Γέροντας Κύριλλος, Καθηγούμενος Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Πνευματική ζωή και Αγιότητα

Μπορεί να εφαρμοστεί στις μέρες μας η διδασκαλία της Εκκλησίας, η οποία έχει διαμορφωθεί αιώνες πριν; Υπάρχει πνευματική ζωή και αγιότητα σήμερα και τι μπορεί να προσφέρουν η προσευχή, η νηστεία και οι άλλες επιταγές της Εκκλησίας στον σημερινό άνθρωπο; Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να δώσει απάντηση το παρακάτω άρθρο.

Ο Γέροντας Σωφρόνιος († 1993), στο κέντρο, μέ τόν καθηγούμενο τής Ι. Μ.Μονής Βατοπαιδίου Γέροντα Εφραίμ, στα αριστερά.

Στην ερώτηση αν υπάρχει πνευματική ζωή και αγιότητα σήμερα, η απάντησή μου και στα δύο σκέλη της ερωτήσεως αυτής είναι απόλυτα καταφατική. Ο Θεός δεν αλλάζει. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο αυτός, χθες, σήμερα και πάντοτε. Ούτε η φύση των ανθρώπων έχει αλλάξει. Από την εποχή του Αδάμ, οι άνθρωποι έχουν τιμηθεί με το να μπορούν να επιλέγουν τον τρόπο της ζωής  τους, ώστε να έχουν την δυνατότητα σε μεγάλο βαθμό να αρνηθούν τον Θεό, την πνευματική ζωή και την αναζήτηση της αγιότητας. Αλλά, έως την συντέλεια του κόσμου, θα υπάρχουν πάντοτε άνθρωποι, οι οποίοι, ακόμη κι αν αποτελούν μειονότητα, θα επικαλούνται την χάρη του Θεού πάνω στην γη και τους συνανθρώπους τους. Το ότι ο κόσμος εξακολουθεί να υπάρχει είναι απόδειξη ότι υπάρχει αγιότητα σήμερα. Ο άγιος Σιλουανός έλεγε: «Όταν πάψουν να υπάρχουν προσευχόμενοι άνθρωποι πάνω στην γη, θα έλθει η συντέλεια του κόσμου».

Με άλλα λόγια, η πνευματική ζωή και η αγιότητα, η οποία αποτελεί καρπό της, δεν υπήρχαν μόνο κατά το παρελθόν. Μπορούμε να δούμε την αγιότητα των προγενεστέρων μας και να διδαχθούμε από αυτούς. Δεν εξετάζουμε, όμως, την πνευματική ζωή σαν έκθεμα σε μουσείο ιστορίας. Η πνευματική ζωή είναι μία πραγματικότητα, στην οποία καλούμεθα όλοι. Κάθε ανθρώπινη ύπαρξη έχει πνευματική διάσταση. Ο Θεός δεν μεροληπτεί: καλεί τον καθένα από εμάς στην ύπαρξη με προσωπική αγάπη και μας προικίζει με  την δυνατότητα  να μετέχουμε  στην δική Του ζωή. Ο άγιος Πέτρος, χρησιμοποιώντας την ορολογία της εποχής του, έλεγε ότι καλούμεθα «γενέσθαι κοινωνοί θείας φύσεως» [Β Πέτρ, 1,4]. Και αυτός είναι ο ορισμός της αγιότητας: «άγιοι γίνεσθε, ότι εγώ άγιός ειμί» και θέλω να έχετε ο,τι έχω εγώ. Αυτή είναι η πρόσκληση του Θεού προς όλους εμάς, όποια κι αν είναι η κοινωνική μας θέση η το εκκλησιαστικό μας αξίωμα.
Ο άγιος Σιλουανός γράφει:«Ο καθένας στον κόσμο αυτόν έχει να επιτελέσει το δικό του έργο είτε είναι βασιλέας η πατριάρχης, μάγειρας, σιδηρουργός η διδάσκαλος. Αλλά ο Κύριος, του οποίου η αγάπη απλώνεται προς όλους, θα δώσει μεγαλύτερη αμοιβή στον άνθρωπο με την μεγαλύτερη αγάπη προς τον Θεό». Αλλού πάλι λέγει:«Δεν μπορεί ο καθένας να είναι αυτοκράτορας η πρίγκιπας·ούτε όλοι μπορούν να γίνουν πατριάρχες η ηγούμενοι η αρχηγοί, αλλά, σε όποια κοινωνική τάξη κι αν ανήκουμε, μπορούμε να αγαπούμε τον Θεό και να τον ευαρεστούμε και αυτό έχει σημασία.
Τι είναι πνευματική ζωή
Πνευματική ζωή είναι η ζωή, που λαμβάνει υπ’ όψη της την πνευματική διάσταση του ανθρώπου. Το  να εργαζόμαστε στην καλλιέργεια μιας σχέσεώς μας με τον Θεό δεν είναι κάτι σαν χόμπι για κάποια κατηγορία ανθρώπων, όπως λένε μερικοί:«Αυτός είναι θρησκευόμενος τύπος». Δεν είναι προαιρετική επιλογή, είναι αυτό που κάνει την ζωή μας πραγματικά ανθρώπινη. Η βιολογία και η ψυχολογία, όταν εξαιρούν την θεϊκή μετοχή από την ανθρώπινη οντότητα, μας δίνουν ελλιπή εικόνα. Ο κοσμικός άνθρωπος είναι απλώς ένα ανώτερο ζώο και, στην πραγματικότητα, υπάνθρωπος. Χωρίς πνευματική προσπάθεια, δεν καλλιεργείται το πνεύμα μας· δεν εξαφανίζεται, αλλά μπορεί να καταπνιγεί και να ατροφήσει, να αγνοηθεί και να στερηθεί εκφράσεως. Μόνον αν ζούμε ζωή πνευματική, θα μπορέσουμε κάποτε να νιώσουμε ολοκληρωμένοι και πλήρως συγκροτημένοι ως προσωπικότητες. Η πνευματική ζωή συμπεριλαμβάνει και την ψυχολογική και την σωματική μας πλευρά. Οτιδήποτε κι αν  σκέπτομαι η κάνω, σε όλα τα επίπεδα της υπάρξεώς μου, επηρεάζει την ψυχή μου. Και, όταν η χάρη του Θεού αγγίζει την ψυχή μου, η σκέψη μου, τα αισθήματά μου και το σώμα μου δέχονται και αυτά  την χάρη αυτή.

Ο Γέροντας Σίμων Αρβανίτης (†1988).

Στις χώρες της Δύσεως κυρίως, πολλοί άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τον Χριστιανισμό. Ένας Άγγλος συγγραφέας (ο Γ. Κ. Τσέστερτον) πολύ σοφά επεσήμανε ότι όταν οι άνθρωποι σταματούν να πιστεύουν στην αλήθεια, δεν αρχίζουν να πιστεύουν στο τίποτα, αλλά αρχίζουν να πιστεύουν στο οτιδήποτε. Έτσι, αν και η πίστη στον Θεό μπορεί να παραμένει  όταν εγκαταλείψουμε τον Χριστό, σε κάθε χώρα σήμερα συναντούμε όλων των ειδών τις πνευματικότητες. Αυτό δεν είναι απορίας άξιον γιατί «ουκ επ’ άρτω μόνον ζήσεται άνθρωπος» και η πνευματική πείνα υπάρχει ακόμη και εκεί όπου οι ιδέες περί του Απολύτου Όντος είναι συγκεχυμένες. Επιπλέον, πολλοί διαφορετικοί πνευματικοί δρόμοι έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Υπάρχει, για παράδειγμα, ένας πυρήνας κοινής ηθικής διδασκαλίας σε όλες τις μεγάλες θρησκείες. Οι ριζικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων θρησκειών δεν είναι πάντοτε εμφανείς από την αρχή: μόνον όταν οι άνθρωποι προχωρήσουν, γίνονται εμφανείς οι αποκλίσεις. Κάποιοι από τους συγχρόνους μας διδάσκουν ότι όσο προχωρούμε σε μία θρησκεία τόσο ο δρόμος της συγκλίνει με  τις άλλες: στην πραγματικότητα, όμως, συμβαίνει το αντίθετο. Γι’ αυτό, αυτοί που ψάχνουν πρέπει να ψάξουν για την αλήθεια και να βρουν τον δρόμο, ο οποίος βασίζεται στην σωστή θεολογία, στην αληθινή θέα του Θεού όπως Αυτός ο Ίδιος έχει αποκαλύψει τον Εαυτό του σε εμάς. Τότε βαθιά μέσα μας θα νιώσουμε την βεβαιότητα ότι ο Ιησούς Χριστός είναι η Οδός, η Αλήθεια και η Ζωή.

Η πληρότητα της εν Θεώ ζωής είναι προσιτή μόνο εις το πρόσωπο του Θεανθρώπου, δηλαδή στο πρόσωπο Αυτού, ο οποίος μετέχει της ανθρωπίνης φύσεώς μας και μετέχει ταυτόχρονα και της θείας, ως ένα εκ των προσώπων της Αγίας Τριάδος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας δίνει το πραγματικό Πρωτότυπο: μπορούμε να δούμε, να ακούσουμε, να αγγίξουμε και να γευθούμε το Απόλυτο Ον· μπορούμε να έχουμε εμπειρία της ευωδίας της πραγματικής υπάρξεως του Θεού. Έτσι μπορούμε να ακολουθήσουμε έως το τέλος τον δρόμο του Θεού με εμπιστοσύνη. Κανένας άλλος δρόμος, όσο ευγενείς και αν είναι οι πρακτικές του, η ηθική του και οι φιλοδοξίες του, δεν φθάνει με ασφάλεια στο τέλος. Αν και κανένας άνθρωπος δεν είναι εντελώς άμοιρος της χάριτος, η πληρότητα της αγιότητας προϋποθέτει το ορθόδοξο δόγμα. Η διδασκαλία μας δεν είναι ξεπερασμένη· δεν είναι αναχρονιστική. Έχει αποδώσει καρπούς σε πολλές διαφορετικές εποχές, περιστάσεις και κουλτούρες. Η Ορθοδοξία είναι για όλους. Έτσι μπορούμε να καταλάβουμε γιατί ο Τερτυλλιανός είπε: «Κάθε ψυχή είναι εκ φύσεως χριστιανική».

Η εν Χριστώ ζωή
Επομένως, μπορούμε να ορίσουμε την πνευματική ζωή ως «ζωή εν Χριστώ». Ας το δούμε αυτό για ένα λεπτό. Αυτή η φράση έχει χρησιμοποιηθεί ως τίτλος ενός βιβλίου του αγίου Νικολάου Καβάσιλα αναφορικά με τα άγια Μυστήρια. Κατά παρόμοιο τρόπο, ο άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης, ο θαυματουργός, ο οποίος ήταν ένας έγγαμος ιερέας στην Ρωσία, που εκοιμήθη το 1905, έδωσε έναν παρόμοιο τίτλο στο «πνευματικό του ημερολόγιο», όταν του ζήτησαν να το εκδώσει. Ένας άλλος σχεδόν σύγχρονός του συγγραφέας έδωσε, σε ένα από τα βιβλία του όπου κατέθετε τα προσωπικά του πνευματικά βιώματα, τον τίτλο: «Η ζωή Του -του Χριστού- είναι δική μου».

Ο Γέροντας Πορφύριος († 1992).

Το να είναι κανείς «εν Χριστώ» σημαίνει να είναι ενσωματωμένος όντως στο σώμα Του και χρισμένος με το πνεύμα Του -Χριστός σημαίνει χρισμένος- και υιοθετημένος υιός του ουρανίου Πατρός. Χριστιανική πίστη δεν σημαίνει απλώς κατάφαση στο Πιστεύω. Σημαίνει ότι ενδυόμεθα τον Χριστό «Χριστόν ενεδύσασθε» [Γαλ. 3, 27]. Πως; Δια του βαπτίσματος, του οποίου προηγείται ομολογία της πίστεως.

Εύκολα θεωρούμε το μεγάλο αυτό δώρο δεδομένο, αλλά όσοι έχουν γίνει χριστιανοί μέσω ιεραποστολής η σε μεγάλη ηλικία μιλούν για την πορεία τους σαν μία εμπειρία από το σκοτάδι στο φως, από τον θάνατο στην ζωή. Μερικές φορές ξεχνούμε ότι κατά την βάπτιση ο ιερέας από πάνω μας είπε: «Απελούσθης, ηγιάσθης, εδικαιώθης εν τω ονόματι του Κυρίου Ιησού και εν τω Πνεύματι του Θεού ημών». Αυτά τα υπέροχα λόγια, που προέρχονται από την προς Κορινθίους επιστολή του αποστόλου Παύλου, μπορεί να μοιάζουν σαν απλός τελετουργικός τύπος, αν παραλείψουμε να πραγματοποιήσουμε το δώρο της θείας χάριτος στην ζωή μας. Μέσα μας έχει πέσει ο σπόρος της πνευματικής ζωής. Ανήκουμε στους «ηγιασμένους εν Χριστώ Ιησού, κλητούς αγίους». Αυτό είναι το έργο μας.
Εάν είμαστε βέβαιοι ότι «εύρωμεν πίστην αληθή», δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε από το πλήθος των πνευματικών δρόμων γύρω μας, ακόμη κι αν αυτό μοιάζει να προκαλεί σύγχυση. «Ου γαρ έδωκεν ημίν ο Θεός Πνεύμα δειλίας, αλλά δυνάμεως και αγάπης και σωφρονισμού» [Β’ Τιμ. 1, 7]. Εάν παραμείνουμε πιστοί και συνεχώς εμπλουτίζουμε την πείρα και την γνώση της ζωής και της διδασκαλίας της Εκκλησίας, θα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους μας. Το βασικό ερώτημα είναι πάντοτε: Τι νομίζεις για τον Χριστό; Ο άγιος Ιωάννης υπενθύμισε στους παραλήπτες της επιστολής του: «Εν τούτω γινώσκετε το πνεύμα του Θεού παν πνεύμα ο ομολογεί Ιησούν Χριστόν εν σαρκί εληλυθότα, εκ του Θεού εστι και παν πνεύμα ο μη ομολογεί τον Ιησούν Χριστόν εν σαρκί εληλυθότα, εκ Θεού ουκ έστι» [Α’ Ιω. 4, 2-3 ].

