Κυριακή 27 Μαρτίου 2016

Πνευματική καθοδήγηση και υπακοή. π.Νικόλαος Σαχάρωφ, ανεψιός του π. Σωφρονίου του Έσσεξ



Ιερομ. Αδριανός: Ποιά είναι η ουσία τής διδασκαλίας του(γέροντος Σωφρονίου του Έσσεξ)για τήν πνευματική καθοδήγηση, την οποία εφάρμοσε και στη ζωή του, η ουσία της διδασκαλίας του για υπακοή;

γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ-Gerwn-Swfronios-Saharwf1 Ιερομ.Νικόλαος Σαχάρωφ: Μου έκανε εντύπωση αμέσως στον πατέρα Σωφρόνιο η ιδέα του για την υπακοή. Στην πραγματικότητα, τη λέξη «υπακοή» ο πατέρας Σωφρόνιος χρησιμοποιούσε πολύ σπάνια. Ποτέ δεν απαιτούσε υπακοή από τους ανθρώπους. Όλα όσα έκαναν οι άνθρωποι, το έκαναν από αγάπη γι’ αυτόν. Νομίζω ότι αυτή ήταν υπακοή, γιατί όταν αγαπάς έναν άνθρωπο, ακολουθείς  τη βούλησή του. Δεν πρόκειται μόνο για το μοναχισμό, έτσι είναι και στη ζωή και στην οικογένεια. Φυσικά τον πατέρα Σωφρόνιο, τέτοιο μεγάλο γέροντα, ήταν πολύ εύκολο να τον αγαπάς. Και να κάνουμε γι’ αυτόν κάτι, να εκτελέσουμε τη βούληση του ήταν πραγματικά χαρά για όλους μας.

ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΕΣΣΕΞ Ως εκ τούτου, τη λέξη «υπακοή» την ακούσαμε σπάνια. Ο πατέρας Σωφρόνιος πάντοτε πίστευε ότι η υπακοή είναι, πρώτα απ’ όλα, μια πράξη της ελεύθερης βούλησης. Και η υπακοή η οποία επιβάλλεται σε ένα άνθρωπο από έξω, ιδίως όταν επιβάλλεται διά της βίας, με απειλές, τέτοια υπακοή δεν θα φέρει πνευματικό καρπό. Δεν θα παραμείνει στην αιωνιότητα. Ο πατέρας Σωφρόνιος γράφει: «Όλα αυτά που επιτυγχάνονται με τη βία, δεν έχουν αιώνια αξία, αλλά μόνο εκείνο που επιτυγχάνεται μέσω της αγάπης και της ελεύθερης συνειδητής υπακοής». Πίστευε ότι ακριβώς αυτή η υπακοή έχει την πνευματική αξία. Νομίζω ότι αυτό, πρωτ’ απ’ όλα, είναι η μεγάλη ευθύνη για τον πνευματικό, για τον στάρετς, διότι η πνευματική καθοδήγηση δεν είναι απλώς μια διοικητική θέση, ή θέση της εξουσίας. Πρωτίστως  ο Γέροντας είναι ένας άνθρωπος που είναι σε θέση να οδηγήσει άλλους εις τό Άγιο Πνεύμα. Και μία τέτοια αγάπη που είχαν οι δόκιμοι στον γέροντα τους, δεν μπορείς να επιβάλεις με κανένα κανόνα. Μπορείς μόνο να την κερδίσεις. Ο ίδιος ο άνθρωπος μπορεί να βρει το κλειδί από την καρδιά του άλλου ανθρώπου μόνο μέσω της αγάπης. Και τότε η υπακοή θα ρέει ως «ύδατος ζώντος», συμφωνά με τον Ιωάννη (Ιωαν. 7, 38). Φυσικά, τώρα μιλάμε για πρότυπα. Αλλά αυτό που είδα στον πατέρα Σωφρόνιο, και αυτό που ήταν στον Άγιο Σιλουανό, ο οποίος ήταν ο στάρετς του πατέρα Σωφρόνιου, είναι το γεγονός ότι από αυτούς ποτέ δεν έβγαινε ο παραμικρός λόγος εξαναγκασμού. Όλα πραγματοποιούνταν με ελεύθερη βούληση. Ακόμη και αν ένας δόκιμος ήθελε να εκπληρώσει αμέσως την υπακοή, ακόμη και τότε ο πατέρας Σωφρόνιος δεν φορτωνόταν σ’ αυτόν. Αν έβλεπε την ανθρώπινη επιθυμία στην υπακοή σ’ αυτόν, τότε ανοιγόταν σταδιακά. Μάλλον, ο ίδιος υπάκουε σ’ όλους τους άλλους. Ακόμα, μου έκανε εντύπωση στον πατέρα Σωφρόνιο η εξαιρετική του ταπεινοφροσύνη, η αποκλειστική πρόσβαση σ’ αυτόν τον άνθρωπο. 

