ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ Ἀρχιμ. Σωφρονίου

Ἡ προσευχή εἶναι ἀτελεύτητος δημιουργία, ἀνωτέρα πάσης τέχνης καί ἐπιστήμης. Δία τῆς προσευχῆς εἰσερχόμεθα εἰς κοινωνίαν μετά τοῦ' Ἀνάρχου Ὄντος. Ἡ ἄλλως: Ἡ ζωή τοῦ ὄντως Ὀντος Θεοῦ εἰσχωρεῖ ἐν ἠμίν διά τοῦ ἀγωγοῦ της προσευχῆς. Αὐτή εἶναι πράξις ὕψίστης σοφίας, ὑπερέχουσα παντός κάλλους καί πάσης ἀξίας.

Ἐν τή προσευχή ἐγκρύπτεται ἡ ἅγία ἀγαλλίασις τοῦ πνεύματος ἠμῶν. Αἵ ὁδοί ὅμως τῆς δημιουργίας ταύτης εἶναι περίπλοκοι.

Μυριάκις θά βιώσωμεν καί τήν φλογεράν ἀνάτασιν πρός τόν Θεόν καί τάς ἐπαναλαμβανομένας ἐκπτώσεις ἀπό τοῦ Φωτός Αὐτοῦ. Συχνάκις καί πολυτρόπως θά αἴσθανθώμεν τήν ἀνικανότητα τοῦ νοός ἠμῶν νά ὕψωθή  πρός Αὐτόν. ἐνίοτε θά ἱστάμεθα ἐπί τῶν ὁρίων, τρόπον τινα, τῆς ἀφροσύνης καί ἐν ὀδύνη καρδίας θά ὅμολογώμεν εἰς Αὐτόν τήν οἰκτρᾶν ἠμῶν κατάστασιν:

«Σύ ἔδωκας τήν ἔντολήν Σου νά ἀγαπῶ, καί ἀποδέχομαι αὔτην μεθ' ὅλης της ὑπάρξεώς μου. ἀλλ' ἰδού, ἐν ἔμοί τῷ ἴδίω δέν εὑρίσκω τήν δύναμιν τῆς ἀγάπης ταύτης... Σύ εἰ η Ἀγάπη. ἔλθέ τοίνυν Σύ Αυτός καί σκήνωσον ἕν ἔμοί καί ποίησον ἕν ἔμοί πᾶν ὅτι Σύ ἔνετείλω ἤμίν, ὅτι ἤ ἔντολή Σου ἀμετρήτως ὑπερβαίνει ἔμέ...  Ἀποκάμνει ὅ νοῦς μου, δέν δύναται νά Σέ ἐννοήση. 'Ἀδυνατεῖ τό πνεῦμα μου νά διεισδύση εἷς τά μυστήρια τῆς ζωῆς Σου... Θέλω ἐν πάσι νά ποιῶ τό θέλημά Σου, ἄλλ' αἵ ημέραι μου παρέρχονται ἐν αδιεξόδοις ἀντιφάσεων... Τρέμω μή ἀπολέσω Σε ἔνεκα τῶν πονηρῶν ἐκείνων λογισμῶν, οἵτινες ἐμφωλεύουν ἐν τή καρδία μου'  καί ο φόβος οὗτος καθηλοί ἐμέ ἐπί σταυροῦ... 'Ἐλθέ οὔν καί σῶσον με τόν καταποντιζόμενον, ὡς ἔσωσας τόν Πέτρον, τόν τολμήσαντα νά πορευθῆ πρός συνάντησίν Σου ἐπί τῶν υδάτων της θαλάσσης» (βλ. Μάτθ. 14,28-31).

...Κοπιώδης εἶναι ο ἀγών διά τήν προσευχήν. Ἐναλλάσσονται αἵ καταστάσεις τοῦ πνεύματος ημών: Ἐνίοτε η προσευχή ρέει ἐν ημίν  ὡς ἰσχυρός ποταμός, ἄλλοτε δέ η καρδία ἀποβαίνει ἀπεξηραμμένη. Ἄς εἶναι ὅμως πάσα ὕφεσις τῆς ευχητικής δυνάμεως κατά  τό δυνατόν βραχεία.

Προσευχή σημαίνει πολλάκις νά ομολογώμεν  εἰς τόν Θεόν τήν ἀθλίαν ημών κατάστασιν: ἀδυναμίαν, ἀκηδίαν, ἀμφιβολίας, φόβους, λύπην, ἀπόγνωσιν, ἐν ἔνί λόγω, πᾶν ὅτι συνδέεται μετά τῶν συνθήκων τῆς ὑπάρξεως ἠμῶν.

Νά ὁμολογῶμεν μή ἐπιζητοῦντες καλλιεπεῖς ἐκφράσεις οὐδέ εἰσέτι λογικόν ειρμόν... Συχνάκις ο τρόπος οὗτος στροφῆς πρός τόν Θεόν ἀποβαίνει ἤ ἀρχή τῆς προσευχῆς-διαλόγου.

...Ὅταν προσευχώμεθα ἕν ἠσύχω καί ἐρήμω τόπω, τότε συχνάκις ὅλοι οἵ μάταιοι λογισμοί συγκεντροῦνται ἐπιμόνως πέριξ του νοός, ἀποσπῶντες τήν προσοχήν ἠμών από της καρδίας. Ἡ προσευχή φαίνεται ἄκαρπος, διότι ὁ νοῦς δέν μετέχει εἰς τήν ἐπίκλησιν τοῦ 'Ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ, καί μόνον τά χείλη προφέρουν μηχανικῶς τούς λόγους. Ὀταν  δέ λαμβάνη πέρας ἡ προσευχή, τότε συνήθως οἵ λογισμοί  ἀπομακρύνονται καί ἠμεῖς ἐπανευρίσκομεν τήν γαλήνην ἠμῶν. Ἐν τῷ ἀνιαρῶ τούτω φαινομένω ὑπάρχει ἕν τούτοις νόημα: 

Διά τῆς ἐπικλήσεως τοῦ Θείου'Ὀνόματος θέτομεν εἰς κίνησιν παν τό κεκρυμμένον ἐντός ἠμῶν. Ἡ προσευχή ὁμοιάζει πρός δέσμην ἀκτίνων Φωτός, ἠτις πίπτει εἰς τόν σκοτεινόν τόπον τῆς ἐσωτερικῆς ἠμῶν ζωής  καί ἀποκαλύπτει ὅποια πάθη καί προσκολλήσεις ἐμφωλεύουν ἐντός ἠμῶν. Εἰς τοιαύτας περιπτώσεις ὀφείλομεν ἐντόνως νά προφέρωμεν τό Ἅγιον Ὄνομα, ὅπως τό αἴσθημα  τῆς μετανοίας αὐξηθῆ ἔν τη ψυχή.

«Κύριε 'Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον μέ τόν ἁμαρτωλόν».

 

Ἀπό τό βιβλίο Περί Προσευχῆς. Ἀρχιμ. Σωφρονίου (Σαχάρωφ)

Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου. Ἔσσεξ Ἀγγλίας 1994.