Τό νά εργαζόμαστε στήν καλλιέργεια μιάς σχέσεώς μας μέ τόν Θεό δέν είναι κάτι σάν χόμπι, δέν είναι προαιρετική επιλογή, είναι αυτό πού κάνει τήν ζωή μας πραγματικά ανθρώπινη.

Φυσικά, η ανάλυσή μας, όσον αφορά το τι σκεπτόμαστε για τον Κύριο, οφείλει να είναι ταπεινή και χωρίς αλαζονική αυτοπεποίθηση. Ο άγιος Σιλουανός λέγει: « Ο Θεός είναι αγάπη και γι’ αυτόν τον λόγο το κήρυγμα του λόγου Του πρέπει να ξεκινά από την αγάπη. Τότε και αυτός που κηρύττει και ο ακροατής θα ωφεληθούν. Αλλά εάν δεν κάνετε τίποτε άλλο από το να κατηγορείτε, η ψυχή των ανθρώπων δεν θα σας ακούσει και δεν θα προκύψει κανένα καλό». Φυσικά, δεν καλούμεθα όλοι να γίνουμε αποκλειστικά κήρυκες του ευαγγελίου, αλλά όποιος μαρτυρεί για τον Χριστό μιλάει γι’ αυτόν, ο οποίος έδωσε την δυνατότητα σε όλους τους ανθρώπους να γίνουν πραγματικά πρόσωπα. Η πνευματική ζωή είναι, κατά το Ορθόδοξο δόγμα, η συνεργασία ανάμεσα στο ελεύθερο θέλημά μας και το θέλημα του Θεού. Οι καλύτεροι πρεσβευτές του Χριστού θα είναι εκείνοι, των οποίων η πνευματική ζωή εν Κυρίω τους έχει προετοιμάσει να ομιλούν εν προσευχή, έτσι ώστε ο κόσμος να τους ζητά να εξηγούν την πίστη τους. «Κύριον δε τον Θεόν αγιάσατε εν ταις καρδίαις υμών, έτοιμοι δε αεί προς απολογίαν παντί τω αιτούντι υμάς λόγον περί της εν υμίν ελπίδος μετά πραΰτητος και φόβου» [Α’ Πέτρ. 3, 15].
Εάν ακολουθήσουμε πιστά τον δρόμο δια του οποίου μόνο μπορούμε να αποκτήσουμε αυτό το οποίο ο απόστολος Παύλος ονομάζει νουν Χριστού, αυτό δεν σημαίνει ότι χάνεται η ατομικότητά μας. Ο Θεός μας είναι Μία Φύση σε Τρία Πρόσωπα. Οι Πατέρες μας διδάσκουν να μην διαιρούμε την Φύση ούτε να συγχέουμε τα Πρόσωπα. Και έτσι πρόκειται να είναι όταν η άνθρωπότητα είναι μία όπως ο Θεός είναι ένας. Εάν ο κόσμος ζούσε εν Χριστώ, οι εντολές Του θα αποτελούσαν τον πρώτο στόχο κάθε ανθρώπου: αγάπη προς τον Θεό και αγάπη προς αλλήλους. Και έτσι κάθε πρόσωπο δεν θα ήταν διασπασμένο, αλλά επιβεβαιωμένο και ολοκληρωμένο σε σχέσεις αγάπης.
Αγιότητα στον εικοστό αιώνα
Είναι πολύ εποικοδομητικό να διαβάζουμε για αγίους ανθρώπους, αναγνωρισμένους αγίους και άλλους, όπως ήταν οι άγιοι Γέροντες του εικοστού αιώνα Ιάκωβος και Πορφύριος και πολλοί άλλοι. Αναφέρομαι κυρίως στους αγίους εκείνους του περασμένου αιώνα διότι, είναι πολύ κοντά μας χρονικά και διότι ήταν ένας αιώνας μεγάλου πόνου. Έχω κατά νουν αναγνωρισμένους αγίους και αγίες, επειδή οι άγιοι δεν φορούν κάποια πινακίδα που να δηλώνει: «Κοιτάξετέ με! Είμαι άγιος».Ο δρόμος του Χριστού είναι ο δρόμος της ταπεινώσεως και κάποιοι τιμήθηκαν ως άγιοι ενώ ήταν ακόμη στην γη, ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Η Εκκλησία μας πολύ σοφά δεν αναγνωρίζει επίσημα κάποιον, εάν δεν έχει περάσει τις πύλες του θανάτου και, ακόμη και τότε, δεν βιάζεται να το κάνει. Γι’ αυτό είναι πολύ νωρίς ακόμη για να μιλήσουμε για αγίους του 21ου αιώνα. Αλλά αν ρίξουμε μία ματιά στον 20ο αιώνα, συναντούμε μεγάλη ποικιλία προσώπων, διαφορετικού μορφωτικού επιπέδου, βαθμού ευσεβείας κατά την νεότητά τους, θρησκευτικής παιδείας κ.ο.κ. Υπάρχουν πολλοί δρόμοι που τους οδήγησαν στην αγιότητα.

Ο Γέροντας Ιάκωβος Τσαλίκης († 1991).

Το Άγιον Όρος έχει δώσει στον κόσμο πολλούς μεγάλους αγίους, όπως είναι ο άγιος Σιλουανός, ο οποίος ανεπαύθη το 1938 αλλά δεν προήλθαν όλοι οι άγιοι του 20ου αιώνα από μοναστήρια. Υπάρχουν εκατομμύρια μαρτύρων και ομολογητών -άνδρες, γυναίκες και παιδιά -από την Σοβιετική Ένωση·υπάρχει ένας εφημέριος· ο άγιος Νικόλαος Πλανάς και οι νέοι Παρισινοί άγιοι, η Μαρία [Σκόμπσοβα] και ο Ντιμίτρι [Κλεπίνιν]. Υπάρχει ο άγιος Νεκτάριος, τα μεγάλα θαύματα του οποίου δείχνουν ότι ο Θεός μας είναι Θεός ζωντανός και θαυματουργεί έως σήμερα. Υπάρχουν πολλοί, οι οποίοι με πίστη υπέμειναν βάσανα και, ακόμη κι αν δεν είναι ευρέως γνωστοί, έχουν λάβει το βραβείο τους και προσεύχονται για τον κόσμο. Όλοι οι άνθρωποι αυτοί πήγαιναν στις ίδιες Λειτουργίες και είχαν το ίδιο Πιστεύω. Και όμως, είναι τόσο διαφορετικοί, όσο τα διαφορετικά είδη λουλουδιών σε έναν κήπο. Μας παρέχουν την απόδειξη ότι ο Θεός είναι κοντά μας και προσιτός σε όλους εδώ και τώρα.

Ο άγιος Νεκτάριος (†1920) μετά τήν Θεία Λειτουργία σέ χωριό τής Εύβοιας τό 1893.

Όσοι έχουν επιστημονική κατάρτιση, γνωρίζουν ότι οι αποδείξεις κυρίως προέρχονται από πειράματα. Ο καλύτερος τρόπος για να απαντήσουμε όλοι εμείς την ερώτηση που μας θέτει η Παναγιότητά Του σήμερα είναι να αποκτήσουμε πείρα από μόνοι μας ότι «αν ζείτε για την σάρκα, θα πεθάνετε, αλλά, αν μέσω του Πνεύματος ταπεινώνετε τα έργα του σώματος, θα ζήσετε». Με τις λέξεις «σάρκα» και «τα έργα του σώματος» να εννοήσετε εδώ τις αμαρτωλές ενέργειες όπως το μίσος, την υπερηφάνεια, την λαγνεία και άλλα πάθη, τα οποία προκαλούν την αποσύνθεση και κλείνουν την πόρτα στο Πνεύμα του Θεού. Η πνευματική ζωή θα έχει και κάποια «ταπείνωση» για όλους μας. Και ένα παράδειγμα αυτού αποτελούν οι νηστείες που κάνουμε μαζί σε ορισμένες περιόδους του εκκλησιαστικού έτους, ακριβώς για να μας βοηθήσουν να προσευχόμαστε και να καθαρίσουμε την καρδιά μας από τα αμαρτωλά πάθη.
Ο απόστολος Παύλος λέγει: «Όσοι γαρ Πνεύματι Θεού άγονται, ούτοί εισιν υιοί Θεού. Ου γ άρ ελάβετε Πνεύμα δουλείας πάλιν εις φόβον, αλλ’ ελάβετε Πνεύμα υιοθεσίας, εν ω κράζομεν· αββά, ο πατήρ. Αυτό το Πνεύμα συμμαρτυρεί τω πνεύματι ημών ότι εσμέν τέκνα Θεού» [Ρωμ. 8, 13-16]. Όταν «το Πνεύμα του Θεού αναπαύεται σε εμάς»[Α’ Πέτρ. 4, 14], τότε είναι φανερό ότι υπάρχουν σήμερα και πνευματική ζωή και αγιότητα.
Μετάφραση: Ευγενία Κόλλια

Η Γνωριμία με το Θεό Ὁσίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου

H ΓNΩPIMIA ME TO ΘEO

Πρόλογος

O OΣIOΣ Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης εἶναι μία ἀπό τίς μεγαλύτερες σύγχρονες φυσιογνωμίες τοῦ ἁγιορειτικοῦ καί γενικότερα τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ.
Γεννήθηκε τό 1866 στή Ρωσία ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς. Ὕστερ' ἀπό διάφορες μεταπτώσεις τῶν πρώτων νεανικῶν του χρόνων, ἕνα ἀποκαλυπτικό ὅραμα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τόν ἔκανε νά μετανοήσει βαθιά καί νά ποθήσει τήν ἰσάγγελη μοναχική πολιτεία.
Τό 1892 ἦρθε στό Ἅγιον Ὄρος, στή μονή τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Μικρόσχημος μοναχός ἔγινε τό 1896 καί μεγαλόσχημος τό 1911.
Ἡ ζωή του στόν Ἄθωνα, διαποτισμένη ἀπό τή διαρκή μνήμη τοῦ Θεοῦ, ξεχώριζε γιά τή συνέπεια καί τήν ἀκρίβειά της τόσο στούς πνευματικούς ἀγῶνες ὅσο καί στίς μοναστηριακές διακονίες.
Ὑπομονετικός καί μακρόθυμος, πράος καί ἄκακος, ταπεινός καί ὑπάκουος ὁ ὅσιος Σιλουανός, κέρδισε τήν ἀγάπη καί τήν ἐκτίμηση τῶν συμμοναστῶν του, ἀλλά καί δέχτηκε πολλές ἐπιθέσεις ἀπό τούς φθονερούς καί μισόκαλους δαίμονες.
Ἔχοντας παραδώσει τόν ἑαυτό του ὁλοκληρωτικά στό Θεό, πολύ σύντομα ἀξιώθηκε νά λάβει τό δῶρο τῆς ἀκατάπαυστης εὐχῆς ἀπό τήν Κυρία Θεοτόκο, ἀλλά καί νά δεῖ τόν ζῶντα Χριστό μέσα στό ναό τοῦ προφήτη 'Ηλία, στό μυλώνα τῆς μονῆς.
Ἡ θεοφάνεια ἐκείνη ἦταν ὁ σημαντικότερος σταθμός τῆς ζωῆς του. Ἀπό τότε ἡ ὀξεία πνευματική αἴσθησή του ἔγινε ἀκόμα ὀξύτερη. Αἰσθανόταν ἀφόρητο πόνο γιά τήν ἁμαρτία. Λυπόταν καί ἔκλαιγε γιά τίς ψυχές πού βρίσκονται μακριά ἀπό τήν ἀλήθεια. Προσευχόταν ἀδιάλειπτα γιά ὅλο τόν κόσμο. Ἀγαποῦσε τούς ἀνθρώπους καί τό Θεό χωρίς ὅρια. Μολονότι ὀλιγογράμματος, ἀπέκτησε σπάνια σοφία καί πείρα μέ τούς ἀγῶνες καί τίς μελέτες του. Ἡ ἐπικοινωνία μαζί του ἦταν πηγή χαρᾶς. Ἡ παρουσία του χάριζε εἰρήνη καί ἀνάπαυση.
Μέσα στήν προσευχή καί τή δοξολογία τοῦ Θεοῦ τελείωσε τήν ἐπίγεια πορεία του. Κοιμήθηκε στίς 11/24 Σεπτεμβρίου 1938 στή μονή τῆς μετανοίας του.
Ἡ διδασκαλία του, πού ἔχει ἀποτυπωθεῖ στίς γραφές του, εἶναι βαθιά βιωματική καί ἀναφέρεται σέ καίρια ζητήματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς – προσευχή, χάρη, δοκιμασίες, ταπείνωση, εἰρήνη, ἐλευθερία, μετάνοια, ἀγάπη, ὑπακοή, θεογνωσία.
Ἡ βιογραφία του, γραμμένη ἀπό τό μαθητή του γέροντα Σωφρόνιο τοῦ Ἔσσεξ (†1993), καθώς καί οἱ θεόσοφες διδαχές του σαγήνευσαν πολλούς ἀνθρώπους, καί μάλιστα ἀλλοδόξους, καί τούς ἔκαναν νά γνωρίσουν τόν ἀληθινό Θεό καί νά ἐπιστρέψουν στήν 'Ορθόδοξη Ἐκκλησία μας. Σ' αὐτήν ἀκριβῶς τή γνωριμία μέ τό Θεό –γνωριμία πού πραγματώνεται ὄχι μέ τόν ὀρθό λόγο καί τό στοχασμό, ἀλλά μέ τήν ἐν Χριστῷ ἄσκηση καί τήν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἐμπειρία– ἀναφέρονται τά ἀποσπάσματα πού ἀνθολογήθηκαν σ' αὐτό τό τεῦχος.

Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ († 1993) Ο σκοπός μας, είναι να γίνουμε παγκόσμιες υποστάσεις

Η ακηδία, η λύπη, η καταπόνηση οπωσδήποτε θα σε επισκέπτονται, όπως και κάθε άνθρωπο. Το κυριότερο θέμα είναι πώς εμείς τις αντιλαμβανόμαστε. Σου έγραψα ήδη, μου φαίνεται, ότι αν ζούμε τις καταστάσεις μας ως «ατομικές» μας μόνο, τότε η ψυχή στο τέλος όλων πτωχεύει και γίνεται άκαρπη, ενώ η ζωή χάνει το νόημά της και γίνεται αφόρητα οχληρή. Ο σκοπός μας, τον οποίο έχει θέσει μπροστά μας το Ευαγγέλιο, είναι να γίνουμε παγκόσμιες υποστάσεις, να φέρουμε μέσα μας όλο τον κόσμο, να ζήσουμε όλο το βάθος της ιστορίας του κόσμου, και επάνω απ’ όλα του Ανθρώπου. Όλη δηλαδή η ανθρωπότητα είναι αυτό το «Εγώ», και όλη η ιστορία είναι η ζωή μου.

Κάθε οδύνη, κάθε χαρά, κάθε άλλο βίωμα αγάπης, δυσαρέσκειας, χαράς, λύπης, ελπίδας, απογνώσεως, κάθε εμπειρία πλούτου, φτώχιας, πείνας, κορεσμού, φόβου, εξουσίας, εκβιασμού, ταπεινώσεως, πάλης, μη αντιστάσεως… και όλων των λοιπών είναι για μάς αποκάλυψη αυτού που διαδραματίζεται στον Ανθρώπινο Κόσμο. Μέσα λοιπόν από την προσωπική μας πείρα, που φαίνεται τόσο μικρή και εφήμερη, θα γνωρίσουμε το Είναι στο πλήρωμα του, όσο μας είναι εφικτό. Ακολουθώντας τον δρόμο αυτό, αντιδρώντας με τον τρόπο αυτό, ετοιμαζόμαστε για την πρόσληψη του Πνεύματος του Χριστού, ο οποίος μάς φανέρωσε την εικόνα της τελειότητας των υιών του Θεού. Και όταν γινόμαστε οι ίδιοι «κατ’ εικόνα Του», νικούμε τον κόσμο, γινόμαστε υπερκόσμιοι, παγκόσμιοι και εξωκόσμιοι κατά το μέτρο της εξομοιώσεως μας προς τον Χριστό.

Δεν είμαστε σε θέση να επιζητούμε πόνο, παθήματα. Είναι φυσικό για κάθε ζωντανό ον να επιθυμεί τη χαρά, την αγάπη, το φως. Έχοντας όμως διδαχθεί από τον Θεό, δεν δειλιάζουμε μπροστά στα παθήματα, γιατί με αυτά και εμείς πλουτίζουμε με τη γνώση της αιωνιότητας, κερδίζουμε τη ζωή που αγκαλιάζει τα πάντα. Με τον ίδιο λοιπόν τρόπο ετοιμαζόμαστε και για την εμπειρία του θανάτου, για να γίνουμε ικανοί να προσλάβουμε την «κρείττονα ανάστασιν» (Εβρ. 11,35).

Βέβαια στο κέντρο όλων βρίσκεται για μάς ο Χριστός, Θεός και Άνθρωπος. Χωρίς Αυτόν παραμένουμε στο σκοτάδι. Χωρίς Αυτόν είμαστε ανίκανοι να διακρίνουμε πού εμφανίζεται η «αμαρτία», δηλαδή η έκπτωση από τη Θεία Αγάπη του Πατρός. Ήδη προ πολλού πρέπει να έχουμε εγκαταλείψει την αφελή αντίληψη της αμαρτίας. Η αμαρτία είναι ρήξη της σχέσεώς μας με τον Θεό, ο οποίος είναι το απόλυτο Φως, η απόλυτη Γνώση, η απόλυτη Αγάπη. Με Αυτόν δεν μπορεί να συνδεθεί τίποτε αταίριαστο. Αν θέλουμε να είμαστε μαζί του και εν Αυτώ, πιστά τέκνα Του, τότε πρέπει και εμείς να είμαστε Άγιοι, όπως και Αυτός είναι Άγιος.

Αν εμείς δεν είμαστε τέτοιοι, τότε λυπούμαστε για τον ίδιο τον εαυτό μας, στεκόμαστε στα όρια της απογνώσεως, με τον φόβο μήπως χάσουμε για πάντα την υιοθεσία και τη διαμονή στο απέραντο Φως. Εμείς όμως δεν πηγαίνουμε πέρα από το όριο αυτό. Απορρίπτουμε την πλήρη απόγνωση. Έτσι, η ζωή του Θεού, αν και όχι στο πλήρωμά της, διαφυλάσσεται μέσα μας, και εμείς με τον ένα ή τον άλλον τρόπο θα φτάσουμε στην τέλεια νίκη. Η αγάπη προς τον Χριστό είναι η πιο αξιόπιστη βεβαίωση της Αναστάσεώς μας. Και εσύ Τον αγαπάς, και δεν υπάρχει για σένα οδός ακηδίας. Τα τελευταία λόγια τα είπε κατά κάποιο τρόπο ο όσιος Σεραφείμ πριν από ενάμιση αιώνα…

πηγή: Αρχιμ. Σωφρονίου, «Γράμματα στη Ρωσία», εκδ. Ι.Μ.Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ

Συνομιλία Γέροντος Σωφρονίου (Σαχάρωφ) και Γέροντος Ιωσήφ του Βατοπαιδινού

Τα μεγαλύτερης αξίας έργα τέχνης που μας έρχονται από το παρελθόν συνήθως έχουν έντονα σημάδια φθοράς. Έτσι μαθαίνουμε να προσεγγίζουμε, να αναγνωρίζουμε και να απολαμβάνουμε αυτό που εκπέμπουν μέσα από την φθαρμένη εμφάνισή τους. Και όλα τα μεγάλα έργα ακόμη και μέσα από την φθορά αποπνέουν αέρα αιωνιότητας. Η Πεμπτουσία παρουσιάζει σήμερα μία συνομιλία την οποία κατάφερε με μεγάλη προσπάθεια να ανασυγκροτήσει μέσα από ηχητικά σπαράγματα. Είναι η συζήτηση δύο μακαριστών πλέον πνευματοφόρων ανδρών της εποχής μας, του Γέροντος Σωφρονίου (Σαχάρωφ) της Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου του Έσσεξ και του Γέροντος Ιωσήφ του Βατοπαιδινού.

Πολλά σημεία του ηχητικού αυτού αρχείου δεν ακούγονται καθαρά, θέλει προσπάθεια. Η προσπάθεια αυτή όμως τελικά αποδίδει καρπούς που στοιχούν στο περιεχόμενο της ομιλίας: την εσωτερική πνευματική ζωή όπως μας την παραδίδει έως τις μέρες μας ο ορθόδοξος αγιορείτικος ησυχασμός. Αναφέρονται μεγάλες προσωπικότητες όπως ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, ο Γέρων Ιωσήφ ο ησυχαστής. Αγγίζονται βαθειά θέματα πνευματικής ζωής: η ησυχία, η καλλιέργεια της ευχής, η σχέση ησυχίας και λειτουργικής ζωής, η βλαπτική επίδραση του εθνοφυλετισμού στην πνευματική ζωή, το μεγαλείο της πνευματικής πατρότητας.

Πρόκειται για συνάντηση που έλαβε χώρα στο Έσσεξ της Αγγλίας κατά την επίσκεψη μέρους της νεοπαγούς τότε Βατοπαιδινής αδελφότητας στον Γέροντα Σωφρόνιο πριν από τον πόλεμο του Περσικού Κόλπου. Η Πεμπτουσία με μεγάλη χαρά και συγκίνηση την παραδίδει στους επισκέπτες της ιστοσελίδας της με την παραίνεση να την ακούσουν με υπομονή, βασική αρετή για να προσεγγίσει κανείς το μυστήριο της κατά Θεόν ησυχίας.

Γέροντας Σωφρόνιος: Στη ζωή υπάρχει πάντοτε κάτι το «απροσδόκητο»

Νομίζω ότι αυτό σου δόθηκε όχι με μικρό τίμημα.

Χάρις όμως σε αυτό διασαφηνίστηκαν σ’ εμένα πολλά, όχι μόνο για τη δική μας προσωπική περίπτωση, αλλά και γενικά διανοίχτηκε σε μένα το παράλογο των ανθρώπινων διαπροσωπικών σχέσεων.
Εξαιτίας της ελευθερίας του ανθρώπου, η αντίδραση κάθε προσώπου στο ένα ή στο άλλο φαινόμενο είναι απρόβλεπτη.

Στη ζωή υπάρχει πάντοτε κάτι το «απροσδόκητο», το μη προβλεπόμενο, που δεν υπόκειται σε κανέναν υπολογισμό. Ακόμη και οι καλύτερες από κάθε πλευρά διαθέσεις μπορούν, όπως έδειξε η πείρα, να οδηγήσουν κάποτε σε παρεξηγήσεις, και μάλιστα σοβαρές. Τώρα που γεράσαμε και είναι τελείως θεμιτό να απαιτούν από μας κάποια «σύνεση», ας αντιπαρέλθουμε μερικά πράγματα, μερικά γεγονότα, ας ανεβούμε υψηλοτέρα, για να πρυτανεύσει η αγάπη όχι μόνο στην αιωνιότητα, αλλά και μέσα στον χρόνο.

Στοχαζόμενος συχνά για πολλά παρόμοια γεγονότα στη ζωή των ανθρώπων, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι όλοι μας οφείλουμε να συλλογιζόμαστε ότι το πρόσωπο εκείνο που συναντούμε πέρασε προηγουμένως από δοκιμασίες, καλές ή κακές, αλλά πάντως όχι όμοιες με τις δίκες μας.

Από αυτό λοιπόν προκύπτει η δυνατότητα, ακόμη ενδεχομένως και το αναπόφευκτο, της διαφοροποίησης του «τόνου της φωνής», της διαφοράς στη «γλώσσα», της διαφοράς στις αντιλήψεις κλπ. Συμβαίνει όμως και το αντίθετο. Παρ’ όλη τη διαφορά στο παρελθόν, η συνάντηση μπορεί εξαρχής να είναι αρμονική και βαθειά. Και το τελευταίο αυτό γίνεται δεκτό ως δώρο «Ανωθεν».

Αρχιμ. Σωφρονίου, «Γράμματα στη Ρωσία», Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ

Πηγή: ekklisiaonline.gr

Η σιωπή του Θεού, η πιο ευγενική απάντησή Του

Συχνά ο Θεός δεν απαντά στις προσευχές μας. Σιωπά. Πολλοί εκλαμβάνουν τη σιωπή Του ως ένδειξη τού ότι ο Θεός “δεν υπάρχει”, “πέθανε”.
Αν όμως σκεφτόμαστε σε ποιά θέση φέρνουμε το Θεό με τα πάθη μας, τότε θα βλέπαμε ότι Αυτός δεν έχει άλλη επιλογή, παρά μόνο να σιωπήσει. Ζητάμε από Αυτόν να υποστηρίξει στις αδικίες μας. Δεν μας ενοχοποιεί φανερά.
Μας αφήνει να πορευτούμε στους πονηρούς δρόμους μας και να θερίσουμε τους καρπούς των προσωπικών μας αμαρτιών.

Αν όμως στραφούμε προς Αυτόν με μετάνοια, τότε έρχεται γρήγορα, γρηγορότερα από όσο περιμέναμε. Γνωρίζοντας τις ανάγκες μας, πολύ συχνά τις προλαμβάνει. Μόλις προφέρουμε στην προσευχή τα αιτήματά μας, που δικαιολογούνται με την πραγματικότητα της ζωής μας μέσα στον κόσμο, Αυτός ήδη τα έχει εκπληρώσει.

Συνεπώς, η σιωπή του Θεού είναι απάντηση στις αδικίες μας η πιο εύγλωττη, η πιο ευγενική. Διώξαμε από τη ζωή μας το Θεό – Λόγο, τον λόγο του Θεού. Παραμελήσαμε το λόγο αυτό, και να! Θερίζουμε τις συνέπειες του έργου μας.
Γέροντας Σωφρονίος του Έσσεξ

Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου ἀποτελεῖ στερεὸ θεμέλιο τῆς ἐλπίδας γιὰ τὴ μεταμόρφωση ὅλης τῆς ζωῆς μας σὲ ζωὴ ἄφθαρτη καὶ θεοειδῆ.Ἀρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ

Λόγος στὴν Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου
Ἀρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ
«Ἰδοὺ νεφέλη φωτεινὴ ἐπεσκίασεν αὐτούς, καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα· αὐτοῦ ἀκούετε» (Ματθ. ιζ’ 5, Μάρκ. θ’ 7, Λουκ. θ’ 35).
…Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου ἀποτελεῖ στερεὸ θεμέλιο τῆς ἐλπίδας γιὰ τὴ μεταμόρφωση ὅλης τῆς ζωῆς μας —ἡ ὁποία τώρα εἶναι γεμάτη ἀπὸ κόπο, ἀσθένειες, φόβο— σὲ ζωὴ ἄφθαρτη καὶ θεοειδῆ. Ἐν τούτοις, ἡ ἀνάβαση αὐτὴ στὸ ὑψηλὸ ὄρος τῆς Μεταμορφώσεως συνδέεται μὲ μεγάλο ἀγώνα. Ὄχι σπάνια ἐμεῖς ἐξασθενοῦμε ἀπὸ τὴν ἀρχή αὐτοῦ τοῦ ἀγώνα καὶ ἀπελπισία φαίνεται νὰ κυριεύει τὴν ψυχή. Σὲ τέτοιες ὧρες μαρτυρικῆς παραμονῆς στὰ ὅρια μεταξύ τοῦ Ἀπροσίτου Φωτὸς τῆς Θεότητας πού ἕλκει πρὸς τὸν ἑαυτό Του καὶ τῆς ἀπειλητικῆς ἀβύσσου τοῦ σκότους, νὰ ἐνθυμούμαστε τὰ διδάγματα τῶν Πατέρων μας, οἱ ὁποῖοι διήνυσαν τὴν ὁδὸ αὐτὴ ἀκολουθώντας τὸν Χριστό, καὶ «ἐζωσμένοι τὰς ὀσφύας ἡμῶν» νὰ παίρνουμε δύναμη μὲ τὴν κραταιὰ ἐλπίδα σὲ Ἐκεῖνον, ὁ Ὁποῖος μὲ τὴν παλάμη Του βαστάζει ἀκόπως ὅλη τὴν κτίση. Νὰ θυμόμαστε ὅτι στὴ ζωὴ μας πρέπει νὰ ἐπαναληφθεῖ κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο ὅ,τι ἔγινε στὴ ζωὴ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου, γιὰ νὰ ἐλευθερωθοῦμε ἀπὸ κάθε φόβο καὶ ὀλιγοψυχία. Ἡ ὁδὸς εἶναι κοινὴ σὲ ὅλους μας κατὰ τὸν λόγο Αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ: «Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός»· καὶ γι’ αὐτὸ εἶναι καὶ μοναδική, διότι «οὐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν Πατέρα, εἰ μὴ δι’ Ἐμοῦ».
Ἂν ὁ Κύριος «ἐπειράσθη», καὶ ἐμεῖς πρέπει νὰ περάσουμε διὰ τοῦ πυρὸς τῶν πειρασμῶν. Ἂν ὁ Κύριος καταδιώχθηκε, καὶ ἐμεῖς ἐπίσης θὰ διωχθοῦμε ἀπὸ τὶς ἴδιες ἐκεῖνες δυνάμεις, οἱ ὁποῖες δίωκαν τὸν Χριστό. Ἂν ὁ Κύριος ἔπαθε καὶ σταυρώθηκε, καὶ ἐμεῖς ἀναπόφευκτα ὀφείλουμε νὰ πάσχουμε καὶ νὰ σταυρωνόμαστε ἔστω, ἴσως, καὶ πάνω σὲ ἀόρατους σταυρούς, ἐφόσον πράγματι Τὸν ἀκολουθοῦμε στὶς ὁδοὺς τῆς καρδίας μας. Ἂν ὁ Κύριος μεταμορφώθηκε, καὶ ἐμεῖς θὰ μεταμορφωθοῦμε καὶ ἐνῶ ἀκόμη βρισκόμαστε πάνω στὴ γῆ, ἂν ὁμοιωθοῦμε πρὸς Αὐτὸν στὶς ἐσωτερικὲς ἐπιθυμίες μας. Ἂν ὁ Κύριος πέθανε καὶ ἀναστήθηκε, τότε καὶ ὅλοι ὅσοι πιστεύουν σὲ Αὐτὸν θὰ διέλθουν διὰ τοῦ θανάτου, θὰ τοποθετηθοῦν σὲ τάφους καὶ ἔπειτα θὰ ἀναστηθοῦν ὅμοια πρὸς Αὐτόν, ἐφόσον πέθαναν ὅμοια πρὸς Αὐτόν….
Καθημερινὰ ἡ πείρα τῆς ἀνθρωπότητος μᾶς ἀποδεικνύει σταθερὰ ὅτι οἱ «σοφοὶ καὶ συνετοὶ» τοῦ αἰῶνος τούτου δὲν μποροῦν νὰ ἀκολουθήσουν τὸν Χριστὸ οὔτε στὸ Θαβώρ, οὔτε στὸν Γολγοθᾶ, οὔτε στὸ ὄρος τῶν Ἐλαιῶν.
Transfiguration-FullἜτσι, ἀγαπητοί, προσέλθετε, καὶ μὲ τὴ δύναμη τῆς πίστεως ἂς ἀνεβοῦμε στὸ «ὅρος Κυρίου» (Ἡσ. β’ 3), ἂς σταθοῦμε ἀοράτως στὴν πόλη τοῦ Ζῶντος Θεοῦ, καὶ μετάρσιοι τῷ πνεύματι ἂς δοῦμε τὴν ἄυλη Θεότητα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Πνεύματος στὸν Μονογενῆ Υἱὸ ἀπαστράπτουσα. Ἂς ἀνέβουμε ὄχι μὲ ὑπερήφανη παρρησία, ἀλλά μὲ φόβο καὶ τρόμο, ὡς ἀνάξιοί της ἀναβάσεως καὶ ὁράσεως αὐτῆς, ἐντούτοις ὅμως, μὲ ἐλπίδα ὅτι καὶ σὲ μᾶς τοὺς ἁμαρτωλούς, κατὰ τὴν ἄμετρη ἀγαθότητα τοῦ Οὐρανίου Πατρός, θὰ λάμψει «τὸ ἀΐδιο Φῶς» τῆς Θεότητος, ἡ ἄστεκτη λάμψη τοῦ ὁποίου ἒρριξε πρηνεῖς στὸ Θαβὼρ τοὺς ἐκλεκτοὺς Ἀποστόλους.
Ἀφοῦ ἀνυψώσαμε γιὰ λίγο τὸν νοῦ μας στὴ θεωρία τῶν θεμελιωδῶν ἀρχῶν τῆς πίστεώς μας, οἱ ὁποῖες πρέπει νὰ ἀποτελοῦν τὸ μόνιμο πολίτευμα τῆς ζωῆς τοῦ πνεύματός μας, ἂς ἐπιτρέψουμε στοὺς ἑαυτούς μας νὰ προχωρήσουμε στὸ θέμα πού ἐπιλέξαμε…

aatitl
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος βαρὺς
Μ 8ετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει Χριστὲ ὁ Θεός, δείξας τοῖς Μαθηταῖς σου τὴν δόξαν σου, καθὼς ἠδύναντο. Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς, τὸ φῶς σου τὸ ἀΐδιον, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, φωτοδότα δόξα σοι.
Δόξα… Ἦχος πλ. α’
Δεῦτε ἀναβῶμεν εἰς τὸ ὄρος Κυρίου, καὶ εἰς τὸν οἶκον τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, καὶ θεασώμεθα τὴν δόξαν τῆς Μεταμορφώσεως αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ Πατρός, φωτὶ προσλάβωμεν φῶς, καὶ μετάρσιοι γενόμενοι τῷ πνεύματι, Τριάδα ὁμοούσιον ὑμνήσωμεν εἰς τοὺς αἰῶνας.
Δεῦτέ μοι πείθεσθε λαοί, ἀναβάντες εἰς τὸ ὄρος τὸ Ἅγιον, τὸ ἐπουράνιον ἀΰλως στῶμεν ἐν πόλει ζῶντος Θεοῦ, καὶ ἐποπτεύσωμεν νοῒ Θεότητα ἄϋλον, Πατρὸς καὶ Πνεύματος, ἐν Υἱῷ μονογενεῖ ἀπαστράπτουσαν.
Ἔθελξας πόθῳ με Χριστέ, καὶ ἠλλοίωσας τῷ θείῳ σου ἔρωτι, ἀλλὰ κατάφλεξον, πυρὶ ἀΰλω τὰς ἁμαρτίας μου, καὶ εμπλησθῆναι τῆς ἐν σοὶ τρυφῆς καταξίωσον, ἵνα τὰς δύο σκιρτῶν, μεγαλύνω ἀγαθὲ παρουσίας σου.

Ἡ ἀληθινὴ ὁδὸς γιὰ τὴ θεωρία τοῦ Θείου Φωτὸς διέρχεται διὰ μέσου τοῦ ἔσω ἀνθρώπου.Ἀρχιμ. Σωφρόνιος Σαχάρωφ

Λόγος στὴν Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου(ἀπόσπασμα)
 Ἀρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ
»Ἡ ἀληθινὴ ὁδὸς γιὰ τὴ θεωρία τοῦ Θείου Φωτὸς διέρχεται διὰ μέσου τοῦ ἔσω ἀνθρώπου. Ὅλη ἡ σκέψη μας, ὅλη ἡ δύναμη τῆς ἐπιθυμίας μας, ὀφείλουν νὰ κατευθύνονται μόνον πρὸς τὸ “τηρῆσαι τὴν ἐντολήν τοῦ Θεοῦ ἄσπιλον καὶ ἀνεπίληπτον” (Α΄ Τίμ. ς’ 14). Τότε τὸ Θεῖο Φῶς, ὅπως ἔδειξε ἡ πείρα τῶν αἰώνων, “πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως” ἐπισκέπτεται τὸν ἄνθρωπο. Καὶ κανένας δὲν μπορεῖ νὰ πεῖ ποτὲ γιὰ τὰ ὅρια τῆς εὐδοκίας τοῦ Θεοῦ πρὸς ἐμᾶς, διότι αὐτὴ βρίσκεται ἀληθινὰ πέρα ἀπὸ κάθε ὅριο. Ὅσο καὶ ἂν τείνει ὁ ἄνθρωπος πρὸς τὸν Θεόν, ὅσο καὶ ἂν φλέγεται ἀπὸ τὴν ἀγάπη πρὸς Αὐτόν, καὶ πάλι οἱ ἐκχύσεις τοῦ Φωτὸς θὰ παραμείνουν πέρα ἀπὸ κάθε ὅριο καὶ ἀριθμό, διότι δὲν ὑπάρχει σὲ αὐτὲς τέλος, καὶ ὅταν ἀκόμη τὸ φῶς ὑπερβαίνει τὶς δυνάμεις τῆς φύσεώς μας νὰ ὑπομείνει τὴ λάμψη του. Καὶ ὁ μοναδικὸς δυνατὸς λόγος, ἡ μοναδικὴ ἐπικύρωση γιὰ ὅλα αὐτὰ εἶναι ὅτι “ὁ Θεὸς Φῶς ἐστι, καὶ σκοτία ἐν Αὐτῷ οὐκ ἔστιν οὐδεμία”, καὶ ὅτι “Αὐτὸς οἰκεῖ ἐν ἀπροσίτῳ Φωτὶ” καὶ ἐμφανίζεται πάντοτε ἐν τῷ φωτὶ καὶ ὡς φῶς».
Ἀλλὰ καὶ παρὰ τὰ λόγια αὐτά, δὲν διαλύθηκε ἡ ἀπορία στὴ δειλή μου ψυχή. Δὲν ἔβλεπα τὴν ὁδὸ μπροστά μου· δὲν γνώριζα πῶς νὰ εἰσέλθω σὲ αὐτὴ τὴ ζωή, ἀπὸ πού νὰ ἀρχίσω· αἰσθανόμουν τὸν ἑαυτό μου μέσα σὲ γνόφο καὶ ρώτησα:
«Τίνα κάνω γιὰ νὰ κληρονομήσω τὴν αἰώνια ζωή»;
Καὶ μοῦ δόθηκε ἡ ἀπάντηση:
«Νὰ προσεύχεσαι, ὅπως ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ ὁποῖος γιὰ χρόνια ἔκραζε, “Κύριε, φώτισόν μου τὸ σκότος”, καὶ εἰσακούσθηκε.
»Νὰ προσεύχεσαι μὲ τὰ λόγια τῆς ἐκκλησιαστικῆς Ὠδῆς, “Λαμψάτω, ὦ Φωτοδότα, καὶ ἐμοί τῷ ἁμαρτωλῷ τὸ φῶς Σου τὸ ἀπρόσιτον”, καὶ νὰ ἐνδυναμώνεις στὴν πίστη, ἐνθυμούμενος ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν προσεύχεται γιὰ πράγματα πού δὲν μποροῦν νὰ γίνουν».
Στὴ συνέχεια ὁ ἄνδρας ἐκεῖνος, σὰν νὰ ἀπέκλειε τὴ δυνατότητα ὅτι μιὰ τέτοια προσευχὴ θὰ παραμείνει χωρὶς τὴν ἄνωθεν ἀπάντηση, κατέκλεισε τὸν λόγο του ὡς ἑξῆς:
«Ὅταν ἡ ψυχή σου γνωρίσει αὐτὸ τὸ φῶς, τότε, ὅταν συμβεῖ νὰ τὸ στερεῖται, θὰ φλέγεσαι γι’ αὐτὸ καὶ μιμούμενος τὸν ἅγιο Συμεὼν τὸν Νέο Θεολόγο θὰ τὸ ζητᾶς καὶ θὰ κράζεις πρὸς αὐτό:
Preobrazhenie._Gretciya_PostVizantiya_16v_50h35.5_CHast._kol._Monreal_2Ἐλθέ, τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν.
Ἐλθέ, ἡ Ζωὴ ἡ αἰώνιος.
Ἐλθέ, τῶν πεπτωκότων ἡ ἔγερσις.
Ἐλθέ, τῶν κειμένων ἡ ἀνόρθωσις,
Ἐλθέ, τῶν νεκρῶν ἡ ἀνάστασις.
Ἐλθέ, Πανάγιε Βασιλεῦ.
Ἐλθέ καὶ σκήνωσον ἐν ἡμῖν,
καὶ μεῖνον ἀδιαστάτως ἐν ἡμῖν,
καὶ ἀδιαιρέτως Σύ μόνος βασίλευε ἐν ἡμῖν
εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος βαρὺς
Μετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει Χριστὲ ὁ Θεός, δείξας τοῖς Μαθηταῖς σου τὴν δόξαν σου, καθὼς ἠδύναντο. Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς, τὸ φῶς σου τὸ ἀΐδιον, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, φωτοδότα δόξα σοι.