 Θυμάμαι τις αναμνήσεις του Μητροπολίτη Αντωνίου του Σουρόζ. Όταν η μητέρα του ήταν άρρωστη και ήταν στο νοσοκομείο, ο πατέρας Σωφρόνιος την επισκέφτηκε. Εκείνη τη στιγμή, μόλις είχε επιστρέφει από τη Γαλλία. Αυτή ήταν πολύ συγκινημένη από τη συνάντησή του, το πρώτο που είπε ήταν: «Είναι άνθρωπος υπέροχης ανθρωπιάς». Είναι πολύ ακριβής ορισμός του πατέρα Σωφρονίου, τα χαρακτηριστικά του ήταν ακριβώς η προσβασιμότητα, η ειλικρίνεια και η έλλειψη οποιασδήποτε απόστασης επικοινωνίας. Παρά το γεγονός ότι είμαι συγγενής του, ποτέ δεν είχαμε «συγγενικές» συνομιλίες, ποτέ δεν βλέπαμε ο ένας τον άλλον ως συγγενείς κατά σάρκα. Πρώτα απ’ όλα με ενδιέφερε ο πνευματικός πλούτος του, και η εικόνα του ως γέροντα. Πάντα είχαμε σχέσεις γέροντας – δόκιμος. Από την πλευρά του, ποτέ δεν με έβλεπε ως ένα μέλος της οικογένειας κατά σάρκα, αλλά ως μέλος της πνευματικής οικογένειας, του μοναστηρίου, έναν από τους ανθρώπους τους οποίους του εμπιστεύτηκε ο Θεός, για τους οποίους ένιωθε την ψυχή του σε προσευχή για τον καθένα από εμάς. Ξέρετε, αυτή την ενέργεια της αγάπης, έδώ στο μοναστήρι την αισθανόταν πάντα ο καθένας μας: οι μοναχοί, οι ενορίτες, μόλις έφταναν στο μοναστήρι. Ειδικά οι μοναχοί. Δεν υπήρχαν τέτοιες περιπτώσεις να σε στέλνουν κάπου για διακόνημα, εσύ να το κάνεις μηχανικά και αυτό να θεωρείται διακονία στο  Θεό. Όχι, ο πατέρας Σωφρόνιος, στέλνοντας κάποιον σε οποιαδήποτε εργασία ή διακόνημα, πάντα σκεφτόταν γι’ αυτόν τον άνθρωπο, για το πνευματικό του όφελος πρώτα απ’ όλα, και όχι, ας πούμε, για πρακτικές ανάγκες της μονής.

  Ως εκ τούτου, μπορούσε να αλλάξει συχνά τα διακονήματα ενός ανθρώπου. Θυμάμαι, ήρθε μία αδελφή η οποία κατά βούλησή της αρχικά ασχολούνταν με τον κήπο, επειδή ο πατέρας Σωφρόνιος πάντα σεβόταν την επιθυμία τού ανθρώπου, τη βούλησή του. Στη συνέχεια είδε ότι έχει ικανότητες για θεολογία. Όλο εκείνο τον καιρό με τις σκέψεις του ήταν μαζί της στον κήπο, καθώς και μέ όλους μας, ενδιαφερόταν για το πώς πέρασε η ημέρα, τί κάναμε. (Και στη συνέχεια έδινε την ευλογία σ’ αυτήν να ασχολείται με τη θεολογία). Παναγια Ι.Μ.Τιμίου Προδρόμου –ΈσσεξΌταν έφθασα για πρώτη φορά στην Αγγλία, δεν γνώριζα Αγγλικά, και ο πατέρας Σωφρόνιος φρόντισε για την εκπαίδευσή μου. Όταν με έστειλε στο σχολείο στην κοντινή πόλη Κάλτσεστερ, ενδιαφερόταν για τα πάντα: πώς να πάω με το λεωφορείο, τί είδους αίθουσες είναι εκεί, τί καθηγητές, πώς περνώ εκεί το χρόνο μου … Και νοιαζόταν έτσι για τον καθένα, για να έχει ο άνθρωπος την ευκαιρία στη ζωή του να πραγματοποιήσει τον εαυτό του ως προσωπικότητα και να μην είναι περιορισμένος σε τίποτα. Επειδή  αγαπούσε και ανησυχούσε, και πάντα ήταν μαζί μας με τις σκέψεις του.

Μία συνέντευξη για τον Γέροντα Σωφρόνιο (Σαχάρωφ), που δόθηκε στο site Bogoslov.ru και συγκεκριμένα στον ιερομόναχο Αδριανό από τον ιερομόναχο Νικόλαο Σαχάρωφ, ανεψιό του Αρχιμανδρίτη Σωφρονίου, για τις εμπειρίες ζωής που είχε από τον Γέροντα.
https://iconandlight.wordpress.com/orthodox_greek_icons_blog/

Το φως των αγγέλων είναι μέθεξη του ακτίστου Φωτός (Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ του Αγιορείτου)


