ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΠΑΤΡΟΣ.ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΣΑΧΑΡΩΦ
ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ
ΕΚΔ. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΕΣΣΕΞ ΑΓΓΛΙΑΣ 1993. Μετάφρασις εκ του Ρωσικού Ιερομονάχου Ζαχαρίου.
Επιλεγμένο κείμενο από το βιβλίο.
πηγές: http://www.rel.gr, www.nektarios.gr
Συνήρπαζεν εμέ η θέα των εκλεκτών του Θεού, των κεκρυμμένων υπό την ταπεινήν αυτών εμφάνισιν. Ενίοτε οι ίδιοι φυλασσόμενοι υπό του Θεού, δεν κατενόουν οπόσον πλουσία ευλογία επανεπαύετο εν αυτοίς. Εις αυτούς κατ'; εξοχήν εδόθη να διαισθανθούν την ανεπάρκειαν αυτών κατά καιρούς δε εις τοιούτον βαθμόν, ώστε τρόπον τινα να μη τολμούν και να σκεφθούν ότι ο Θεός επαναπαύεται εν αυτοίς και ούτοι εν Αυτώ. Τινές εξ αυτών ωδηγήθησαν εις την θεωρίαν του Ακτίστου Φωτός, αλλά δεν εγνώριζον περί αυτού του γεγονότος, εν μέρει διότι ήσαν ολίγον μόνον οικείοι προς τα Έργα των αγίων Πατέρων, οίτινες περιγράφουν το είδος της χάριτος ταύτης. Η άγνοια εφρούρει αυτούς εξ ενδεχομένης κενοδοξίας. Ακολουθών την παράδοσιν της ορθοδόξου πνευματικής πατρότητος, δεν ηρμήνευον εις αυτούς τι κατ'; ουσίαν ο Κύριος εχάρισεν εις αυτούς. Ίνα βοηθήσω τον ασκητήν της ευσεβείας, ήτο αναγκαίον να ομιλώ μετ'; αυτού ούτως, ώστε να ταπεινούται η καρδία και ο νους }209} αυτού διότι άνευ τούτου οιαδήποτε περαιρέρω ανάβασις θα ανεκόπτετο. ...; αφήκεν (ο άγιος Σιλουανός) εις ημάς προς διδαχήν τον λόγον αυτού περί της διακρίσεως μεταξύ της ασκητικής ταπεινώσεως και της «απεριγράπτου ταπεινώσεως του Χριστού». ...; Η υπερηφανία συνιστά τον πυρήνα της πνευματικής πτώσεως. Δια της υπερηφανίας οι άνθρωποι αποβαίνουν όμοιοι προς τους δαίμονας. Ίδιον εις τον Θεόν είναι η ταπεινή αγάπη, ...; }210}
Καλείται
(ο πνευματικός) προς υψίστην δημιουργίαν, εις ασύγκριτον τιμήν: να
δημιουργήση θεούς δια την αιωνιότητα εν τω Ακτίστω Φωτί.
Εις
τον λόγον του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος ...; « ...; Ο τους κάτω
παιδεύων άνωθεν εκ του ύψους δίδασκε ...; ου γαρ δυνατόν τοις κάτω τα
χαμαί θεραπεύειν ποτέ». }211}
Τούτο
αναφέρεται κατ'; ουσίαν εις την εκ του Θεού γέννησιν του λόγου εν τη
καρδία δια της προσευχής. Ούτως απεκάλεσέ τις τον Όσιον Σεραφείμ του
Σαρώφ διορατικόν, αλλ'; εκείνος απήντησεν ότι ουδόλως είναι τοιούτος,
αλλ'; ότι προσεύχεται κατά τον χρόνον της συνομιλίας μετά του ανθρώπου,
και ότι η πρώτη σκέψις, ήτις εμφανίζεται εν τη καρδία εκ της προσευχής,
οφείλει να γίνη αποδεκτή ως εκ του Θεού δεδομένη.
Το
έργον του πνευματικού είναι φοβερόν, διότι εάν οι άνθρωποι προσέρχωνται
εις τον ιερέα αναμένοντες να ακούσουν παρ'; αυτού καθαρώς το θέλημα του
Θεού και αντ'; αυτού λάβουν υπόδειξιν προερχομένην εκ της προσωπικής
λογικής του πνευματικού, ήτις δύναται να μη είναι ευάρεστος εις τον
Θεόν, οδηγούνται εις αβεβαίαν οδόν και προκαλείται εις αυτούς ζημία. Ο
Όσιος Σεραφείμ είπεν ωσαύτως ότι, οσάκις ωμίλει «εκ του νοός αυτού»,
εγίνοντο λάθη.
Και
κατ'; αυτήν εισέτι την ώραν της συνομιλίας μετά των ανθρώπων
προσεπάθουν να κρατώ την «ακοήν» του νοός μου εν τη καρδία, όπως συλλάβω
το Θείον νεύμα, πολλάκις δε και τους λόγους τους οποίους ώφειλον να
είπω. }212}
Οι
πεπαιδευμένοι άνθρωποι κρατούν ισχυρώς άλλην αρχήν: την ιδίαν αυτών
σύνεσιν. Πας λόγος του ιερέως δι'; αυτούς είναι απλώς ανθρώπινος, και ως
εκ τούτου υποκείμενος εις κριτικήν συζήτησιν. Να ακολουθήση τις
αδιακρίτως την υπόδειξιν του πνευματικού θα ήτο δι'; αυτούς μωρία.
Εκείνο όπερ βλέπει και φρονεί ο πνευματικός τούτο ουδόλως αποδέχεται ο
ψυχικός άνθρωπος και απορρίπτει διότι ζη εις άλλο επίπεδον. Και εγώ ο
ίδιος, συναντώμενος μετ'; ανθρώπων οίτινες κατευθύνονται υπό των
προσωπικών αυτών παρορμήσεων και απορρίπτουν τον λόγον, τον διδόμενον
υπό του ιερέως κατόπιν προσευχής, αρνούμαι να εκζητήσω παρά του Θεού,
όπως αποκαλύψη εις τους προσερχομένους το άγιον και παντέλειον Αυτού
θέλημα. Δια της οδού ταύτης δεν θέτω αυτούς εις κατάστασιν πάλης μετά
του Θεού, αλλά λέγω εις αυτούς την προσωπικήν μου μόνον γνώμην, ήτις
στηρίζεται επί των Έργων των αγίων Πατέρων ή της Αγίας Γραφής, και αφήνω
αυτούς ελευθέρους από της Θεομαχίας, και τρόπον τινά εις το δικαίωμα να
αποκλίνουν αναμαρτήτως από της συμβουλής μου, ως εξ ανθρώπου μόνον
προερχομένης. Βεβαίως τούτο μακράν απέχει του ζητουμένου αφ'; ημών εν
τοις μυστηρίοις της Εκκλησίας. }213}
Είναι
αδύνατον να εννοήση τις τους ανθρώπους. Ούτοι είτε είναι τυφλοί και
«ουκ οίδασι τι ποιούσι», είτε πάσχουν υπό πνευματικού και νοερού
δαλτωνισμού (πάθησις οφθαλμών μη επιτρέπουσα την διάκρισιν των
χρωμάτων). Συχνάκις βλέπουν τα πράγματα εις διαμετρικώς αντίθετον
φωτισμόν, ομοίως προς το αρνητικόν φωτογραφίας ...; Να γνωρίση τις τότε
την πραγματικήν αλήθειαν της ζωής αποβαίνει πλέον αδύνατον. Εν τοιαύτη
καταστάσει δεν απομένει χώρος δι'; ουδένα λόγον. Ούτοι διάκεινται
εχθρικώς προς τας κινήσεις της αγίας αγάπης. Η υπομονητική ταπείνωσις
εκλαμβάνεται ως υποκρισία. ...; δια του όλου κλίματος όπερ δημιουργούν
δια της στάσεως αυτών, δυσχεραίνουν την παρουσίαν του ιερέως και εν
ταυτώ κατακρίνουν αυτόν ότι αποφεύγει την επικοινωνίαν μετ'; αυτών υπό
παρομοίας συνθήκας, και των τοιούτων ουκ έστι τέλος. }214}
Είς
επίσκοπος όστις μετά θέρμης παρέδωκεν εαυτόν εις την υπηρεσίαν των
πασχόντων ...; έγραψεν εις εμέ: «Ήρχισα να φοβούμαι την αγάπην».