Προσεύχου, ὡς ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς,«Κύριε, φώτισόν μου τὸ σκότος», καὶ εἰσηκούσθη.Ἀρχιμ. Σωφρόνιος Σαχάρωφ

«Τί ποιήσω ἴνα ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω»;
Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶςagios_grigorios2Καὶ ἐδόθη εἰς ἐμὲ ἡ ἀπάντησις:
Προσεύχου, ὡς ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, ὅστις ἐπὶ ἔτη ἐβόα, «Κύριε, φώτισόν μου τὸ σκότος», καὶ εἰσηκούσθη.
Προσεύχου διὰ τῶν λόγων τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὠδῆς, «Λαμψάτω, ὢ Φωτοδότα, καὶ ἐμοὶ τῷ ἁμαρτωλῶ τὸ φῶς Σου τὸ ἀπρόσιτον», καὶ ἐνδυναμοὺ ἐν τὴ πίστει, ἐνθυμούμενος ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν προσεύχεται περὶ ἀδυνάτων πραγμάτων.
Ἐν συνέχεια ὁ ἀνὴρ ἐκεῖνος ὡς νὰ ἀπέκλειε τὴν δυνατότητα ὅτι τοιαύτη προσευχὴ θὰ παραμείνη ἄνευ τῆς ἄνωθεν ἀπαντήσεως, κατέκλεισε τὸν λόγον αὐτοῦ ὡς ἑξῆς:
«Ὅταν γνωρίση ἡ ψυχή σου τοῦτο τὸ φῶς, τότε, ὅταν συμβῆ νὰ στερῆται τούτου, θὰ φλέγηται δὶ’ αὐτὸ καὶ μιμούμενος τὸν Ἅγιον Συμεὼν τὸν Νέον Θεολόγον θὰ ζητῆς αὐτὸ καὶ θὰ κράζης πρὸς αὐτό:
Ἐλθέ, τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν.
Ἐλθέ, ἡ Ζωὴ ἡ αἰώνιος.
Ἐλθέ, τῶν πεπτωκότων ἡ ἔγερσις.
Ἐλθέ, τῶν κειμένων ἡ ἀνόρθωσις,
Ἐλθέ, τῶν νεκρῶν ἡ ἀνάστασις.
Ἐλθέ, Πανάγιε Βασιλεῦ.
Ἐλθέ καὶ σκήνωσον ἐν ἡμῖν,
καὶ μεῖνον ἀδιαστάτως ἐν ἡμῖν,
καὶ ἀδιαιρέτως Σύ μόνος βασίλευε ἐν ἡμῖν
εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».
περί τοῦ Θαβωρίου Φωτός Φωτὸς
ΛΟΓΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΙΝ
γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ
Stayros-RGB
Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶςag-gregorios-palamasἈγωνιζόμενος στό Ἅγιον Ὅρος, κατά τό δεύτερο ἔτος τῶν μοναχικῶν ἀγώνων του, μέ ἀγρυπνίες, νηστεῖες καί προσευχές, μέ συγκέντρωση καί φυλακή τοῦ νοός, προέβαλε τήν Θεοτόκο ὡς ὁδηγό καί μεσίτρια, καί ζητοῦσε μετά δακρύων τήν βοήθειά της, κραυγάζων «Φώτισόν μου τό σκότος, φώτισόν μου τό σκότος…».
            Ἐνῷ, λοιπόν, κάποια ἡμέρα εἶχε προσηλωμένο τόν νοῦ καί τήν καρδιά του στόν Θεό, αἴφνης παρουσιάσθη ἐνώπιόν του ἀνήρ σεμνοπρεπής καί σεβάσμιος, μέ πρόσωπο ἱλαρό καί γαλήνιο βλέμμα. Ἦτο ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, ὁ ἠγαπημένος μαθητής τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος τοῦ εἶπε:
«Ἦλθον, τέκνον, ἀπεσταλμένος ἀπό τήν ἁγιωτέραν τῶν ἁπάντων καί Βασίλισσαν τῶν Οὐρανῶν, διά νά σέ ἐρωτήσω, διά ποίαν αἰτίαν ἀνά πᾶσαν στιγμήν κραυγάζεις “Φώτισόν μου τό σκότος, φώτισόν μου τό σκότος!”»
            Βλέπων τό θαῦμα ὁ Γρηγόριος, ἀπεκρίθη στόν ἅγιο ἐπισκέπτη:
«Καί τί ἄλλο πρέπει νά ζητῶ ἀπό τόν Θεό ἐγώ, ὅστις εἶμαι ἐμπαθής καί πλήρης ἁμαρτιῶν, παρά νά ἐλεηθῶ καί νά φωτισθῶ διά νά γνωρίζω τό θέλημά του καί νά τό ἐκτελῶ;».
            Ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής ἀπεκρίθη: «Ἡ Δέσποινα τῶν ἁπάντων ὁρίζει νά εἶναι βοηθός σου, καί ἐπίσης ἐγώ ὁ δοῦλος της νά σέ βοηθῶ».
            Ἐρωτᾶ ὁ θεῖος Γρηγόριος: «Καί ποῦ πρόκειται νά μέ βοηθῇ ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου μου; Εἰς τήν παροῦσαν ζωήν, ἤ εἰς τήν μέλλουσαν;».
            Ἀπεκρίθη ὁ Θεολόγος: «Καί εἰς τήν παροῦσαν ζωήν καί εἰς τήν μέλλουσαν».
            Ταῦτα εἶπεν ὁ θεῖος Ἰωάννης, καί ἀφοῦ ἐπλήρωσε χαρᾶς καί εὐφροσύνης τήν καρδία τοῦ Γρηγορίου, ἄφαντος ἐγένετο ἀπ’ αὐτοῦ.
Ἀπόσπασμα ἀπό τόν βίο τοῦ Ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ
ΧΕΙΡΟΓΡ.-ΑΡΤΟΙ ,ΙΒΗΡΩΝ
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. δ’.
Ὀρθοδοξίας ὁ φωστήρ, Ἐκκλησίας τὸ στήριγμα καὶ διδάσκαλε, τῶν Μοναστῶν ἡ καλλονή, τῶν θεολόγων ὑπέρμαχος ἀπροσμάχητος, Γρηγόριε θαυματουργέ, Θεσσαλονίκης τὸ καύχημα, κῆρυξ τῆς χάριτος, ἱκέτευε διὰ παντός, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Οἱ λόγοι σου πάνσοφε καὶ τὰ σεπτὰ συγγράμματα, δρόσος οὐρανία, μέλι πέτρας, ἄρτος Ἀγγέλων τοῖς ἐντυγχάνουσι, νέκταρ ἀμβροσία γλυκασμός, ἥδυσμα Γρηγόριε καὶ πηγὴ ζῶντος ὕδατος. (ἐκ τῆς ἀκολουθίας)

Ο πάσχων«υπέρ Αυτού»ευρίσκεται εις αδιάκοπον σχέσιν μετά του Ιησού Χριστού, γίνεται θεοφόρος.Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ του Έσσεξ

Γέροντος Σωφρονίου του Έσσεξ

Τείνουν να χαρακτηρίσουν τινές την εποχήν ημών ως μεταχριστιανικήν. Εγώ δε προσωπικώς, εν τοις ορίοις των γνώσεών μου περί της ιστορίας του κόσμου και του Χριστιανισμού, είμαι πεπεισμένος ότι ο Χριστιανισμός εις τας αυθεντικάς αυτού διαστάσεις ουδέποτε μέχρι τούδε εγένετο δεκτός υπό της μεγάλης μάζης, ως ώφειλε. Κράτη είχον την αξίωσιν να ονομάζωνται «χριστιανικά», και οι λαοί αυτών έφερον προσωπείον ευσεβείας, όμως «την δύναμιν αυτής ηρνούντο». Έζησαν και ζουν εθνικώς. Όσον και αν φαίνηται παράδοξον, ακριβώς αι χριστιανικαί αύται χώραι κρατούν  επί αιώνας το μέγιστον μέρος της οικουμένης εις τα σιδηρά δεσμά της δουλείας· κατά τους τελευταίους δε χρόνους περιεκάλυψαν τον κόσμον δια σκοτεινού νέφους αναμονής του αποκαλυπτικού πυρός:

Εν τη παρούση κρίσει του Χριστιανισμού ανά μέσον των λαϊκών μαζών είναι τελείως δεδικαιολογημένον να διακρίνουν αύται την εξέγερσιν της φυσικής συνειδήσεως εναντίον εκείνων των διαστροφών, εις τας οποίας υπεβλήθη η Ευαγγελική διδαχή κατά την ιστορικήν αυτής πορείαν.

Ζώμεν εκ νέου εν τη ατμοσφαίρα των πρώτων αιώνων της χριστιανικής εποχής: … Ουχί άπαξ ήρχετο εις εμέ χαρά επί τω λογισμώ ότι η ζωή μου κατά το μέγιστον αυτής μέρος συνέπεσε μετά διωγμών κατά του Χριστιανισμού. Τούτο επιτρέπει εις εμέ να αισθανθώ εναργέστερον εμαυτόν ως χριστιανόν, να συνειδητοποιήσω την ασύγκριτον τιμήν κατά τους χρόνους ημών να ακολουθώ τον Μονογενή Υιόν του Πατρός εις την προς τον Γολγοθάν Αυτού πορείαν. Διωγμοί πανταχού, αλλ’ εις ποικίλας μορφάς. Εν τούτοις ουδένα εξ αυτών δύναται τις ευκόλως να υπομείνη. Είθε ο Θεός της αγάπης να λυτρώση πάσαν ψυχήν εκ της συμφοράς να καταστή διώκτης έστω και «ενός των μικρών τούτων».

Εν τω «υπέρ Αυτού πάσχειν» περικλείεται ιδιαιτέρα ευλογία εισέτι και εκλογή. Ο πάσχων δια της πορείας αυτής των εξωτερικών περιστάσεων ευρίσκεται εις αδιάκοπον σχέσιν μετά του Ιησού Χριστού, εισάγεται εις την σφαίραν της Θείας αγάπης, γίνεται θεοφόρος.

Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ, Περί Προσευχής,Δ’ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΜΠΟΝΟΥ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΕΝ ΤΗ ΟΠΟΙΑ ΑΝΑΓΕΝΝΑΤΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ,έκδ. Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας.

Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς, αγιασθήτω το όνομά Σου, ελθέτω η Βασιλεία Σου, γεννηθήτω το θέλημά Σου ως εν ουρανώ και επί της γης. Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον, και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών. Και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν, αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού.

Ψαλμός ΞΘ’ (69)

Ο Θεός εις την βοήθειάν μου πρόσχες, Κύριε, εις το βοηθήσαι μοι σπεύσον. Αισχυνθήτωσαν και εντραπήτωσαν οι ζητούντες την ψυχήν μου. Αποστραφήτωσαν εις τα οπίσω, και καταισχυνθήτωσαν οι βουλόμενοί μοι κακά. Αποστραφήτωσαν παραυτίκα αισχυνόμενοι, οι λέγοντές μοι: Εύγε, εύγε. Αγαλλιάσθωσαν και ευφρανθήτωσαν επί Σοί, πάντες οι ζητούντες σε, ο Θεός. Και λεγέτωσαν δια παντός. Μεγαλυνθήτω ο Κύριος, οι αγαπώντες το σωτήριόν Σου. Εγώ δε πτωχός ειμί και πένης, ο Θεός, βοήθησόν μοι. Βοηθός μου, και ρύστης μου ει Συ, κύριε, μη χρονίσης.

Αρχιμ. Σωφρόνιος Σαχάρωφ και Οικουμενισμός

ΑΡΧΙΜ. ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΣΑΧΑΡΩΦ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ

Ἐν Πειραιεῖ  19-09-2016  

πρωτοπρεσβ. π. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος
ἐφημ. Ἱ. Ν. Ἁγίας Παρασκευῆς Νέας Καλλιπόλεως Πειραιῶς

Ὅσοι ἔχουν ἀσχοληθεῖ μέχρι σήμερα μέ τόν Ἀρχιμανδρίτη κυρό Σωφρόνιο Σαχάρωφ καί ἔχουν γράψει ἄρθρα, κείμενα ἤ βιβλία σχετικά μ’αὐτόν, ἐπισημαίνουν συνήθως ὅτι ὑπῆρξε βαθυστόχαστος θεολόγος τοῦ ἀκτίστου φωτός, μεγάλος ἀσκητής καί σωστός Ἁγιορείτης. Ἀναμφίβολα τά ἀνωτέρω ἰσχύουν. Ὅμως, δέν ἔχει τονιστεῖ ἐμφαντικά οὔτε ὑπογραμμιστεῖ μέχρι τώρα ἡ θέση καί ἡ στάση τοῦ Γέροντος Σωφρονίου ἔναντι τῆς παναιρέσεως τοῦ διαχριστιανικοῦ καί διαθρησκειακοῦ συγκρητιστικοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπεπειράθη νά προσλάβει ἐκκλησιαστική καί συνοδική κατοχύρωση καί νομιμοποίηση στήν λεγομένη «Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο» τοῦ Κολυμπαρίου τῶν Χανίων τῆς Κρήτης τόν Ἰούνιο τοῦ 2016, πού στήν πραγματικότητα εἶναι μία μικρή ἀρθιμητικῶς καί μεταπατερική «Σύνοδος». Αὐτό θά προσπαθήσουμε νά κάνουμε, μέ τήν Χάριν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ καί ὅση ἡμῖν δύναμις, ἔχοντας ὡς βασικές πηγές τά τρία βιβλία τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Σωφρονίου Σαχάρωφ μέ τίτλο : «Οἰκοδομώντας τόν Ναό τοῦ Θεοῦ μέσα μας καί στούς ἀδελφούς μας», τόμοι Α΄, Β΄ καί Γ΄, ἐκδ. Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας, 2014. Τό παρόν κείμενο μπορεῖ νά ἀποτελέσει μία ἀκόμη ἀπάντηση στούς διοργανωτές, συμμετέχοντες, ὑπογράψαντες καί ὑποστηρικτές τῆς Κολυμπαρίου Συνάξεως καί τῶν ἀπαραδέκτων ἐξ ὀρθοδόξου ἐπόψεως ἀποφάσεών της, ἰδιαιτέρως δέ στό κείμενο μέ τίτλο «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρός τόν λοιπόν χριστιανικόν κόσμον» (1).

Θά πρέπει, ἐπίσης, νά διευκρινιστεῖ ὅτι οἱ ἀπαντήσεις τοῦ π. Σωφρονίου στίς ἐρωτήσεις, πού τοῦ ἔθεταν διάφοροι, ἦταν προφορικές καί ἐκείνης τῆς στιγμῆς. Ἀργότερα, οἱ ἀδελφοί τῆς Μονῆς τίς κατέγραψαν σέ γραπτό λόγο. Δηλ. ὁ Γέρων δέν κάθισε νά γράψει ἕνα ἐγχειρίδιο δογματικῆς μέ ἀκριβολογία. Ἔτσι ἐξηγεῖται καί τό γεγονός ὅτι ἐν τῇ ρύμῃ τοῦ λόγου του χρησιμοποιεῖ, καταχρηστικῶς βέβαια καί ὄχι κυριολεκτικῶς, κάποιες ἐκφράσεις καί ὅρους, πού σήμερα ἠχοῦν οἰκουμενιστικά, ὅπως «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν», «διαίρεση τοῦ Χριστιανισμοῦ», «ἡ Ἐκκλησία διαχωρίστηκε σέ τόσο μεγάλο ἀριθμό διαφορετικῶν ὁμολογιῶν», «ἀγγλικανική ἐκκλησία», «ρωμαιοκαθολικοί», «ἑτερόδοξη ἐκκλησία», κ.ἄ.    

Α) Ὁ π. Σωφρόνιος περί τῆς «ἑνώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν»

« (Δημοσιογράφος) : -  Ἄν ὅλοι εἴμαστε χριστιανοί, καί οἱ ρωμαιοκαθολικοί καί οἱ ἀγγλικανοί καί οἱ προτεστάντες καί οἱ ὀρθόδοξοι, τότε γιατί τόση διχόνοια μεταξύ μας στόν χριστιανικό κόσμο;

- Γιατί μερικοί χριστιανοί εἶναι σταυρωμένοι καί ἄλλους τούς καταδιώκουν;

- Εἶναι ἄραγε δυνατή ἡ ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν; Καί μέ ποιόν τρόπο;

Δέν ἀπάντησα σέ κανένα ἐρώτημα, γιατί στό καθένα ἀπό αὐτά μπορεῖ νά δοθοῦν ἀπαντήσεις σέ διαφορετικό μέτρο βάθους, ὅπως σέ ἕναν ἀπέραντο ὠκεανό.

Τοῦ ἀπάντησα :

-    Δέν ὑπάρχει λογική ἀπάντηση στίς ἐρωτήσεις σας…

Δέν προχώρησα πιό πέρα ἀπό αὐτό. Σέ σᾶς θά πῶ τό γιατί. Διότι, ὅλα στό Εὐαγγέλιο ὑπερβαίνουν τό ἀνθρώπινο μέτρο. Ὅπως ἔλεγε ὁ ἀπόστολος Παῦλος, τό Εὐαγγέλιο «οὐκ ἔστι κατά ἄνθρωπον» (2). Δέν εἶναι κατά τό μέτρο τοῦ ἀνθρώπου. Ἔτσι, λοιπόν, δέν ὑπάρχει λογική ἀπάντηση, γιατί ὅλα γίνονται δεκτά μέ τήν πίστη, ὅπως λέει ὁ Κύριος : «Πιστεύετε εἰς τόν Θεόν καί εἰς ἐμέ πιστεύετε» (3). Αὐτό δέν εἶναι καθόλου θέμα λογικῆς, ἀλλά πίστεως.

Τό ἐρώτημα γιά τή δυνατότητα τῆς ἑνώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν τό ἀπέφυγα, λέγοντας μόνο : «Καταλαβαίνω ὅτι εἶναι βαρύ γιά ὅλους μας».

Γιατί γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους εἶναι ἀδύνατον νά ἀπορρίψουμε τή θεωρία μας γιά τήν ἐν Χριστῷ ζωή μας καί τήν ἀντίληψή μας γιά τήν ἀποκάλυψή Του; Διότι, ὅλοι δέν ἔχουμε τήν ἴδια γνώση, στόν ἴδιο βαθμό. Στή Δύση δέν δόθηκε νά συλλάβει τό πλήρωμα τῆς ἀποκαλύψεως σχετικά μέ τήν ἀρχή τοῦ προσώπου-ὑποστάσεως στό θεῖο Εἶναι καί στό ἀνθρώπινο εἶναι, ὅπως τό ἔχουμε ἐμεῖς στήν Ὀρθοδοξία.

Οἱ ἄλλοι συνήθισαν νά δέχονται τόν Χριστό καί τήν ἀποκάλυψη στό μέτρο, πού τούς δόθηκε. Ἀγαποῦν ἐκεῖνο, πού γνώρισαν. Καί ἡ τραγικότητα βρίσκεται στή διαφορά τοῦ βαθμοῦ κατανοήσεως τῆς ἀποκαλύψεως, πού δόθηκε ἐν Χριστῷ καί μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού ἐπεδήμησε στήν Ἐκκλησία. Ἡ ἀγγλικανική ἐκκλησία προτείνει τόν δικό της τύπο ἑνότητος, ὅπως δηλαδή παρουσιάζεται ἡ ἑνότητα τῆς ἀγγλικανικῆς ἐκκλησίας σέ ὅλο τόν κόσμο. Μερικοί τήν ὀνόμασαν ἐκκλησία-γέφυρα γιά τήν ἑνότητα. Οἱ ρωμαιοκαθολικοί σκέφτονται τήν ἑνότητα μόνο ὡς ὑποταγή ὅλων στόν ἐπίσκοπο Ρώμης. Στό μέτρο πού τό θέμα αὐτό συνδέεται μέ τό προσωπικό βίωμα τοῦ κάθε ἀνθρώπου, λογικά δέν μποροῦμε νά ἀποδείξουμε τίποτε. Αὐτό εἶναι μόνο θέμα πίστεως. Καί ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «διά πίστεως περιπατοῦμεν, οὐ διά εἴδους» (4).

Πατήρ Ν. : Πρέπει νά μεταφερθοῦμε σέ ἄλλο ἐπίπεδο. Γιά νά πάρουμε ἀπάντηση, χρειάζεται νά καταφύγουμε στό ἐπίπεδο τῆς προσευχῆς καί τῆς ἀποκτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τότε ὅλα γίνονται σαφῆ. Καί ἐσεῖς τότε δείξατε τήν εἰκόνα τοῦ Γέροντα, στό σημεῖο ὅπου εἶναι γραμμένο : «Δέομαί Σου, ἐλεῆμον Κύριε, ὅπως πάντες οἱ λαοί γνωρίσωσί Σε ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ» (5).

«Νά προσεύχεσθε γιά τήν εἰρήνη τοῦ σύμπαντος κόσμου, τήν εὐστάθεια τῶν ἁγίων Ἐκκλησιῶν τοῦ Θεοῦ καί τήν ἕνωση τῶν πάντων. Γιά τί εἴδους ἕνωση; Εἴμαστε τόσο διαιρεμένοι, πού εἶναι πολύτιμη ἀσφαλῶς κάθε ὁρατή ἕνωση. Ἀλλά, μᾶς χρειάζεται νά σκεφτόμαστε γιά «τήν ἑνότητα τῶν πάντων κατ’εἰκόνα τῆς ἑνώσεως τοῦ Θεοῦ μας, τῆς Ἁγίας Τριάδος» (6). «Ἡ «ἕνωση» αὐτή εἶναι ἕνωση ἀγάπης Χριστοῦ» (7).

Β) Ὁ π. Σωφρόνιος περί τῶν ἑτεροδόξων

«Ὑπάρχει συνεπῶς μιά πλευρά τῆς ὀρθοδόξου μετανοίας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, πού ταράζει πολλούς ἑτεροδόξους. Πέφτουμε γονατιστοί στό ἔδαφος, μέ τό πρόσωπο καί τό μέτωπό μας ἐγγίζουμε τή γῆ, καί ἔτσι ἐκφράζουμε τή δουλικότητά μας ἐνώπιόν Του, ἐνθυμούμενοι τά λόγια, πού εἶπε μπροστά στό παιδί ἐκεῖνο : «Ἐάν μή στραφῆτε καί γένησθε ὡς τά παιδία, οὐ μή εἰσέλθητε εἰς τήν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Ὅστις οὗν ταπεινώσῃ ἑαυτόν ὡς τό παιδίον τοῦτο, οὗτός ἐστιν ὁ μείζων ἐν τῇ Βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (8)» (9).

«Ἕνα ἀπό τά τραγικότερα γεγονότα τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας εἶναι ἡ διαίρεση τοῦ Χριστιανισμοῦ σέ διάφορες ὁμολογίες. Ἡ δική μας Ἐκκλησία διδάσκει τήν ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μόνο ἀπό τόν Πατέρα, ἐνῶ στή Δύση λένε «καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ» (Filioque), καί γιά αἰῶνες μένουμε χωρισμένοι. Προσωπικά, ἀσπάζομαι τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἀφήνω τούς ἄλλους νά σκέφτονται ὅπως θέλουν. Ἡ σκέψη μας, ὅμως, προχωρεῖ πέρα ἀπό τά ὅρια τοῦ κοσμικοῦ εἶναι καί μιλάει γιά τό πῶς ἦταν ὁ Θεός πρίν ἀπό τή δημιουργία τοῦ κόσμου˙ ὅτι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα, καί ὅτι ὁ Πατέρας εἶναι ἡ μόνη ἀρχή καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» (10).

Γ) Ὁ π. Σωφρόνιος περί τοῦ «Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν» - αἱρέσεων

«Γνωρίζετε ὅτι στό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν ὑπάρχουν δεκάδες θεολόγοι, διδάκτορες τῆς θεολογίας, καί ὅλοι σκέφτονται διαφορετικά, ὅλοι μιλοῦν διαφορετικά. Ὁ Μπερντιάγιεφ ἔλεγε ὅτι ἡ ζωή εἶναι πολύ ἐνδιαφέρουσα ἀπό τόν πλοῦτο τοῦ περιεχομένου της˙ ὅταν συναντοῦμε ἕνα ἄλλο πρόσωπο, ἀνακαλύπτουμε ἄλλες ἀπόψεις, ἄλλες προσεγγίσεις, ἄλλες ἰδέες, ἄλλες πορεῖες, καί αὐτή ἡ διαφορά τῶν προσεγγίσεων, τῶν ἰδεῶν, τῶν θεωριῶν συνιστᾶ τόν πλοῦτο τῆς ζωῆς μας. Στήν Ἁγία Τριάδα, ὅμως, δέν ἰσχύει αὐτό. Γιά τά Τρία Πρόσωπα δέν ὑπάρχει παρά μόνο μία θέληση, μία βασιλεία, μία δόξα. Στή Μονή, ἐπίσης, δέν εὐχόμαστε ὁ καθένας νά ἔχει δικές του προσωπικές σκέψεις. Αὐτό δέν εἶναι ἀπόδειξη πλούτου. Ὁ πλοῦτος συνίσταται στήν ἀληθινή γνώση τοῦ Θεοῦ Δημιουργοῦ μας. Ἄν Τόν γνωρίζουμε μέ τήν ἴδια τή ζωή μας καί μέσα στή σάρκα μας, τότε, μετά τόν θάνατο, θά εἴμαστε ἀκόμη πιό πολύ ἑνωμένοι μαζί Του. Ὁ ἅγιος Ἀρσένιος ὁ Μέγας ὑπέφερε πάνω στή γῆ, διότι ὁ καθένας εἶχε τή δική του θέληση, τίς δικές του ἰδέες. Ἔλεγε ὅτι στόν Οὐρανό τό πλῆθος τῶν σεσωσμένων ἔχει τήν ἴδια σκέψη, τήν ἴδια στάση» (11).

«Τί σημαίνει «ὀρθοδοξία»; Ἡ ὀρθοδοξία εἶναι μία ἐνδιάθετη ἀντίληψη-γνώση πῶς νά συναντήσει κανείς τόν Χριστό, τόν ἀληθινό Χριστό. Τώρα, στό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν ὑπάρχουν περισσότερες ἀπό διακόσιες διαφορετικές ὁμολογίες (ὑπῆρχαν 336 ὁμολογίες τό ἔτος 1999 (12)). Αὐτό εἶναι δυνατόν, διότι ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ εἶναι λόγος τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἀπολύτου Εἶναι, ἀλλά ἐμεῖς δέν εἴμαστε στό ἐπίπεδο αὐτό» (13).

«Γιατί ἡ Ἐκκλησία διαχωρίστηκε σέ τόσο μεγάλο ἀριθμό διαφορετικῶν ὁμολογιῶν; Στή Γενεύη, στό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν, συμμετέχουν περίπου 200 ὁμολογίες. Στό οἰκουμενικό αὐτό κίνημα ὑπάρχει μιά ἐσφαλμένη ἀντίληψη, σύμφωνα μέ τήν ὁποία κάθε ὁμολογία φέρει ἕνα μέρος τῆς ἀληθείας, ἀλλά καμιά δέν ἔχει τήν ἀληθινή γνώση τοῦ Ἀπολύτου. Ὅσοι μιλοῦν μέ τόν τρόπο αὐτό μπορεῖ νά φαίνεται πώς ἔχουν δίκαιο. Ἀλλά, τό λάθος τους εἶναι ὅτι, βλέποντας τούς ἀντιπροσώπους τῶν διαφόρων ὁμολογιῶν, παρατηροῦν τήν παρουσία τοῦ σκότους τῆς πτώσεως σέ ὅλους τούς ἀντιπροσώπους τῆς Ἐκκλησίας, καί καταλήγουν στό συμπέρασμα ὅτι κανένας δέν γνωρίζει τήν ἀλήθεια, ἀλλά ὅτι ὁ καθένας κατέχει ἕνα κομμάτι» (14).

«Σᾶς ἔχω μιλήσει ἤδη πολλές φορές, ἀλλά τό Πνεῦμα μέ ὠθεῖ νά τό ἐπαναλάβω. Πρίν ἀκόμη φύγω ἀπό σᾶς – καί τό τέλος τῆς ζωῆς μου εἶναι βέβαια ἐγγύς – θά ἤθελα νά γλιτώσετε ἀπό τήν πλάνη, ἀπό τήν ὁποία πάσχει ὁ σύγχρονος κόσμος στό ἐπίπεδο τῆς θεολογίας, ὥστε κανένας νά μή δημιουργεῖ λανθασμένες θεωρίες γιά τόν Θεό, πού νά διαιροῦν τόν χριστιανικό κόσμο. Ἀναλογισθεῖτε ὅτι στό Κέντρο τῆς Γενεύης, στό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν, ὑπάρχουν περισσότεροι ἀπό διακόσιους διδάκτορες θεολογίας μέ διαφορετικές ἀντιλήψεις! Ἀπό ποῦ αὐτό; Ὁ Θεός εἶναι ἕνας.

Πῶς γίνεται, λοιπόν, νά ὑπάρχουν ὁμολογίες, πού νά μισοῦν καί νά καταδιώκουν τίς ἄλλες; Τώρα παρατηρεῖται διωγμός τῶν Ὀρθοδόξων σέ ὅλο τόν κόσμο. Καί πῶς προκαλοῦμε τό μῖσος αὐτό; Ἐμεῖς φοβόμαστε «καί μύγα νά προσβάλλουμε». Μᾶς μισοῦν, ὅμως, περισσότερο ἀπό ὅ,τι τούς ἐγκληματίες. Καί αὐτό δέν εἶναι καθόλου φαντασία, ὅπως γνωρίζουμε ἀπό τήν πεῖρα μας. Ἀλλά, «ἄς μή ταράσσεται ἡ καρδιά σας˙ πιστεύετε στόν Θεό, πιστεύετε στόν Χριστό» (15) καί συνεχίστε τή ζωή αὐτή. Αὐτός εἶπε : «Ὅπως μίσησαν ἐμένα ἄδικα (16), ἔτσι θά μισήσουν καί ἐσᾶς γιά τό ὄνομά μου» (17). Συνεπῶς, μή χάνετε τή βασική θεωρία : τῆς ζωῆς χωρίς ἁμαρτία» (18)!