-Το άκτιστο Φως που είδαν οι Μαθητές στο όρος Θαβώρ, κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαµά, δεν ήταν µιά τρίτη κρυµµένη φύση του Χριστού, αλλά η δόξα της θείας φύσεως στην υπόστασή Του.
Έπειτα, το θειο Φως δεν είναι ανυπόστατο, δηλαδή δεν γίνεται και απογίνεται όπως η φύση της αστραπής και της βροντής και όπως ο λόγος και το νόηµά µας, αλλά είναι µόνιµο και γι’ αυτό οι άγιοι το ονόμασαν «ενυπόστατον», ως «υπομένον (παραμένον) και µή αστραπής δίκην ή λόγου ή νοήματος παρατρέχον τους ορώντας». Πρόκειται για υποστατικό Φως που διαφέρει σαφώς από τα φυσικά φαινόμενα και από την ενέργεια και την πορεία της σκέψεως. Έτσι, ο θεούµενος κάνει ευχερώς διάκριση µεταξύ φυσικών και πνευματικών εμπειριών, Ο Βαρλαάµ ισχυριζόταν ότι οι φιλόσοφοι που εργάζονταν με την λογική βρίσκονταν σε υψηλότερη θέση από τους Προφήτες, γιατί η όραση των Προφητών ήταν «πολλώ χείρω της νοήσεως». Απαντώντας ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαµάς λέγει ότι η όραση των Προφητών ήταν ανώτερη του νου (λογικής) των φιλοσόφων, γι’ αυτό και η προφητική καθαρότητα είναι «συλλειτουργός, κατά την θεολογίαν, των αγγέλων». Πράγματι, οι Προφήτες «µετασκευάζονται κατά το νοερό είδος «προς θεοειδή µόρφωσιν» και διά της ιεράς αυτής µορφώσεως καλλιεργούν την «ιερογνωσίαν». Έτσι, οι θεόπτες είναι συλλειτουργοί των αγγέλων, αποκτούν «θεοειδή µόρφωσιν» και πραγματική «ιερογνωσίαν». Οι άγιοι, όταν φθάνουν σε κατάσταση θεώσεως, βλέπουν την ενέργεια του Θεού ως Φως, μεταμορφώνονται και βλέπουν την δόξα του Θεού. Κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά οι θεούµενοι βλέπουν το Φως, αφού λάβουν οφθαλμούς τους οποίους δεν είχαν προηγουμένως. Το Φως αυτό γίνεται καταληπτό με τους οφθαλμούς, οι οποίοι όμως έγιναν υπεράνω οφθαλμών και αντιλαμβάνονται το πνευματικό φως με πνευματική δύναμη.
Το φως του Θεού είναι οµοιόµορφο, ενώ του διαβόλου είναι ανόμοιο. – Όσοι πέρασαν από τον Βουδισμό θα πρέπει να μετανοήσουν ολοκληρωτικά, γιατί διαφορετικά η ανατολική αυτή εμπειρία κάτι θα αφήσει µέσα στην ψυχή τους.
Υπάρχει το θείο Φως και το διαβολικό φως. Μερικές φορές βλέπει κανείς και το φυσικό φως της διανοίας του. Οι φιλόσοφοι (Πλωτίνος και άλλοι Δυτικοί) και οι Ανατολίτες – Βουδιστές, βλέπουν το φυσικό φως της διανοίας, µερικές φορές επηρεάζονται και από τον διάβολο. Υπάρχει µεγάλη διαφορά µεταξύ τους. Το διαβολικό φως έχει άλλη ενέργεια. Όταν ο διάβολος έδειχνε το δικό του φως στον Γέροντα Σιλουανό, τότε ο Σιλουανός έβλεπε και τα εντόσθιά του. Το φυσικό φως της διανοίας είναι µια έλλαµψη φιλοσοφικών διδασκαλιών. Τότε ο  άνθρωπος αισθάνεται ότι έρχονται και φεύγουν αυτές οι ελλάµψεις. Όμως το θείο Φως δίνει άλλη γνώση, είναι Φως αγάπης, Φως Χριστού, αποκάλυψη του Τριαδικού Θεού. Είναι σφάλμα η ταύτιση του φυσικού φωτός της διανοίας με το θείο Φως, καθώς επίσης σφάλμα είναι η ταύτιση του φυσικού φωτός της διανοίας με το σατανικό φως. Έτσι, το φυσικό φως της διανοίας μπορεί να θεωρηθεί ως σατανικό, σύμφωνα με το ρητό: «ύπαγε οπίσω µου, σατανά. Σκάνδαλόν µου εί ότι ού φρονείς τα του Θεού, αλλά τα των ανθρώπων» (Ματθ. ις 23). Άλλες φορές το φυσικό φως της διανοίας διαφέρει από το διαβολικό. Το φως των αγγέλων είναι μέθεξη του ακτίστου Φωτός.
Πολλοί κάνουν λάθος για τον λεγόμενο γνόφο του Θεού. Νομίζουν ότι γνόφος είναι η άγνοια του Θεού, ενώ είναι γνώση που υπερβαίνει την ανθρώπινη γνώση, είναι Φως το οποίο υπερβαίνει το φως της διανοίας και το φως της ανθρωπίνης γνώσεως.
Από το βιβλίο: (Β έκδοση) του Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, Ιεροθέου: «Οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ»