημαντικό και για την διδασκαλία και το πρόσωπο του Γέροντος Σωφρονίου, αφού, όπως απεκάλυψε ο Ιερομόναχος Ραφαήλ Νόϊκα, ο Γέροντας ζήτησε από τους μαθητές του να συνεχίσουν την πολύτιμη ορθόδοξη παράδοση, υποστηρίζοντας και διαδίδοντας την επιβεβαιωμένη από την διδασκαλία των Πατέρων διδασκαλία του.

Τέλος ήταν σημαντικό για το Άγιον Όρος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η παράδοση και η οικουμενική διάσταση των οποίων χαρακτήριζε τον Γέροντα Σωφρόνιο.

Ο Σεβ. Μητροπολίτης κ. Ιερόθεος, κατέκλεισε το κήρυγμά του κατά την θεία Λειτουργία την Κυριακή του Συνεδρίου με τα λόγια: «Και εμείς, που βρισκόμαστε στις υπώρειες του όρους της θεοπτίας, του όρους Σινά, τι να πούμε για την μεγάλο αυτόν Γέροντα που ανέβηκε στην κορυφή του όρους και αξιώθηκε της θείας αποκαλύψεως; Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι: "Δι' ευχών του αγίου Πατρός ημών Γέροντος Σωφρονίου, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών, ελέησον και σώσον ημάς. Αμήν"».