Βραδύτερον κατενόησα τους λόγους αυτού ως εξής: Εκείνοι, οίτινες
ωφελήθησαν υπ'; αυτού, προσεκολλώντο εις αυτόν, και κατ'; αρχάς εβοήθουν
αυτόν εν τη αγία αυτού διακονία‡ εν συνεχεία όμως κερδήσαντες την
εμπιστοσύνην αυτού και γενόμενοι απαραίτητοι δι'; αυτόν, επεβουλεύοντο
την ελευθερίαν αυτού παρεμβάλλοντες πανταχού δυσκολίας, ότε ούτος
παρέδιδεν εαυτόν εις τους εσχάτως προσερχομένους. Κατ'; εκείνον τον
καιρόν, ότε παρέλαβον την επιστολήν, δεν κατενόουν εισέτι το φοβερόν
νόημα των λόγων αυτού. Διηνοίχθη εις εμέ τούτο κατά τους χρόνους της
διακονίας μου εν Ευρώπη.
Προς
τον ιερέα συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, ως και προς τον Θεόν:
Απορρίπτουν αυτόν μετά φοβεράς ευκολίας ως τι το άχρηστον, μετά της
βεβαιότητος ότι ευθύς ως θα έχουν την ανάγκην αυτού, θα καλέσουν αυτόν
και ούτος δεν θα αρνηθή να έλθη. }215}
Δεν
αποκρύπτω ότι ήμην τελείως απροσανατόλιστος. Η ψυχολογία των μοναχών, η
υπομονή και η αντοχή αυτών υπερέβαινον τοσούτον πάντας και πάντα (όσα
εν Ευρώπη συνήντησα), ώστε δεν εύρισκον ούτε λόγους, ούτε εξωτερικούς
τρόπους επικοινωνίας. Εκείνο όπερ οι μοναχοί αποδέχονται μετ';
ευγνωμοσύνης, εν Ευρώπη συνέτριβε τους ανθρώπους. Πολλοί απεστρέφοντο
εμέ ως ασυνήθως σκληρόν, και δη σκληρόν μέχρι διαστροφής του Ευαγγελικού
πνεύματος της αγάπης. Και εγώ κατενόουν τας κρίσεις ταύτας
αντιλαμβανόμενος ότι τα «μέτρα» των μοναχών και τα μέτρα των ανθρώπων
του δυτικού πολιτισμού διέφερον βαθέως. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο
πλέον αφύσικος, ουχί μόνον δια τος ανθρώπους των καιρών του «Μεγάλου
Ιεροεξεταστού», αλλά και δια τους συγχρόνους ημών θα ήτο ο Χριστός. Τις
δύναται να ακούση του Χριστού ή έτι μάλλον να ακολουθήση Αυτόν; Εκείνο
όπερ εδίδετο εις τους μοναχούς μετά παρέλευσιν δεκαετιών πένθους, οι
σύγχρονοι άνθρωποι θέλουν να λάβουν εις σύντομον χρονικόν διάστημα, και
μάλιστα κατά την διάρκειαν ολίγων ωρών ευχαρίστου «θεολογικής»
συζητήσεως. Οι λόγοι του Χριστού - έκαστος λόγος Αυτού - ήλθον εις τον κόσμον τούτον Άνωθεν. Ανήκουν εις την σφαίραν άλλων διαστάσεων και δεν αφομοιούνται άλλως, ει μη δια της οδού της επί μακρόν προσευχής μετά πολλών δακρύων.
Άνευ της προϋποθέσεως ταύτης θα παραμένουν εσαεί ακατανόητοι εις τον
άνθρωπον, τον οσονδήποτε «πεπαιδευμένον» έστω και θεολογικώς (ΟΥΧΙ
ΙΟΥΔΑΪΚΩΣ). Είπε τις εις εμέ: «Όταν ζης υπό το άχθος του ακατανοήτου
τότε πνίγεσαι». Αληθώς, πάντες ημείς συντριβόμεθα, όταν αποπειρώμεθα
}216} δια των δυνάμεων ημών να εννοήσωμεν τον λόγον του Χριστού. ...;
Συναντώντες την ιδιομορφίαν ταύτην του λόγου του Χριστού, βαθμηδόν
εννοούμεν ότι ο λόγος ούτος φανεροί ενώπιον ημών τας αιωνίους σφαίρας
του ανάρχου Πνεύματος. Και εν συνεχεία ζώμεν παν ό,τι ανθίσταται εν ημίν εις τον λόγον του Χριστού ως την παρουσίαν του θανάτου εντός ημών.
Ούτω διαμένομεν εν καταστάσει βαθέως διχασμού: Αφ'; ενός μεν
αισθανόμεθα την ευγνωμοσύνην ως γλυκείαν μάχαιραν να διαπερά την καρδίαν
ημών‡ αφ'; ετέρου δε αφόρητον αισχύνην δι'; εαυτούς, αλλά και φρίκην
ωσαύτως προ του απροσίτου του ημετέρου σκοπού.
Είναι
απαραίτητος εις πάντα χριστιανόν ο αδιάκοπος αγών και η φορά προς το φως
του Χριστού, ως και η αποφασιστικότης να υπομείνη πάσας τας συνεπείας
ενός τοιούτου αγώνος εντός των ορίων της γης. Μόνον τότε φθάνομεν εις
την κατανόησιν του Ευαγγελικού λόγου‡ η κατανόησις δε αύτη έρχεται άνευ
δυνατότητος «παρατηρήσεως», τίνι τρόπω συμβαίνει, διότι πρόκειται περί
αληθούς διαμονής Αυτού του Θεού μεθ'; ημών.
Εις
πάσαν περιοχήν του ανθρωπίνου πολιτισμού δυνάμεθα να παρατηρήσωμεν
«προόδους», αλλ'; ουχί εις την ζωήν ημών. Συχνάκις το Πνεύμα το Άγιον
αποχωρεί αφ'; ημών δι'; εκείνας ή τας άλλας κινήσεις της καρδίας ή της
σκέψεως ημών. Είναι όμως δυνατή η εγκατάλειψις και δια τον λόγον ότι το
Πνεύμα βλέπει ημάς αναπεπαυμένους και ικανοποιημένους μετά των ήδη
ληφθέντων ή επιτευχθέντων, και αποχωρεί, ίνα αποδείξη εις ημάς ότι
είμεθα εισέτι μακράν εκείνου, όπερ οφείλομεν να είμεθα. }217}
Ουδόλως
είναι απλούν εις τον μοναχόν να βαστάση τον κόπον της πνευματικής
πατρότητος. Και τούτο διότι είναι μεν ευεργετική εις αυτόν προσωπικώς η
περί αυτού λίαν αρνητική γνώμη των ανθρώπων ...; όμως ...; πας αρνητικός
λόγος περί αυτού εμπνέει δυσπιστίαν εις τους ανθρώπους οι οποίοι έχουν
ανάγκην καθοδηγήσεως, παρηγορίας και στηριγμού. Η λύπη αυτού γίνεται
διπλή: Λυπείται δι'; εαυτόν, διότι ζη αναξίως προς την κλήσιν αυτού,
λυπείται και δια την ζημίαν, την οποίαν υφίσταται όλη η Εκκλησία, όλη η
ανθρωπότης, όταν καταστρέφηται το κύρος των ιερουργών. Η ανυπακοή εις
τον λόγον των πνευματικών πατέρων είναι ισοδύναμος προς την απόρριψιν
του λόγου του Ιδίου του Χριστού: «Ο ακούων υμών Εμού ακούει και ο αθετών
υμάς Εμέ αθετεί».