Δ) Ὁ π. Σωφρόνιος περί τῆς Οἰκουμενικῆς Κινήσεως καί τῶν διαλόγων

«Δέν λαμβάνω μέρος στήν οἰκουμενική κίνηση. Ἡ ἰδέα μου, ὅμως, ἦταν ἡ ἐξῆς : νά συγκεντρώνεσθε καί νά ἐξετάζετε πῶς εἶναι δυνατόν νά ζήσουμε χωρίς ἁμαρτία. Ἔρχονται διακόσιοι διδάκτορες θεολογίας καί ὁ καθένας λέει τίς θεωρίες του, φανερώνοντας ἔτσι τήν ἄγνοια καί τήν ἀμάθειά του. Ἄς παραθέσουμε ἕνα ἀπό τά λάθη : Μερικοί μελετοῦν ὅλες τίς θρησκεῖες καί στή θεωρητική αὐτή γνώση τῆς ἰστορίας ὅλων τῶν θρησκειῶν καί τοῦ περιεχομένου τῶν διδασκαλιῶν βλέπουν τήν παγκοσμιότητά τους. Ὁ Κύριος, ὅμως, λέει : «Εἷς ὑμῶν ἐστιν ὁ Πατήρ καί εἷς ὁ διδάσκαλος, ὁ Χριστός» (19). Καί αὐτός ὁ Διδάσκαλος Χριστός φέρει μέσα Του ὁλόκληρη τήν κτίση. Συνεπῶς, θά ἀκολουθήσουμε τά ἴχνη τοῦ Χριστοῦ, πού φέρει στή συνείδησή Του ὅλη τήν τραγωδία καί πεθαίνει γιά τήν πίστη Του αὐτή» (20).

«Ἄν ὑπῆρχε ἀγάπη, ὅλος ὁ χριστιανικός κόσμος θά ἦταν ἕνα πράγμα, κατ’εἰκόνα τῆς ἑνότητος τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἄν ὁ χριστιανικός κόσμος κατατεμαχίζεται, αὐτό γίνεται, ἐπειδή οἱ χριστιανοί δέν τηροῦν τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου. Ἀπό τότε πού ἄρχισαν οἱ παγκόσμιες κινήσεις τῶν χριστιανῶν, τόσοι διάλογοι, τόσες διανοητικές προσπάθειες ἀπό κάθε πλευρά, γιά νά πείσουν ὅτι ἡ καθεμιά κατέχει τό καλύτερο, δέν ἔφεραν κανένα ἀποτέλεσμα στόν αἰώνα μας» (21).

Ε) Ὁ π. Σωφρόνιος περί τῶν θρησκειῶν

«Ὑπάρχει αὐτό, πού λέγεται «παγκόσμια θεωρία», σύμφωνα μέ τήν ὁποία στό ἴδιο πλαίσιο τοποθετοῦνται καί ὁ Χριστός καί ὁ Βούδας καί ὁ Μωάμεθ καί ὁ Κομφούκιος κ. ἄ., ὡς μεγάλοι ἤ μικροί «διδάσκαλοι τῆς ἀνθρωπότητος». Γιά μένα, ὅμως, πολυπόθητη εἶναι μόνο ἡ συνείδηση τοῦ Χριστοῦ (22), ὁ Ὁποῖος φέρει μέσα του ὅλο αὐτό τόν κόσμο. Καί σέ αὐτό ἔγκειται ἡ χριστιανική παγκοσμιότητα τοῦ προσώπου» (23).
 

«Ἡ διδαχή τοῦ Γέροντα σέ κάθε κείμενό του φθάνει ὡς τά ἔσχατα ὅρια. Γιά τή μετάνοια, λοιπόν, λέει ὅτι μετανοοῦμε, δέν εἴμαστε ἄμεμπτοι, ἐφόσον δέν ἀποκτήσαμε τέτοια κατάσταση, ὥστε νά ζοῦμε ὅλη τήν ἀνθρωπότητα ὡς περιεχόμενο τῆς ἴδιας τῆς ζωῆς μας. Αὐτό εἶναι ἡ παγκοσμιότητα τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἀδύνατον νά τήν ἐννοήσουμε ὡς «παγκοσμιότητα γνώσεως», ὅπως τείνουν νά φρονοῦν μερικοί πολυμαθεῖς, ὅτι δηλαδή κατορθώνεται, ὅταν ὁ ἄνθρωπος γνωρίζει καί τόν Χριστιανισμό καί τόν Βουδισμό καί τόν Ἰσλαμισμό καί τόν Κομφουκιανισμό καί τόν Μαρξισμό καί ὅλα τά ἄλλα. Ἡ παγκοσμιότητα δέν εἶναι γνώση τῶν ποικίλων ἀπόψεων τοῦ ἀνθρωπίνου εἶναι ἐπί τῆς γῆς, ἀλλά εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, πού ἀγκαλιάζει τά πάντα˙ εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ ὁποία μοῦ φαινόταν στήν ἀρχή ὡς κάτι τό ἀνάξιο καί ψυχολογικό, ἀλλά ὕστερα ἀποκαλύφθηκε στή συνείδησή μου ὡς δύναμη ὀντολογική, πού ἑνοποιεῖ. Ὁ Πατέρας ἀγαπᾶ τόν Υἱό καί βεβαίως ἀγαπᾶ καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί ὁ Υἱός ἀγαπᾶ τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα. Καί τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι στραμμένο πρός τόν Πατέρα. Ἔτσι, ἡ ἀγάπη αὐτή εἶναι αἰώνια ἑνότητα τῆς Ἁγίας Τριάδος καί στήν κοινωνία αὐτή τῶν ὑποστάσεων περικλείεται τό ἀπόλυτο Εἶναι τοῦ Θεοῦ» (24).

ΣΤ) Ὁ π. Σωφρόνιος περί μοναδικότητος καί ἀποκλειστικότητος τοῦ Χριστιανισμοῦ

«Ὀφείλουμε δηλαδή ἐμεῖς οἱ ἴδιοι νά φέρουμε βαθιά μέσα μας τή συνείδηση, πού βλέπουμε στόν Ἴδιο τόν Χριστό, καί νά ζοῦμε τόν κόσμο ὡς ἕναν Ἀδάμ καί νά προσευχόμαστε γιά ὅλο τόν Ἀδάμ. Αὐτός εἶναι ὁ γνήσιος ὀρθόδοξος Χριστιανισμός! Καί σᾶς ἱκετεύω : Μήν «παραδώσετε» σέ κανέναν τόν ἀληθινό Χριστό, τόν Δημιουργό ὅλου τοῦ κόσμου καί Σωτήρα Θεό! Ἄν μειώσετε τόν Χριστό στό ἐπίπεδο τῆς ἐθνικότητος, τότε νά γνωρίζετε ὅτι βρίσκεστε στό σκοτάδι. Εἶναι δυνατόν νά βλέπουμε τήν πραγματικότητα τῆς ζωῆς, πού μᾶς διαιρεῖ, ἀλλά οἱ διαιρέσεις αὐτές μποροῦν νά ὑπερνικηθοῦν μέ ἀνθρώπινη προσπάθεια˙ τή συνείδηση, ὅμως, τοῦ Χριστοῦ Θεοῦ τήν παρέχει μόνο τό Πνεῦμα τό Ἅγιο» (25).

«Ὁ Κύριος εἶπε : «Ὅς ἐάν θέλῃ ἐν ὑμῖν εἶναι πρῶτος, ἔσται πάντων δοῦλος» (26). Τέτοιος εἶναι ὁ χαρακτήρας τῆς διακονίας μας καί μέ τήν ἔννοια αὐτή ὁ Χριστιανισμός ξεχωρίζει ἀπό κάθε ἄλλη θρησκεία. Ὅσο περισσότερο ταπεινωθοῦμε, τόσο ἐγγύτερα θά βρεθοῦμε πρός Αὐτόν, ὁ Ὁποῖος «ἐταπείνωσεν Ἑαυτόν … μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ» (27)» (28).

«Ὁ Χριστιανισμός μας ποτέ δέν πρέπει νά ἀναμιγνύεται μέ καμμία ἄλλη διδασκαλία, πού ὑπάρχει στόν κόσμο : γιά μᾶς ὑπάρχει μόνο τό Εὐαγγέλιο» (29).

«Ἐμεῖς οἱ χριστιανοί Τόν ὁμολογοῦμε (τόν Χριστό) ὡς τόν «Μονογενῆ» Υἱό τοῦ Πατρός, ὅπως Αὐτός ὁ Ἴδιος λέει (30). Δέν τόν συγκρίνουμε μέ κανέναν ἀπό τούς διδασκάλους ἐκείνους τῆς ἀνθρωπότητος, ὅπως εἶναι ὁ Βούδας, ὁ Μωάμεθ ἤ ἀκόμη καί αὐτός ὁ Μωϋσῆς. Ὁ Χριστός δέν ἦταν υἱός ἀνθρώπου κατά τή γέννησή Του, ἀλλά ἔγινε «Υἱός Ἀνθρώπου» (31) κατά τή συγκατάβαση καί τήν ἐνσάρκωσή Του, παραμένοντας κατ’οὐσίαν Δημιουργός ὅλων τῶν ὑπαρκτῶν. Στό Σύμβολο τῆς Πίστεως λέγεται : «δι’Οὗ τά πάντα ἐγένετο». Καί στόν πρόλογο τοῦ κατά Ἰωάννην Εὐαγγελίου γράφτηκε : «Πάντα δι’Αὐτοῦ ἐγένετο, καί χωρίς Αὐτοῦ ἐγένετο οὐδέ ἕν, ὅ γέγονεν» (32)» (33).

Ἀπό τήν παράθεση αὐτή τῶν κειμένων τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ βγαίνουν δύο συμπεράσματα. Τό πρῶτο συμπέρασμα εἶναι ὅτι ὁ π. Σωφρόνιος διαφωνοῦσε μέ τήν παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί τίς αἱρετικές θεολογικές καί ἐκκλησιολογικές προϋποθέσεις τῆς Οἰκουμενικῆς Κινήσεως καί τῶν διαλόγων τῶν τελευταίων ἑκατόν εἴκοσι ἐτῶν. Τό δεύτερο συμπέρασμα εἶναι ὅτι ὁ π. Σωφρόνιος ἐπιθυμοῦσε νά γνωρίσουν ὅλοι οἱ λαοί τῆς γῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τόν Θεάνθρωπο Χριστό τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὅπως ἔλεγε ὁ ὅσιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης. Θά μπορούσαμε, τέλος, νά ποῦμε ὅτι ὁ π. Σωφρόνιος ἦταν ὑπέρ ἑνός ὀρθοδόξου «οἰκουμενισμοῦ».

 

_________________________________

 1 https://www.holycouncil.org/-/rest-of-christian-world?inheritRedirect=true&redirect=%2F&_101_INSTANCE_VA0WE2pZ4Y0I_languageId=el_GR 

 2 Γαλ. 1, 11. 

 3 Ἰω. 14, 1.

 4 Β΄ Κορ. 5, 7.  

 5 ΑΡΧΙΜ. ΣΟΦΡΩΝΙΟΣ ΣΑΧΑΡΩΦ, Οἰκοδομώντας τόν Ναό τοῦ Θεοῦ μέσα μας καί στούς ἀδελφούς μας, τ. Β΄, ἔκδ. Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας, 2014, σσ. 282-286. 

 6 Ὅ. π., τ. Γ΄, σσ. 102-103.  

 7 Ὅ. π., τ. Γ΄, σ. 222. 

 8 Ματθ. 18, 3. 

 9 Ὅ. π., τ. Γ΄, σ. 186. 

10 Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 316. 

11 Ὅ. π., τ. Α΄, σσ. 96-97.

12 Σχ. βλ. SHOP 244, σ. 4 

13 Ὅ. π., τ. Α΄. σ. 196. 

14 Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 144. 

15 Ἰω. 14, 1. 

16 Ἰω. 15, 25. 

17 Μάρκ. 13, 13. 

18 Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 310. 

19 Ματθ. 23, 8-9. 

20 Ὅ. π., τ. Β΄, σσ. 310-311.  

21 Ὅ. π., τ. Γ΄, σ. 91. 

22 Α΄ Κορ. 2, 16. 

23 Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 49.

24 Ὅ. π., τ. Α΄, σσ. 266-267.   

25 Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 46. 

26 Ματθ. 20, 27. 

27 Φιλ. 2, 8. 

28 Ὅ. π., τ. Α΄, σ. 427. 

29 Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 299. 

30 Ἰω. 1, 18. 

31 Ματθ. 11, 19. 

32 Ἰω. 1, 3. 

33 Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 297.

Η καλλιέργεια της καρδιάς με τη νήψη και την προσευχή Γέροντας Ζαχαρίας

Γέροντας Ζαχαρίας

Βασικός παράγοντας για την καλλιέργεια της καρδιάς και την άσκηση της προσευχής είναι η προσοχή. Για να στρέψει ο άνθρωπος τον νου στην καρδιά του και ακολούθως στον Θεό, χρειάζεται να ενεργοποιήσει ιδιαίτερα την προσοχή του. Με την προσοχή συγκεντρώνεται ο όλος άνθρωπος στην προσπάθεια να σταθεί στην παρουσία του Θεού και να εκπληρώσει τις εντολές Του.

Η προσπάθεια αυτή στην ασκητική παράδοση ονομάζεται νήψη ή τήρηση του νου. Η νήψη είναι απαραίτητη στην προσευχή για την εκπλήρωση της πρώτης και μεγάλης εντολής, της αγάπης προς τον Θεό. Ελέγχει κάθε κίνηση του νου και της καρδιάς, ώστε η στροφή του ανθρώπου προς τον Θεό να είναι καθολική και σύμφωνη με το Πνεύμα Του. Ο Θεός είναι ζηλωτής και επιθυμεί ολόκληρη την καρδιά του ανθρώπου. Γι’ αυτό και ο χριστιανός από την αρχή της ημέρας ρυθμίζει τη στάση του ενώπιον του Θεού. Τοποθετεί τον νου στην καρδιά του και διατηρεί τα νοήματα και τις αισθήσεις του στην παρουσία τού Κυρίου.
Οι «σκληροί λόγοι» των αγίων Γραφών προκαλούν στην καρδιά προφητικό «συσσεισμό». Όπως κατά την ήμερα της Πεντηκοστής έπνευσε πρώτα η βίαιη πνοή και ύστερα ξεχύθηκε το Άγιο Πνεύμα «επί πάσαν σάρκα», έτσι και τώρα ο πνευματικός συσσεισμός κάνει να αναφανεί η καινή καρδιά· όχι η λίθινη, αλλά η ευαίσθητη που είναι ικανή να προσλάβει το χάρισμα της Πεντηκοστής. Η καρδιά αυτή είναι τόσο πολύτιμη ενώπιον του Κυρίου, ώστε κάθε κραυγή ή επίκληση της συγκεντρώνει όλη την προσοχή Του και ελκύει τη χάρη Του.
Στην ίδια προοπτική εντάσσεται και η εκούσια άσκηση της αυτομεμψίας. Κρίνοντας αυστηρά τον εαυτό του ο άνθρωπος συντρίβεται και συνάγει όλο τον νου στην καρδιά. Τότε μπορεί να βοά «εν όλη καρδία» προς τον Θεό και να δέχεται από Αυτόν τη δικαίωση. Έτσι επιτελείται η νήψη και δυσχεραίνεται η διείσδυση του εχθρού με δόλιο τρόπο στην καρδιά του πιστού.

Οικοδομώντας τον Ναό του Θεού Μέσα μας και στους Αδελφούς μας ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ...

Γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ

Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης (1866-1938)

Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης (1866-1938) λυπόταν μέχρι δακρύων για μια μύγα που πάτησε, για τις νυχτερίδες που ζεμάτισε, για ένα φίδι που σφάδαζε κομματιασμένο στον δρόμο. [Βλ. Α ρ χ ι μ α ν δ ρ ί τ ο υ Σ ω φ ρ ο ν ί ο υ (Σ α χ ά ρ ω φ), Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, εκδ. Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας 1999 (8η έκδοση), σ. 582. Πρβλ. στο ίδιο βιβλίο, το Κεφάλαιο «Σκέψεις του Γέροντος περί των φυτών και των ζώων», σ. 116-119.] Για τα φυτά επίσης θεωρούσε αδιανόητη κάθε τραχύτητα, η οποία θα τούς προξενούσε την οποιαδήποτε βλάβη, ούτως ώστε ακόμη και τα χόρτα στα μονοπάτια ή τα φύλλα των δέντρων απέφευγε «άνευ ανάγκης» να κόβει, διότι, όπως έλεγε, «η καρδία, ήτις έμαθε να αγαπά, λυπείται και το φύλλον και πάσαν την κτίσιν», χωρίς όμως ποτέ να φθάνει σε «προσκόληση» για τα πράγματα ετούτα της Κτίσης.

Οι τελευταίες μέρες του Γέροντος Σωφρονίου του Αγιορείτου, της Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας, (+11 Ιουλίου 1993)

Τέσσερις μέρες πριν πεθάνει έκλεισε τα μάτια του και δεν ήθελε να μας μιλήσει περαιτέρω. Το πρόσωπό του ήταν φωτεινό κι όχι θλιμμένο, αλλά γεμάτο ένταση. Είχε την ίδια έκφραση, όπως όταν θα τελούσε τη λειτουργία. Δεν άνοιγε τα μάτια του, ούτε πρόφερε λέξεις αλλά σήκωνε το χέρι του ευλογώντας μας. Μας ευλογούσε χωρίς λόγια κι εγώ κατάλαβαινα ότι θα έφευγε. Έτσι δεν ήθελα να τον απασχολώ. Προηγουμένως συνήθιζα να προσεύχομαι ώστε ο Θεός να επεκτείνει το γήρας του, όπως λέμε στη λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου «το γήρας περικράτησον». Αλλά κατά τη διάρκεια εκείνων των ημερών είδα ότι έφευγε κι έτσι άρχισα να λέγω: «Κύριε δώρισε στο δούλο σου πλουσίαν είσοδον στη βασιλεία σου». Προσευχόμουν χρησιμοποιώντας τα λόγια του αποστόλου Πέτρου, όπως διαβάζουμε στη Β’ Επιστολή του (Β’ Πέτρου α’ 11).

Έτσι έλεγα επιμόνως :«Θεέ μου, δώρισε πλουσίαν είσοδον στο δούλο σου και τοποθέτησε την ψυχή του μαζί με τους Πατέρες του» και ονόμαζα όλους τους συντρόφους του ασκητές πού ήξερα ότι είχε στο Αγιον Όρος, αρχίζοντας από τον Άγιο Σιλουανό και μετά όλους τους άλλους.
Την τελευταία μέρα πήγα να τον δω στις έξι το πρωΐ. Ηταν Κυριακή και τελούσα την πρωϊνή λειτουργία, ενώ ο πάτερ Κύριλλος μαζί με τους άλλους ιερείς θα τελούσαν τη δεύτερη. Αντιλήφθηκα ότι επρόκειτο να μας αφήσει τη μέρα εκείνη. Πήγα και άρχισα την Πρόθεση. Οι Ώρες άρχισαν στις εφτά και μετά ακολούθησε η λειτουργία. Είπα μόνο τις ευχές της Αναφοράς, διότι στο μοναστήρι μας έχουμε τη συνήθεια να τις διαβάζουμε εκφώνως. Για τις υπόλοιπες η προσευχή μου ήταν συνεχώς: «Κόριε, δώρισε πλουσίαν είσοδο στη βασιλεία σου στο δούλο σου». Η λειτουργία εκείνη ήταν διαφορετική απ΄όλες τις άλλες. Τη στιγμή που είπα «Τα άγια τοις αγίοις» ο πάτερ Κύριλλος εισήλθε το ιερό. Κοιτάξαμε ο ένας τον άλλο, άρχισε να κλαίει κι εννόησα ότι ο πάτερ Σωφρόνιος είχε φύγει. Ρωτώντας ποιά ώρα είχε αναχωρήσει ήξερα ότι ήταν η ώρα πού διάβαζα το ευαγγέλιο. Πήγα παράμερα, διότι ο πάτερ Κύριλλος ήθελε να μιλήσει μαζί μου και μου είπε: «Μετάδωσε την Κοινωνία στους πιστούς και μετά ανακοίνωσε την αναχώρηση του πατρός Σωφρονίου και κάνε το πρώτο Τρισάγιο θα κάνω το ίδιο στη δεύτερη λειτουργία». Έτσι διαμοίρασα τον Αμνό και μετάλαβα· μετέδωσα στους πιστούς τη Θεία Κοινωνία και τελείωσα τη Θεία Λειτουργία. Δεν γνωρίζω πώς τα κατάφερα. Μετά βγήκα έξω και είπα στον κόσμο: «Αγαπητοί μου αδελφοί, ο Χριστός ο Θεός μας είναι το σημείο του Θεού για όλες τις γενεές αυτής της εποχής, διότι στα λόγια του βρίσκουμε τη σωτηρία και τη λύση κάθε ανθρώπινου προβλήματος. Και τώρα πρέπει να κάνουμε όπως μας διδάσκει η λειτουργία, δηλαδή να ευχαριστήσουμε, να ικετεύσουμε, να παρακαλέσουμε. Έτσι ας ευχαριστήσουμε το Θεό πού μας έχει δώσει τέτοιο πατέρα κι ας προσευχηθούμε για την ανάπαυση της ψυχής του». «Ευλογητός ο Θεός ήμων…», κι άρχισα το Τρισάγιο. Τον βάλαμε στην εκκλησία για τέσσερις μέρες, διότι η Κρύπτη δεν ήταν ακόμη τελειωμένη κι ο τάφος δεν είχε ακόμην κτισθεί. Τον αφήσαμε ακάλυπτο στην εκκλησία για τέσσερι μέρες και συνεχώς διαβάζαμε τα άγια Ευαγγέλια από την αρχή ως το τέλος, ξανά και ξανά, όπως είναι το έθος για ιερείς. Διαβάζαμε τα άγια εϋαγγέλία και διαβάζαμε Τρισάγια καιι άλλες προσευχές. Είχαμε τις ακολουθίες, τη λειτουργία αυτός ήταν εκεί, στη μέση της εκκλησίας για τέσσερεις μέρες Ήταν σαν Πάσχα, ήταν τέτοια όμορφη κι ευλογημένη ατμόσφαιρα! Κανένας δεν έδειξε οποιανδήποτε υστερία, καθένας προσευχόταν με έμπνευση. Είχα ένα φίλο αρχιμανδρίτη πού συνήθιζε να έρχεται στο Μοναστήρι κάθε χρόνο και να περνά λίγες εβδομάδες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, τον πατέρα Ιερόθεο Βλάχο, ο οποίος έγραψε το βιβλίο «Μια βραδιά στην έρημο του Αγίου Όρους». Τώρα είναι μητροπολίτης Ναυπάκτου. Έφτασε μόλις έμαθε ότι ο πάτερ Σωφρόνιος πέθανε. Αισθάνθηκε την ατμόσφαιρα και μου είπε: «Αν ο πάτερ Σωφρόνιος δεν είναι άγιος, τότε δεν υπάρχουν άγιοι». Έτυχε να έχουμε μερικούς μοναχούς από το Άγιον Όρος, οι οποίοι ήρθαν για να δουν τον πάτερ Σωφρόνιο, μα δεν τον βρήκαν ζωντανό. Ο πάτερ Τύχων από τη Σιμωνόπετρα ήταν ένας από αυτούς. Κάθε φορά πού έρχονταν Έλληνες στην Αγγλία για ιατρικούς λόγους είχαν την συνήθεια να έρχονται στο Μοναστήρι για να τους διαβαστεΐ μια προσευχή από τον πάτερ Σωφρόνιο, διότι πολλοί είχαν θεραπευθεί. Την τρίτη ή την τέταρτη μέρα μετά το θάνατο του πάτερ Σωφρονίου ήρθε μια οικογένεια με ένα παιδί δεκατριών χρονών. Είχε όγκο στον εγκέφαλο κι η εγχείρηση του ήταν καθορισμένη για την επόμενη μέρα. Ο πάτερ Τύχων ο Σιμωνοπετρίτης ήλθε και μου είπε: «Αυτοί οι άνθρωποι είναι πολύ λυπημένοι ήρθαν και δεν βρήκαν τον πάτερ Σωφρόνιο. Γιατί δεν διαβάζεις μερικές προσευχές για το παιδί»; Του είπα: «ας πάμε μαζί. Έλα και κάνε μου τον αναγνώστη. Θα διαβάσουμε μερικές προσευχές στο άλλο παρεκκλήσι». Πήγαμε και διαβάσαμε τις προσευχές για το παιδί και στο τέλος ο πάτερ Τύχων είπε: «Ξέρεις, γιατί δεν περνάτε το παιδί κάτω από το φέρετρο του πάτερ Σωφρονίου; Θα θεραπευθεί. Χάνουμε το χρόνο μας διαβάζοντας προσευχές». Του απάντησα ότι δεν μπορούσα να το κάνω αυτό, διότι ο κόσμος μπορούσε να πει ότι μόλις έχει πεθάνει και ήδη προσπαθούμε να προωθήσουμε την αγιοποίηση του. «Να το κάνεις εσύ», του είπα. «Είσαι Αγιορείτης μοναχός. Δεν θα πει κανένας τίποτε». Πήρε το αγόρι από το χέρι και το πέρασε κάτω από το φέρετρο. Την επομένη έκαναν εγχείρηση στο παιδί και δεν βρήκαν τίποτε. Έκλεισαν το κρανίο και είπαν: «Λανθασμένη διάγνωση. Θα ήταν πιθανώς φλόγωση». Έτυχε το παιδί να συνοδεύεται από ένα γιατρό από την Ελλάδα, πού είχε τις πλάκες ακτίνων Χ πού έδειχναν τον όγκο, πού τους είπε: «Ξέρετε καλά τί σημαίνει αυτή η “λανθασμένη διάγνωση”». Το παιδί μεγάλωσε. Τώρα είναι 27 χρονών και είναι πολύ καλά.

Αρχ. Ζαχαρίας – Μετάφραση Θ. Κυριάκου.
Πηγή: Οι τελευταίες μέρες του Γέροντος Σωφρονίου (+11 Ιουλίου 1993), Περιοδικό «Παρά την Λίμνην», Μηνιαία έκδοση Εκκλησίας Αγίου Δημητρίου Παραλιμνίου, περίοδος β΄, έτος ιη΄, αρ. 7, Ιούλιος 2008

Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ Οἰκουμενισμὸς

Γέροντος Σωφρονίου τοῦ Ἔσσεξ

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διακρίνεται ἀπὸ ὅλες τὶς ἄλλες ἐκκλησίες σὲ τρία ἐπίπεδα, γιατί:

α) μόνη αὐτὴ ἀληθεύει πλήρως στὴν Θεολογία της

β) μόνη αὐτὴ γνωρίζει τὸ μυστήριο τῆς χάριτος, τῆς ἁγίας ζωῆς καὶ διαφυλάσσει στὴν πληρότητα τὴ θεία χάρη

γ) εἶναι ἡ ἀρχαιότερη, ἡ θεμελιώδης, ἡ βασική, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀποσχίσθησαν κατὰ καιροὺς μεγαλύτερα ἢ μικρότερα τμήματα.

Μιὰ σημαντικὴ μερίδα τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου κλίνει σήμερα νὰ ἀποδεχθεῖ μιὰ ἀπὸ τὶς πιὸ ἐπικίνδυνες αἱρέσεις (ενν. τὸν οἰκουμενισμὸ) ὅτι δῆθεν πολλές... από τίς εκκλησίες πού αποκαλούνται χριστιανικές, έχουν ίση χάρη, καί γι' αυτό οφείλει νά επέλθει η ένωση τών εκκλησιών μέ βάση κάποιον κοινό παρονομαστή...σέ μιά παγκόσμια καί αποστολική εκκλησία!