Είναι
εξαιρετικώς σημαντικόν, όπως μεταξύ των ιερέων και των επισκόπων υπάρχη
γνήσιος σεβασμός και αμοιβαία εκτίμησις‡ όπως αίρωνται μεταξύ αυτών αι
κατηγορίαι του ενός δια τον άλλον καταπαύη η πάλη δια την εξουσίαν, ο
φθόνος προς εκείνους οίτινες υπερέχουν δια των χαρισμάτων αυτών. Και εάν
εισέτι υπάρχουν ανεπάρκειαί τινες εις τον ένα ή τον άλλον λειτουργόν
της Εκκλησίας (και τις είναι τέλειος εκ των ανθρώπων;), κάλλιον είναι να
εμπνεύσωμεν εις τους πιστούς εμπιστοσύνην προς εκείνους τους ιερείς,
προς τους οποίους θα ήτο εύκολον }218} πρακτικώς να απευθύνονται ένεκα
των γεωγραφικών συνθηκών ή άλλου τινος λόγου. Αυτή η εμπιστοσύνη των
χριστιανών προς τους λειτουργούς θα αποβή πηγή εμπνεύσεως δια τους
τελευταίους, ώστε να είπουν αληθινόν λόγον. Γνωρίζομεν εκ των λόγων του
Ιδίου του Κυρίου ότι «επί της Μωσέως καθέδρας» εκάθηντο ανάξια πρόσωπα,
και όμως ο Χριστός προέτρεπε τον λαόν να ακούη των ποιμένων αυτού, να
τηρή τα εντελλόμενα υπ'; αυτών, μη μιμούμενος τον τρόπον ζωής ή των
πράξεων αυτών.
Ο
Γέρων Σιλουανός δεν είχεν ωρισμένον πνευματικόν κατά την διάρκειαν της
μοναστηριακής αυτού ζωής. Απηυθύνετο εις εκείνον όστις κατά την
δεδομένην στιγμήν ήτο πλησιέστερον, και πλέον ελεύθερος να δεχθή αυτόν.
Προσηύχετο ούτος προηγουμένως όπως ο Κύριος ευδοκήση περί αυτού και δια
μέσου του πνευματικού δώση εις αυτόν άφεσιν αμαρτιών και θεραπείαν
ψυχής.
Εις
ανθρώπους καταπεπονημένους υπό πτωχείας και }219} καμάτων δύναται και
μικρά αφορμή να προκαλέση μεγάλον πόνον‡ και η προσευχή του πνευματικού
στόχον έχει το βάθος της αρρωστίας. Η συμπάθεια εις πάσαν ανθρωπίνην
συμφοράν φυσικώ τω τρόπω γεννά εις την ψυχήν του πνευματικού πατρός την
προσευχήν.
Παρετήρησα
ότι, εάν κατά τον χρόνον της προσευχής }220} υπέρ οιουδήποτε επήρχετο
εν τη ψυχή μεταβολή της θλίψεως της καρδίας εις ανάπαυσιν και χαράν, το
φαινόμενον τούτο απετέλει πάντοτε βέβαιον σημείον ότι η προσευχή
εισηκούσθη και εδόθη η θεραπεία εις το πρόσωπον εκείνο.
Συχνότερον
συμβαίνει εν τη προσευχή υπέρ των ζώντων η καρδία ημών να ζη μεταβολήν
θλίψεως εις χαράν. Παρόμοιόν τι όμως γίνεται και κατά την προσευχήν υπέρ
των κεκοιμημένων, και μάλιστα κεκοιμημένων προ πολλού χρόνου. Είναι
θαυμαστή εμπειρία να συναντά τις εν πνεύματι προ πολλού αποθανόντας
πρότερον μάλιστα αγνώστους εις αυτόν. Η τοιαύτη επικοινωνία μετά του
επέκεινα }221} κόσμου είναι ιδιαιτέρως χαρακτηριστική εις την προσευχήν
προς τους αγίους. Συμβαίνει όμως, καίτοι σπανίως εν τη προσευχή υπέρ των
κεκοιμημένων, γνωστών ή αγνώστων, η καρδία να λαμβάνη πληροφορίαν περί
της καταστάσεως αυτών καλής ή κακής. Η πραγματική ένωσις εν Πνεύματι
Αγίω μετά των ψυχών των ανθρώπων, των προσφάτως ή προ πολλών αιώνων
κεκοιμημένων, μαρτυροί περί της υποστατικής αυτών αιωνιότητος εν τω Θεώ
ημών.
Οι
άνθρωποι ηγάπησαν το σκότος, εν τω οποίω ενοικεί ο θάνατος, και
απορρίπτουν το Φως. Όπερ είναι ζωή, και πρόσκαιρος και αιώνιος. ...; Δια
τον λόγον ότι οι πνευματικοί φέρουν το φως της ζωής, πολλοί άνθρωποι
μισούν τους λειτουργούς του Χριστού, καθώς και πρότερον εμίσησαν και
Αυτόν τον Κύριον: « ...; Ει εμέ εδίωξαν και υμάς διώξουσιν ...;» }222}
Ο
πνευματικός κατά την συνάντησιν αυτού μετά προσώπων άτινα διηγούνται
εις αυτόν περί των οράσεων αυτών μεριμνά πρωτίστως όπως ασφαλώς διακρίνη
την αληθή πηγήν της οράσεως εάν είναι αύτη όντως δεδομένη Άνωθεν, ή
μόνον αποκύημα διεγηγερμένης φαντασίας, ή συνέπεια επιρροής των εχθρικών
πνευμάτων. Το έργον είναι ενιότε δύσκολον και άκρως υπεύθυνον. Εάν το
παρά του Θεού δοθέν επιγράψωμεν εις εναντίαν δύναμιν τότε κινδυνεύομεν
να εμπέσωμεν εις βλασφημίαν κατά του Πνεύματος του Αγίου. Και αντιθέτως:
Εάν δεχθώμεν δαιμονικήν επίδρασιν ως εκ του Θεού προερχομένην τότε
ωθούμεν τον εμπεπιστευμένον εις ημάς εξομολογούμενον εις την λατρείαν
των δαιμόνων. Συνεπώς είναι απαραίτητος εις πάντας ανεξαιρέτως τους
πνευματικούς η θερμή και διηνεκής προσευχή εν γένει και εν εκάστη
ιδιαιτέρα περιπτώσει, όπως Αυτός ο Κύριος διαφυλάξη αυτούς από σφαλμάτων
εν τη διακονία αυτών.
Όταν
η κατάστασις των πραγμάτων δεν είναι σαφής εις τον πνευματικόν δύναται
ούτος να καταφύγη εις την «ψυχολογικήν μέθοδον»: Προτείνει εις τον
εξομολογούμενον να μη εμπιστεύηται εις ιδιότυπα φαινόμενα παντός είδους.
Εάν η όρασις είναι αληθώς εκ του Θεού, τότε εν τη ψυχή του
εξομολογουμένου θα επικρατή ταπείνωσις και ησύχως θα δεχθή την συμβουλήν
να ευρίσκηται ούτος πάντοτε εν νήψει. Εις την αντίθετον περίπτωσιν
είναι δυνατόν να αντιδράση αρνητικώς ο εξομολογούμενος επιμένων να
αποδείξη ότι η όρασις δεν ήτο δυνατόν να προέρχηται άλλοθεν ει μη εκ του
Θεού. Τότε έχομεν λόγον να αμφιβάλλωμεν περί αυτού. Βεβαίως η τοιαύτη
μέθοδος }223} δεν είναι ει μη καταπραϋντικόν τι, και δεν πρέπει να
προσφεύγωμεν εις αυτήν ευκόλως. Η πείρα κατέδειξεν ότι, όταν πειράζη τις
τον αδελφόν αυτού ωθεί αυτόν εις θυμόν και πικρίαν.
Εις
πάντας ημάς εδόθησαν αι αυταί εντολαί‡ εκ τούτου έπεται ότι όλοι είμεθα
ίσοι ενώπιον των οφθαλμών του Κυρίου. Εις ουδένα θα αποκλείση την
άνοδον μέχρι των εσχάτων ορίων, μέχρι του «πληρώματος της ηλικίας του
Χριστού». Εν τω μέλλοντι αιώνι η επίγειος ιεραρχία, και η κοινωνική και η
εκκλησιαστική, είναι δυνατόν συχνάκις να φανή ανεστραμμένη:
Οι
πνευματικοί «γέροντες» δεν είναι απαραιτήτως ιερείς ή μοναχοί. ...; Η
βιοτή αυτών δεν προεκάλει την εύνοιαν ούτε της εκκλησιαστικής ιεραρχίας
ούτε των κρατικών και κυβερνητικών }224} αρχών και ιδρυμάτων. ...; Τινές
εξ αυτών εξαιρέτως κεχαριτωμένοι υπεβάλλοντο λίαν συχνάκις εις διωγμούς
διότι η ζωή αυτών ήτο υπεράνω της αντιλήψεως των κρατούντων το πηδάλιον
της Εκκλησίας.
Αι
μεταβάσεις από της μιας καταστάσεως εις την άλλην - συχνάκις από του
οξέος πόνου εις την βαθείαν χαράν, από της απογνώσεως εις την θεωρίαν
και την εμπνέουσαν ελπίδα, από του παρατεταμένου θρήνου εις την γλυκείαν
ειρήνην και τα παρόμοια - χαρακτηρίζουν εκείνους, οίτινες προσεύχονται
εκτενώς και από καρδίας. Εκ των πολλών και μακρών προσευχών εκ της μετά
προσοχής εγκρατείας εις πάντα λεπτύνεται η αντίληψις: Η ψυχή γίνεται
ομοία προς την πλέον ευαίσθητον ακουστικήν συσκευήν, ήτις αντιδρά
εναργώς εις ήχους μόλις υποπίπτοντας εις την ακοήν, μάλιστα δε και εις
τας μη αισθητάς κινήσεις του αέρος. Όταν δε το πνεύμα ημών βιώση πλέον ή
εκατοντάκις τον αυτόν κύκλον αναβάσεων και πτώσεων, τότε αμφότεραι αι
καταστάσεις τοσούτον αφομοιούνται υπό της ψυχής, ώστε αύτη τρόπον τινά
να φέρη αδιαλείπτως εν εαυτή και την βασιλείαν και τον άδην. Εις πολλούς
τούτο είναι δυνατόν να φανή παράδοξον κατ'; ουσίαν όμως είναι σημείον
της αυξανομένης αγάπης - σημείον εγγύτητος εις την εξομοίωσιν προς τον
}225} Χριστόν. ...; Συμφώνως προς την ποιμαντικήν αρχήν των Πατέρων,
ουδείς οφείλει να εντέλληται εις τους ποιμαινομένους υπ'; αυτού ό,τι ο
ίδιος δεν εξεπλήρωσεν εν τη πράξει της ζωής. }226}
Το
βάθος των παθημάτων του Χριστού είναι ανεξιχνίαστον. Καθιστάμενοι
κοινωνοί των παθημάτων Αυτού λαμβάνομεν την δυνατότητα της γνώσεως του
ύψους του περί ημών Θείου σχεδίου και της αποκτήσεως της τελείας αγάπης.
Μετά τον θάνατον ημών τα παθήματα παύουν να είναι θανατηφόρα, ως τούτο
συμβαίνει εις την επίγειον ημών «σύστασιν»: Δεν θα δυνηθούν πλέον ταύτα
να προξενήσουν απώλειαν της νέας ζωής, ήτις αφθόνως εδωρήθη εις ημάς ως
αναφαίρετος κληρονομία. Το πνεύμα του ανθρώπου κατέχει την ικανότητα να
συλλυπήται μετά πάντων των εστερημένων της δόξης του Θεού - αληθώς
συμπάσχη -, αλλά τούτο θα είναι μόνον ως πολυμερής εκδήλωσις της τα
πάντα περιπτυσσομένης αγάπης: Ο θάνατος δεν κυριεύει των εν Χριστώ
σεσωσμένων. Ενταύθα επί της γης, οι πνευματικοί άνδρες οδηγούν ημάς
μέχρι των προθύρων του θανάτου‡ συχνάκις όμως ως απάντησις εις την
προσευχήν κατέρχεται εφ'; ημάς η δύναμις της χάριτος και επανορθοί τα
κατεστραμμένα. Ενίοτε μάλιστα πληθύνει αύτη την εν ημίν ενέργειαν ζωής.
Εάν ήμεθα ικανοί, έστω και εις μικρόν βαθμόν, να διεισδύσωμεν εις την
άμετρον θλίψιν }227} της Θεομήτορος παρά τω σταυρώ, θα εγίνετο εις ημάς
εμφανές ότι άνευ της Άνωθεν συνεργίας θα ήτο αδύνατον δια το γήϊνον σώμα
να υπομείνη τοιαύτην θλίψιν. Η αγάπη όμως του Πνεύματος του Αγίου,
διαμένουσα εν Αυτή από της ημέρας του Ευαγγελισμού, υπερενίκησε τον
θανάσιμον πόνον Αυτής: Παρέμεινε ζώσα, είδε τον Αναστάντα Υιόν Αυτής
αναλαμβανόμενον εις τον ουρανόν και το Πνεύμα το Άγιον το αποσταλέν παρά
του Πατρός εις την δια του Αίματος Αυτού γεννηθείσαν Εκκλησίαν.
Πάντες
όσοι είναι οικείοι της Ιστορίας της Εκκλησίας του Χριστού γνωρίζουν
μετά πόσου κόπου εζητούντο ανα τους αιώνας τοιαύται εκφράσεις της
δογματικής συνειδήσεως - είτε περί του Θεού είτε περί αυτής ταύτης της
Εκκλησίας - αίτινες θα διεφύλαττον από των διαφόρων ειδών παρεκκλίσεων,
και δεν θα διέστρεφον την πνευματικήν ζωήν ενός εκάστου των μελών αυτής και της υπάρξεως αυτής εν τω συνόλω.
Είναι
φυσική εις ημάς η πεποίθησις, η απορρέουσα εκ της αιωνοβίου πείρας, ότι
εις έκαστον μέλος της Εκκλησίας θα αποκαλυφθή η οδός προς τους
τελειοτέρους δυνατούς επί της γης και εν τω ουρανώ βαθμούς θεογνωσίας.
Και τούτο ανεξαρτήτως οιασδήποτε κοινωνικής προελεύσεως ή ιεραρχικής
θέσεως. ...; Και εάν τούτο αλλέως είχε, τότε θα έπρεπεν αι αναβάσεις
ημών εις τας Θείας σφαίρας να εξηρτώντο εκ της ανθρωπίνης παιδείας.
}228}
« ...; εάν τις θέλη το θέλημα Αυτού ποιείν, γνώσεται περί της διδαχής ...;»
Η
ανθρωπίνη επιστήμη παρέχει το μέσον δια την έκφρασιν της εμπειρίας,
αλλά είναι αδύνατον να μεταδώση την γνώσιν, ήτις αληθώς σώζει άνευ της
συνεργίας της χάριτος. Η γνώσις του Θεού είναι γνώσις οντολογική και
ουχί αφηρημένη-θεωρητική. Χιλιάδες και χιλιάδες επαγγελματιών }229}
θεολόγων λαμβάνουν τα ανώτατα πτυχία, ενώ εν τη σφαίρα του Πνεύματος
παραμένουν κατ'; ουσίαν εις βαθείαν άγνοιαν. Και τούτο διότι δεν ζουν
συμφώνως προς τας εντολάς του Χριστού‡ ένεκα δε τούτου στερούνται του
φωτός της Θεογνωσίας. Ο Θεός είναι αγάπη. Και η αγάπη αύτη αποκτάται δια
της οδού της μετανοίας - ήτις συντρίβει οστά - και του φόβου του Θεού:
...; Οι Πατέρες της Εκκλησίας βεβαιούν ότι εάν τις δεν διέλθη δια μέσου
της καμίνου του πυρός του φόβου του Θεού, η Θεία αγάπη δεν σκηνοί εν τη
ψυχή. Η Αγάπη αύτη περιβάλλει όλην την κτίσιν‡ συνδέει τα πάντα μετά του
Παντοκράτορος Δεσπότου του Θεού της Αγάπης‡ είναι Φως, θησαυρός
ασύγκριτος. ...; Η φύσις του Θείου φόβου είναι απερίγραπτος καθώς
απερίγραπτα είναι πάντα τα εν τω Θεώ ημών. Είναι δυνατόν, τρόπον τινά,
να ομιλήσωμεν περί «κόμβου» πνευματικής καταστάσεως του ανθρώπου: Η
πίστις εν Χριστώ είναι η αρχή της αγάπης, αλλά και η αρχή της αυγής του
Φωτός. Η πίστις αύτη εμπνέει βαθείαν μετάνοιαν εντός ημών και φόβον
τινα, μήπως απολέσωμεν τον ευρεθέντα θησαυρόν, τουτέστι τον Θεόν. ...;
Εκάστη ανάβασις του πνεύματος ημών προς μείζονα αγάπην αυξάνει
αναποφεύκτως τον φόβον. Όταν δε η μεγάλη Αγάπη του Χριστού εγγίση την
καρδίαν και τον νουν, τότε εν τη φλογί της αγίας ταύτης Αγάπης το πνεύμα
ημών περιπτύσσεται άπασαν την κτίσιν δι'; αγάπης, μεγάλης ευσπλαχνίας,
και η αίσθησις της μεταβάσεως εις την Θείαν αιωνιότητα αποκτά
ακατανίκητον δύναμιν. Το γεγονός τούτο είναι το μεγαλειωδέστερον όλων
των γεγονότων εν τη ιστορία του πεπτωκότος κόσμου: Ο Θεός ενούται μετά
του ανθρώπου εις έν.
Συγχωρήσατέ
μοι, αδυνατώ να εκφράσω δια λόγων το «περισσόν ζωής», όπερ εχαρίσθη εις
ημάς εν Χριστώ. Δεν βλέπω πώς είναι δυνατόν να προσεγγίσω εκείνο όπερ
θα εξέφραζε, παρ'; όλον το παράδοξον του χαρακτήρος αυτού το θαυμαστόν
εκείνο βάθος της πληρούσης την καρδίαν ζωής. Ιδού μισώ εμαυτόν ως είμαι.
Εκ του αυτομίσους τούτου η προσευχή γίνεται τρόπον τινά παράφρων
καταβροχθίζουσα το παν, και αποσπά εμέ από παντός κτιστού‡ μεταφέρει το
πνεύμα μου εις φωτοφόρον απειρότητα, εις απερίγραπτον άβυσσον. Εκεί
επιλανθάνομαι της πικρίας του τυραννικού αυτομίσους: Το παν μεταβάλλεται
εις αγάπην Θεού εν τη πλήρει αυτοαπεκδύσει. Τοσούτον παραδόξως
συνυφαίνεται το αυτομίσος μετά της αγάπης προς τον Θεόν. Το αυτό
συμβαίνει και μετά του φόβου: Ούτος συνθλίβει εμέ μέχρι μεγάλου πόνου,
αλλ'; η Αγάπη θεραπεύει τον πόνον τούτον και δεν ενθυμούμαι αυτόν. Όταν
όμως το πνεύμα ημών επιστρέφη εκ της πανηγύρεως ταύτης της Αγάπης του
Θεού εν Χριστώ, τότε εκ νέου εισβάλλει ο φόβος της απομακρύνσεως εξ
εκείνου του Φωτός, εξ εκείνης της Ζωής: Δεν είναι άρα γε πάντοτε ούτως;
Ο
ίδιος ο άνθρωπος δεν επιθυμεί να επιστρέψη εις }231} αυτόν τον κόσμον,
αλλ'; η αγάπη προς τον Χριστόν-Θεόν είναι αναπόσπαστος εκ της αγάπης
προς τον πλησίον-τον συνάνθρωπον. Δεν είναι δυνατόν να διαμένη τις και
να ενεργή εν ταις συνθήκαις της καθ'; ημέραν επιγείου ζωής άλλως, ει μη
εν καταστάσει ηλαττωμένης χάριτος. Εν καταστάσει άκρας εντάσεως
προσευχής, πώς και περί τίνος να ομιλήση ούτος μετά των ανθρώπων,
οίτινες πάσχουν εις τον αγώνα δια την τροφήν και την στέγην, δια την
οικογένειαν ή τας συζυγικάς σχέσεις, δια την αποτυχίαν εις τα έργα ή τας
ασθενείας αυτών των ιδίων ή των αγαπητών εις αυτούς προσώπων και τα
παρόμοια: Δεν θα βοηθήσης τον άνθρωπον εάν καταφρονήσης των πρωτογόνων
αυτού αναγκών. }232}
Κατά
τας ημέρας ημών παρατηρειται πανταχού σύγχυσις πνεύματος και συνεχώς
αυξανομένη απόγνωσις. Πλείστα βιβλία εκδίδονται παρά ποτε άλλοτε, αλλά
δυστυχώς η πλειονότης αυτών φέρει συγκρητιστικόν χαρακτήρα εν τη
αποπείρα να ενωθούν εις έν όλον ετερογενή στοιχεία, άτινα συχνάκις εις
αυτόν τούτον τον πυρήνα αυτών είναι αντιφατικά και εν τη πράξει
ασυμβίβαστα‡ εκ τούτου και η αυξανομένη ταραχή. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος
εξελάμβανε την μετάνοιαν και την συνετήν ησυχίαν ως την πλέον βεβαίαν
οδόν προς την βαθείαν γνώσιν του Θεού και της εν Αυτώ ζωής. Και ακριβώς
τούτο - πράγμα τοσούτον σπάνιον επί της γης - εθεώρει ούτος ως το πλέον
σημαντικόν έργον. Η απώλεια της αληθινής Θεογνωσίαν - Θεογνωσίας ήτις
εδόθη εις ημάς δια του Χριστού και του Πνεύματος του Αγίου - θα
εσήμαινεν ανεπανόρθωτον ζημίαν δι'; όλον τον κόσμον. }234}
Αλλ';
εμέ «κατέπνιγε» η προσευχή ημέραν και νύκτα και εγκατέλειψα το
Ινστιτούτον, ίνα κατευθυνθώ εις τον Άθωνα, όπου όλη η ζωή συγκεντρούται
κυρίως εν τη λατρεία και τη προσευχή. ...; Αναβαίνων από της θαλάσσης
εις τον Μονήν προσεβλήθην υπό του λογισμού: Ιδού, πορεύεσαι εκουσίως εις
ισόβια δεσμά! Και τούτο ήτο η μοναδική περίπτωσις εν όλη τη ζωή μου,
κατά την οποίαν η καρδία μου προς στιγμήν εσαλεύθη. }235}
Όλον
το σώμα μου ωσαύτως προσηύχετο συσφιγγόμενον στενώς εις έν. Το μέτωπον
ήτο ισχυρώς προσκεκολλημένον εις την γην‡ τα δάκρυα έρρεον ποταμηδόν,
φλογερά διαλύοντα εντός μου τας σκληράς πέτρας των παθών. ...;
Ηγωνιζόμην να ανοίξω εις τον Θεόν εμαυτόν όλον μέχρι τέλους. Εδεόμην
Αυτού όπως μη απορρίψη εμέ από του Προσώπου Αυτού, αλλ'; αποδιώξη απ';
εμού πάσαν πλάνην δυναμένην να εκτροχιάση εμέ. Εγνώριζον την ποταπότητά
μου, την ασχημίαν μου, την αμάθειάν μου, την παραμόρφωσίν μου, την
διαστροφήν μου, και απέκαμνον εκ της οράσεως του εαυτού μου ως ήμην.
...; Και η κραυγή μου περί ανακαινίσεώς μου εις όλα τα επίπεδα της
υπάρξεως μου ήτο κραυγή εν ερήμω ...; }236}
Το
βιωθέν υπ'; εμού εβοήθει εμέ αφ'; ενός εν τη διακονία μου ως
πνευματικού μοναχών, κατ'; αρχάς εν Αγίω Όρει, και έπειτα εν Ευρώπη
ανθρώπων ποικίλων ηλικιών, ψυχολογικών καταστάσεων και διανοητικών
επιπέδων‡ αφ'; ετέρου δε ωδήγει εμέ εις σφάλματα, διότι ενόμιζον ότι
πάντες οι άνθρωποι ποθούν τον Θεόν μετά της ιδίας δυνάμεως.
Δεν
υπήρχε δι'; εμέ τοιαύτη κοινωνική ή εισέτι και ιεραρχική θέσις, ήτις θα
ηδύνατο να αποσβέση το πυρ, όπερ έφλεγε την ψυχήν μου. ...; Είχον μόνον
ανάγκην να λάβω δι'; όλης της δυνάμεώς μου συγχώρησιν παρά του Θεού,
και εις ουδέν άλλο έδιδον προσοχήν. }237}
Άνευ
εντατικής εκ της καρδίας προσευχής δια την εκζήτησιν παρά του Θεού
λόγου και ευλογίας εν παντί καιρώ, η πνευματική διακονία θα είναι
ματαία‡ άνευ της συνεχούς εξ ύψους νουθεσίας και η Εκκλησία εισέτι θα
μετατραπή εις μίαν εκ των ημιτύφλων δυνάμεων του κόσμου τούτου, δια της
συγκρούσεως των οποίων (δυνάμεων) εισάγεται η καταστροφή εις την }238}
ζωήν της οικουμένης.
...;
η αληθινή μόρφωσις έγκειται εις την αποκατάστασιν εν τοις απογόνοις του
Αδάμ της εικόνος του Χριστού, ήτις ημαυρώθη εν τη πτώσει.
Προσευχόμενος υπέρ των ευρισκομένων εν τω άδη των παθών, γεύεται ο ίδιος της καταστάσεως του άδου. }239}
Κατ';
αρχάς ο ίδιος δεν αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει‡ τελεί εν απορία: Διατί
εκ νέου και μάλιστα πλείον ή πρότερον προσβάλλεται υπό παθών, πολλά των
οποίων δεν εγνώριζεν εις το παρελθόν; Βραδύτερον μόνον αναγνωρίζει ότι
εισήλθεν εις τον αγώνα δια την ζωήν των άλλων‡ ότι η προσευχή αυτού
έφθασε την πνευματικήν πραγματικότητα εκείνων, υπέρ των οποίων
προσφέρεται αύτη εις τον Θεόν. Περιβάλλεται ούτος υπό της πνοής του
θανάτου, ήτις έπληξε το ανθρώπινον γένος. Και η προσωπική αυτού προσευχή
και η λειτουργική λαμβάνουν κοσμικάς διαστάσεις. Ο αγών δια την ζωήν
των εμπεπιστευμένων εις αυτόν υπό της Προνοίας του Υψίστου ενίοτε δεν
διαρκεί επί μακρόν. Αρκούν ολίγοι λόγοι εκ της καρδίας προς τον Θεόν της
αγάπης‡ υπάρχουν όμως περιπτώσεις και παρατεταμένης πάλης. Ο
πνευματικός παραδίδων την ζωήν αυτού εις την διακονίαν ταύτην, ουδέ
εαυτόν ζη εισέτι ως τελείως ελεύθερον εκ των παθών‡ εύχεται υπέρ των
άλλων ως και υπέρ αυτού του ιδίου, διότι η ζωή αυτών εταυτίσθη μετά της
ζωής αυτού. Μετανοεί υπέρ εαυτού και υπέρ των άλλων. Εκδυσωπεί υπέρ «του
ελεηθήναι πάντας ημάς». Η μετάνοια αυτού αποβαίνει μετάνοια δι'; όλον
τον κόσμον, δι'; όλους τους ανθρώπους. Εις την κίνησιν ταύτην του
πνεύματος αυτού συνίσταται η εξομοίωσις προς τον Χριστόν, Όστις ήρεν
επ'; Αυτού τας αμαρτίας του κόσμου. Η προσευχή αύτη είναι βαρεία -
ουδέποτε βλέπει τις το ποθούμενον αποτέλεσμα. Ο κόσμος εν τω συνόλω
αυτού απωθεί την προσευχήν ταύτην μετ'; αντιπαθείας. }240}
Η
θεμελιώδης αρχή του κηρύγματος του Χριστού -«μετανοείτε‡ ήγγικε γαρ η
Βασιλεία των Ουρανών»- απωλέσθη υφ'; ημών. Είναι σαφές ότι τούτο δεν ήτο
άλλο, ει μη η συνέχισις του εν τω Παραδείσω αρξαμένου μεγάλου διαλόγου
μεταξύ του Θεού και του ανθρώπου. Οι κληθέντες υπό του Θεού εις
μετάνοιαν, Αδάμ και Εύα, ηρνήθησαν να αναγνωρίσουν την αδικίαν αυτών. Η
Εύα μετά μικροψυχίας ενοχοποίησε τον Όφιν, ο δε Αδάμ μετ'; αυθαδείας και
την Εύαν και Αυτόν τον Θεόν, Όστις έδωκεν εις αυτόν τοιαύτην γυναίκα.
Παρήλθον
βραδέως οι αιώνες ο είς μετά τον άλλον. Εν τη ανιαρά ροή αυτών
εγνώρισεν ο άνθρωπος τας συνεπείας του ρήγματος μετά του Θεού Πατρός.
...; και τότε εφανερώθη εν σαρκί Εκείνος, Όστις συνωμίλει μετά του Αδάμ
και της Εύας κατ'; εκείνην την ημέραν, ότε ήρχισεν η τραγική ιστορία της
ανθρωπότητος. Ούτως απεκατεστάθη η επί χιλιετίας διακοπείσα άμεσος
κοινωνία ημών μετά του Προσώπου του Δημιουργού του κόσμου. }241}
Ο
Κύριος απεκάλυψεν εις ημάς τα μυστήρια του Θείου Είναι και του κτιστού
είναι (ΛΟΓΟΙ ΟΝΤΩΝ). Όλον όμως το «Έργον» Αυτού είναι τοσούτον
μεγαλειώδες, ώστε ούτε ο οφθαλμός του νοός ημών δύναται να χωρήση έστω
και τας λεπτομερείας αυτού (του Έργου), ούτε η ενέργεια της καρδίας να
περιβάλη δια της αγάπης τα θαυμάσια Αυτού. ...; Βλέπωμεν άνθρωπον εν
κτιστή σαρκί, αλλ'; εν τη πραγματικότητι Ούτος είναι Θεός. ...; Ακούομεν
εκ του στόματος Αυτού τους συνήθεις ημών λόγους, αλλά δι'; αυτών
αποκαλύπτεται εις ημάς η αιωνιότης του Απολύτου Είναι (ΟΥΧΙ ΙΟΥΔΑΪΚΩΣ).
Όσον
πληρέστερον εντείνεται το πνεύμα ημών να ακολουθήσωμεν τον Ιησούν τον
Ναζωραίον, τοσούτον καταπληκτικωτέρα γίνεται η αντίθεσις μεταξύ του
ουρανίου Αυτού κόσμου και της ορατής πραγματικότητος της οικουμένης ημών.
Μία εκ των πρώτων συνεπειών της προπατορικής πτώσεως υπήρξεν η
αδελφοκτονία. ...; Η φύσις του Πανανθρώπου εδείχθη κατατεμαχισμένη:
Συναντώμενοι μετά των ομοίων προς αυτούς οι άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν
πλέον εαυτούς, δεν διακρίνουν την ενότητα αυτών εν τη κοινή ζωή. Αγωνιζόμενοι δια την ατομικήν αυτών ύπαρξιν φονεύουν τους αδελφούς, μη κατανοούντες ότι κατ'; αυτόν τον τρόπον }242} βυθίζουν και εαυτούς εις τον κοινόν θάνατον.
Αντί του συνδέσμου της αγάπης εισέδυσεν εις την ψυχήν των ανθρώπων το
ολέθριον πάθος: να εξουσιάζουν επί των αδελφών, ίνα εξασφαλίσουν δι';
αυτούς και τα τέκνα αυτών άνετον ζωήν. Ένεκα της τυφλώσεως ταύτης όλος ο
κόσμος ημών κατεποντίσθη εις θάλασσαν αίματος, εις ατμόσφαιραν
εχθρότητος, εις εφιάλτην αμοιβαίων εξοντώσεων. Η προπατορική αμαρτία
εισήγαγε πανταχού την διάσπασιν. Μέχρι της σήμερον η ανθρωπότης ουχί
μόνον δεν ηλευθερώθη εκ του πνεύματος της αδελφοκτονίας, αλλα συνεχίζει
έτι πλείον να βυθίζηται εις θανατηφόρον παραλήρημα. Η πείρα των αιώνων
δεν εδίδαξε τους ανθρώπους. Η δια της βίας νίκη εν τω κόσμω τούτω είναι
πάντοτε και αναποφεύκτως πρόσκαιρος. Όταν αύτη προεκταθή εις την
αιωνιότητα, θα αποδειχθή ατελεύτητον όνειδος. }243}
Η
απόγνωσις δια τους κατοίκους του πλανήτου ημών δεν παύει να αυξάνη, και
είναι βαρύ μέχρις αίματος να προσεύχηταί τις δια τον κόσμον τούτον,
καθώς είναι.
Υπήρξαν
όμως ώραι παραδόξου θριάμβου, ότε η άκρα }244} μωρία των πάντων
διεβεβαίου εμέ περί της αναποφεύκτου παρουσίας ενός άλλου «πόλου» εν τω
είναι του κόσμου - της Σοφίας. Δεν έφθασα Αυτήν, αλλ'; εξέχεεν Αύτη εις
την ψυχήν μου την ελπίδα της μεταμορφώσεως όλης της κτίσεως, και η
προσευχή περί του κόσμου παντός ανεζωπυρούτο εν τη καρδία μου και το
ανέσπερον Φως εθεράπευε την ψυχήν μου.
Στρέφων
την προσοχήν αυτού προς τους αποθνήσκοντας, φυσικώ τω τρόπω, ο ιερεύς
μεταφέρεται νοερώς εις εκείνον τον κόσμον και μετέχει ή της ησύχου
παραδόσεως της ψυχής εις τον Θεόν ή του τρόμου αυτής ενώπιον του
αγνώστου, όπερ πλήττει την φαντασίαν, πριν ή φθάση αυτό τούτο το γεγονός
της αποχωρήσεως εκ του κόσμου τούτου. }245}
Δια
τον ιερέα και τον πνευματικόν είναι άκρως σημαντικόν το δίλημμα, τι να
ποιήση: Να κλείση εις πάντα τους οφθαλμούς αυτού χάριν του φυσικού εις
όλους ημάς ενστίκτου επιβιώσεως, ή να πορευθή περαιτέρω; Άνευ του
προκαταρκτικού αγώνος της βαθείας μετανοίας κατά την άνωθεν δωρεάν τούτο
το «περαιτέρω» είναι απρόσιτον εις τον άνθρωπον. Κατ'; ουσίαν πρόκειται
περί του αν θα ακολουθήση τις τον Χριστόν εις τον κήπον της Γεθσημανή
και τον Γολγοθάν, ίνα ζήση μετ'; Αυτού, δια της δυνάμεως Αυτού, την
τραγωδίαν του κόσμου ως ιδίαν αυτού τραγωδίαν‡ ίνα υπεράνω του χρόνου
και του χώρου περιπτυχθή εν τω πνεύματι της ελεήμονος αγάπης όλον το
γένος ημών, όπερ κατήλθεν εις βυθόν αλύτων συγκρούσεων. Το ότι δεν
ενθυμούμεθα, έτι δε και απερρίψαμεν την πρωταρχικήν ημών κλήσιν, συνιστά
τον πυρήνα της παγκοσμίου τραγωδίας. Το πανωλέθριον πάθος της
υπερηφανίας υπερνικάται μόνον δια της ολοκληρωτικής μετανοίας, δια της
οποίας κατέρχεται επί του ανθρώπου η ευλογία της ταπεινώσεως του
Χριστού, ήτις απεργάζεται ημάς τέκνα του ουρανίου Πατρός.
Η ανάβασις
προς τα «εκεί» πραγματοποιείται άνευ προκαταρκτικής ιδέας περί του
γεγονότος τούτου. Η ψυχή κατά φυσικόν τρόπον ανυψούται θα έλεγε τις δια
προσευχής μετανοίας περί των ιδίων }246} αυτής αμαρτιών, περί της ιδίας
αυτής πτώσεως, ήτις ενοί δια της καταστάσεως αυτής την ψυχήν μεθ'; όλων
των παρελθόντων αιώνων της ιστορίας της ανθρωπότητος. Και τούτο
συμβαίνει αίφνης, απροσδοκήτως ακουσίως. ...; Τούτο δεν είναι
φιλοσοφικός στοχασμός, ούτε διανοητική θεολογία. Είναι δεδομένον του
είναι ημών: Εν τη πτώσει του Αδάμ η ανθρωπότης απέρριψε τον Θεόν. Όντως
είναι φοβερόν πράγμα το ότι εν τη τυφλώσει ημών δεν βλέπομεν την ιδίαν
ημών αμαρτίαν. Η φύσις αυτής διανοίγεται εις ημάς δια της πίστεως εις
την Θεότητα του Χριστού.
Ούτω
βλέπομεν ότι η προσωπική ημών αμαρτία είναι αμαρτία όλου του ανθρωπίνου
γένους. Και η ιερατική προσευχή περί της αφέσεως των αμαρτιών του
κόσμου είναι μετάνοια υπέρ όλης της ανθρωπότητος. ...; Ο αληθώς μετανοών
δια τα εγκλήματα αυτού εναντίον της Πατρικής αγάπης μεταφέρεται }247}
δια της δυνάμεως του Ιδίου του Θεού εις εκείνην την νυν μυστηριώδη δι';
ημάς σφαίραν. Είμαι μικρός άνθρωπος, αλλ'; ανήκω εις το μέγα σώμα της
πανανθρωπότητος, και δεν δύναμαι να αποσπάσω εμαυτόν εξ εκείνου. Κατ';
αρχάς ζω την αμαρτίαν μου ως ιδίαν και μόνον‡ έπειτα δε αποκαλύπτεται
εις εμέ ότι αύτη είναι η αμαρτία εκείνη, ήτις περιγράφεται εν τη Γραφή,
εν τω βιβλίω της Γενέσεως. Είμαι μηδαμινός, αλλά το τελούμενον εν εμοί
δεν είναι ασήμαντον‡ δεν είναι άνευ αξίας ούτε προ των οφθαλμών του
Δημιουργού μου. Και Αυτός ο Ίδιος δεν «εκένωσεν» Εαυτόν μέχρις άκρας
«εξουθενώσεως», ασυλλήπτου δι'; ημάς;
Ιδού επί πολλά
ήδη έτη προσπαθώ να πείσω τους προσερχομένους εις εμέ, όπως εκλαμβάνουν
τας δοκιμασίας τας οποίας συναντούν ουχί μόνον εν τοις ορίοις της
ατομικής αυτών υπάρξεως, αλλά και ως αποκάλυψιν περί του πώς ζη και έζη
σύμπασα η ανθρωπότης κατά τας παρελθούσας χιλιετίας. Παν βίωμα και χαράς
και πόνου, δύναται να αποβή δι'; ημάς νέα γνώσις, απαραίτητος δια την
σωτηρίαν ημών. Όταν ζώμεν εντός ημών των ιδίων όλον το γένος των
ανθρώπων, όλην την ιστορίαν της ανθρωπότητος, τότε διαρρηγνύομεν το
κλειστόν κύκλωμα της «ατομικότητος» ημών και εξερχόμεθα εις τας πλατείας
εκτάσεις της "υποστατικής" μορφής του είναι, γινόμενοι νικηταί του
θανάτου, μέτοχοι της θείας απειρότητος.
Η
θαυμαστή αύτη οδός εις ουδένα είναι γνωστή ει μη εις τους χριστιανούς.
Κατ'; αρχάς η πείρα της τοιαύτης εξόδου εκ της στενής φυλακής του ατόμου
δύναται να }248} φανή παράδοξος. Ημείς οι ίδιοι είμεθα συντετριμμένοι
υπό των ημετέρων παθημάτων, και πού θα ανεύρωμεν δύναμιν πνεύματος να
περιβάλωμεν μετ'; ευσπλαχνίας τα εκατομμύρια εκείνα των ανθρώπων, άτινα
καθ'; εκάστην δεδομένην στιγμήν πάσχουν ομοίως προς ημάς και ενδεχομένως
πλείον ημών; ...; Παρά ταύτα επιχειρήσατε τούτο και θα ίδητε ότι εν τω
βαθεί θρήνω της προσευχής δι'; όλην την πάσχουσαν ανθρωπότητα θα
εμφανισθή ενέργεια άλλου είδους, ουχί εκ του κόσμου τούτου. Η νέα αύτη
μορφή συμ-παθείας, κατερχομένη άνωθεν, διαφέρει της πρώτης, ήτις είναι
ερμητικώς κεκλεισμένη εις εαυτήν, δια του ότι δεν αποκτείνει πλέον αλλά
ζωοποιεί ημάς. Οι ορίζοντες της προσωπικής ημών ζωής πλατύνονται απείρως
και πολλά χωρία του Ευαγγελίου και των Επιστολών γίνονται κατανοητά ως
να επρόκειτο περί λόγου δι'; ημάς αυτούς ...; εισέτι δε: περί ημετέρου
λόγου (ΟΥΧΙ ΙΟΥΔΑΪΚΩΣ). ...; Δια του ανοίγματος ημών εις μείζονα εν
πνεύματι παθήματα υπερνικώμεν την ατομικήν ημών δοκιμασίαν. Ιδιαιτέρως
θα συμβή ούτως εν τω τέλει: Δια του θανάτου νικάται ο θάνατος και
επικρατεί η δύναμις της αναστάσεως. }249}
Είναι
απαραίτητον εις πάντας ημάς να προσευχώμεθα εκτενώς, ίνα δια της
φλογεράς και πολυετούς προσευχής, ιδιαιτέρως της μετανοίας,
μεταμορφώσωμεν την πεπτωκυΐαν ημών φύσιν τοσούτον ώστε να καταστή ικανή
να αφομοιώση την αποκαλυφθείσαν εις ημάς Άναρχον Αλήθειαν. Και τούτο
πριν ή απέλθωμεν του κόσμου τούτου. ...; Η πάλη αύτη είναι απερίγραπτος.
Τους ηττημένους υπό της πονηράς υπερηφανίας ή των χαμερπών παθών
απειλεί το «σκότος το εξώτερον».
Αναμένει ημάς μεγαλειώδης πάλη, ...; Ο κοινός και μόνος αληθινός εχθρός είναι η θνητότης ημών.
Οφείλομεν να παλαίσωμεν μαρτυρικώς εναντίον του ζώντος εν ημίν θανάτου,
βάλλοντες αρχήν εξ ημών των ιδίων. Το Ευαγγέλιον του Κυρίου ανήκει
}250} εις άλλο επίπεδον ανώτερον υπερκόσμιον. Τα πάντα εν αυτώ δεν είναι
«κατά άνθρωπον», «ουδέ παρά ανθρώπου». Είναι εγκληματικόν να μειώσωμεν
τας αιωνίους αυτού (του Ευαγγελίου) διαστάσεις, διότι τότε τούτο παύει
να έχει δια τους ανθρώπους δύναμιν ελκτικήν, έτι δε και νόημα. ...; και
εις ημάς είναι δυνατόν να δοθή η νίκη εάν είμεθα μετ'; Αυτού. }251}
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου