«Η Χάρις του Θεού Ιερομονάχου Ζαχαρίου.

 

«Η Χάρις του Θεού δεν επιτρέπει στον αληθινό ασκητή να πει έπαινο στον αδελφό, διότι ακόμα και οι τέλειοι συχνά δεν μπορούν να βαστάξουν τον έπαινο χωρίς να υποστούν ζημιά.

Έπαινοι λέγονται μόνο σε αυτούς που έχουν αποκάμει από την απόγνωση.

Να ανοίγονται όμως οι οφθαλμοί της αριστεράς σε αυτά που κάνει σε εμάς η δεξιά του Υψίστου  ουδόλως επιτρέπεται  ή θα πρέπει να γίνεται με άκρα προσοχή και τέχνη.

….Η εξωτερική μορφή την οποία παίρνει ο λογισμός συχνά δεν επιτρέπει να αντιληφθείς από πού προέρχεται αυτός. Συχνά ο λογισμός πλησιάζει αθόρυβα σαν κλέπτης και η πρώτη λογική του μορφή μπορεί να φανεί όχι μόνο σοφή αλλά και αγία.

Και όμως μερικές φορές αρκεί και το πιο ελαφρύ πλησίασμα ενός τέτοιου λογισμού για να προκαλέσει βαθιά αλλαγή στην ψυχή.

Γαι να κρίνουμε τη φύση και το είδος του λογισμού δεν πρέπει να στηριζόμαστε στην εξωτερική του μορφή.

Μόνο η πείρα οδηγεί στη γνώση για το ποια δύναμη και λεπτότητα και ποιες ποικιλόμορφες όψεις  μπορούν να λαμβάνουν οι διάφορες δαιμονικές προσβολές.

Ακόμα και όταν ο λογισμός από τη φύση του είναι αγαθός μπορεί να εισχωρήσει σε αυτόν ξένο στοιχείο και να αλλάξει έτσι ουσιαστικά το πνευματικό του περιεχόμενο και την ενέργειά του επάνω σε μας.

Ο λογισμός είναι το πρώτο στάδιο της αμαρτίας.

Η εμφάνισή του στη σφαίρα της συνειδήσεως δεν λογίζεται ως αμαρτία αλλά είναι μόνο η πρότασή της.

Η απόκρουση του λογισμού αποκλείει την περαιτέρω ανάπτυξη της αμαρτίας.

Ο νους που βρίσκεται σε ησυχαστική προσευχή στην καρδιά βλέπει ότι ο λογισμός πλησιάζει απ΄έξω προσπαθώντας να εισχωρήσει στην καρδιά και τον εκδιώκει δια της προσευχής.

Αυτό το έργο ονομάζεται «νοερά νήψη» ή «νοερά ησυχία’ ή ‘τήρησις του νοός’ …

Με τη φλογερή ορμή φθάνει ο ασκητής στην αδιάλειπτη προσευχή αλλά επειδή δεν έχει καθαριστεί η καρδιά του με μακρόχρονη άσκηση, παρά την ενέργεια της προσευχής πέφτει σε αμαρτίες και πάθη. Έτσι δεν μπορεί να ικανοποιηθεί με μια τέτοια κατάσταση.

Ο αδελφός  δεν γνώριζε ακόμη να «τηρεί τον νου» και έτσι ενώ προσευχόταν δεν αναχαίτιζε την ενέργεια της φαντασίας  με την οποία ενεργούν οι δαίμονες.

Η φαντασία που είναι αναπόφευκτη σε κάθε αρχάριο  φέρνει παραμόρφωση στην πνευματική ζωή. 

Επειδή όμως δεν μπορούμε να την αποφύγουμε στην αρχική περίοδο δεν θεωρείται πλάνη.

Οπωσδήποτε όμως ο αρχάριος οδηγείται σταδιακά από αυτού του είδους την προσευχή σε άλλο, το οποίο να περικλείει τον νου του στα λόγια της προσευχής.

Η μορφή αυτή της προσευχής είναι δυσκολότερη και ξηρότερη  αλλά είναι προτιμότερη ως πιο ορθή και λιγότερο επικίνδυνη.

Πόσες αυτοκτονίες και παντός είδους εγκλήματα στον κόσμο δεν γίνονταν ως επακόλουθα δαιμονικής πνευματικότητας;

Η πάλη προς τους δαίμονες δεν πρέπει να προκαλεί φόβο.

Ο φόβος είναι ήδη μισή ήττα (μισή αποτυχία της έκβασης του αγώνα). 

Η εμφάνιση του φόβου ατονεί την ψυχή και την καθιστά ευάλωτη και προσιτή σε δαιμονικό βιασμό.

Ο νους όλο και πιο συχνά βρίσκει στην καρδιά εκείνο το σημείο της προσοχής που του έδινε τη δυνατότητα να επιτηρεί τα τελούμενα στον εσωτερικό κόσμο της ψυχής…
Έτσι αποκτάται η διάκριση για το πως πλησιάζουν αθόρυβα οι λογισμοί των διαφόρων παθών και πώς ενεργεί η Χάρις. 

Ο Σιλουανός εισέρχεται στη ζωή του συνετού ασκητή και συνειδητοποιεί ότι το κύριο μέλημα της ασκήσεως είναι η απόκτηση της  Χάρης.

Έτσι στο ερώτημα για το πώς ενεργεί η Χάρη και πώς διαφυλάσσεται από τον άνθρωπό που είδε το φως του ανάρχου Είναι, γεύτηκε το πλήρωμα της χαράς και της ανεκλάλητης γλυκύτητος της αγάπης του Θεού και για ποιο λόγο αυτή εγκαταλείπει την ψυχή, γίνεται ένα από τα βασικά και θεμελιώδη μελετήματα της ζωής του.

————————————————————————————————————
Από το βιβλίο 

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ-
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΕΣΣΕΧ
ΕΚΔ. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
ΕΣΣΕΞ ΑΓΓΛΙΑΣ 1999, ΕΚΔΟΣΙΣ ΟΓΔΟΗ.
Μετάφρασις εκ του Ρωσικού υπό του συγγραφέως
και υπό του Ιερομονάχου Ζαχαρίου.

ΠΕΡΙ ΕΥΧΗΣ & ΠΡΟΣΕΥΧΗΣΙερομονάχου Ζαχαρίου.

 

Στον αγώνα για τη διαφύλαξη της χάρης ο μοναχός Σιλουανός έφτασε σε μέτρα, τα οποία πιθανόν να φανούν εξαιρετικώς σκληρά σε ανθρώπους άλλου τύπου, είναι δε δυνατόν να προκαλέσουν ακόμη και τη σκέψη ότι τέτοιου είδους ασπλαχνία προς τον εαυτό του είναι διαστροφή του Χριστιανισμού.
Αυτό βέβαια δεν είναι σωστό. Ψυχή που γνώρισε τον Χριστό και υψώθηκε στη θεωρία του κόσμου του αιωνίου φωτός και που ακολούθως  χάσει αυτή τη χάρη βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση, την οποία όποιος δεν γνώρισε σε αυτόν τον βαθμό καθόλου δεν μπορεί να την φανταστεί.
Το μαρτύριο και η οδύνη της ψυχής αυτής είναι απερίγραπτα. Αισθάνεται ένα ιδιαίτερο μεταφυσικό άλγος. Για τον άνθρωπο που βίωσε την απερίγραπτη γλυκύτητα της αγάπης του Θεού τίποτα πλέον στον κόσμο αυτό δεν παραμένει δυνατό να τον γοητεύσει ή να τον πλανέψει.

Από κάποια άποψη η επίγεια ζωή αποβαίνει γι΄αυτόν καταθλιπτικό φορτίο, αυτός δε με θρήνο ζητά τη ζωή εκείνη την οποία προηγουμένως είχε αγγίξει.Άνδρας που έχασε τη γυναίκα του, ύπαρξη βαθιάαγαπημένη, ή  μητέρα που στερήθηκε τον μονογενή και αγαπημένο γιο της, μόνο εν μέρει μπορούν να συλλάβουν την οδύνη αυτού που απόλεσε τη χάρη, διότι η αγάπη του Θεού λόγω της δυνάμεως, της αξίας και της γλυκύτητάς της, του ασυγκρίτου κάλλους και της εξουσίας της υπερβαίνει άπειρες φορές κάθε άλλη ανθρώπινη αγάπη.

Συνεπώς ο Άγ. Ιωάννης της Κλίμακος λέει για αυτούς που έχασαν τη χάρη ότι το βάσανό τους υπερβαίνει τα βάσανα των καταδίκων σε θάνατο, το δε πένθος τους υπερβαίνει κατά πολύ το πένθος αυτών που μοιρολογούν τους νεκρούς τους.

«Κύριε βλέπεις ότι θέλω να προσευχηθώ με καθαρό νουν αλλά οι δαίμονες δεν με αφήνουν. Δίδαξέ με τι πρέπει να κάνω για να μην με ενοχλούν;».  

Και άκουσε στην ψυχή του την απάντηση.

«Οι υπερήφανοι πάντοτε έτσι υποφέρουν από τους δαίμονες».

———————————————————————

Από το βιβλίο

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ-
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΕΣΣΕΧ
ΕΚΔ. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
ΕΣΣΕΞ ΑΓΓΛΙΑΣ 1999, ΕΚΔΟΣΙΣ ΟΓΔΟΗ.
Μετάφρασις εκ του Ρωσικού υπό του συγγραφέως
και υπό του Ιερομονάχου Ζαχαρίου.

Η άσκηση της προσευχής του Ιησού ως ουράνιο δώρο Αρχιμ. Σωφρονίου, «Περί προσευχής»

---

---

Η ευλαβική άσκηση της προσευχής αυτής οδηγεί τον άνθρωπο σε συνάντηση με πολλές αντίθετες ενέργειες κρυμμένες στην ατμόσφαιρα

Προσφερόμενη στην κατάσταση βαθειάς μετάνοιας διεισδύει στο χώρο, που βρίσκεται πέραν των ορίων «της σοφίας των σοφών και της συνέσεως των συνετών» (Α’ Κορ. 1,19). Στις πλέον εντατικές εκδηλώσεις της, χρειάζεται ή μεγάλη πείρα ή καθοδηγητής.
Είναι απαραίτητη σε όλους ανεξαιρέτως που την ασκούν, η νηπτική περίσκεψη, το πνεύμα της συντριβής και του φόβου του Θεού, η υπομονή σε κάθε επερχόμενο σ’ αυτούς. Τότε αυτή γίνεται δύναμη, η οποία ενώνει το πνεύμα μας με το Πνεύμα του Θεού, παρέχουσα την αίσθηση της ζώσας παρουσίας της αιωνιότητας μέσα μας, έχοντάς μας ήδη οδηγήσει δια μέσου αβύσσων σκότους κρυμμένων μέσα μας.
Η προσευχή αυτή είναι μεγάλο δώρο του ουρανού προς τον άνθρωπο και την ανθρωπότητα.
Πόσο σημαντική είναι η διαμονή (για να μην πω η άσκηση) στη προσευχή, μαρτυρεί και αυτή η πείρα. Θεωρώ επιτρεπτό να παραβάλω αυτήν προς την φυσική ζωή του κόσμου μας και να φέρω παραδείγματα από γνωστών σε μας γεγονότων της σύγχρονης επικαιρότητας.
Οι αθλητές, προετοιμαζόμενοι για τους αγώνες, επαναλαμβάνουν για πολύ καιρό τις ίδιες ασκήσεις, ώστε να εκτελέσουν κατά τη στιγμή της διεξαγωγής τους, με ταχύτητα και με βεβαιότητα, και τρόπον τινά μηχανικά, όλες τις κινήσεις, τις οποίες ήδη αφομοίωσαν. Από τον αριθμό των ασκήσεων εξαρτάται και η ποιότητα της αποδόσεως.
Θα διηγηθώ ακόμα ένα γεγονός, που συνέβη σε κύκλο, γνωστών σε μένα προσώπων. Βεβαίως επαναλαμβάνω εκείνα, που άκουσα από ένα πλησιέστερο άνθρωπο προς τα πρόσωπα στα οποία αναφέρονται.

Ἡ ἀπουσία τῆς χάρης τοῦ Θεοῦ διακρίνεται ἀπό τήν παγερότητα καί τήν ψυχρότητα τῆς καρδιᾶς

Η ευχή του Ιησού, που γίνεται με το κομποσκοίνι, θερμαίνει την καρδιά του ανθρώπου, ενεργοποιεί την Θεία Χάρι στον ίδιο τον προσευχόμενο και καθαρίζει τους ρύπους της αμαρτίας, όπου αυτοί πολεμούν τον άνθρωπο.

 Η ευχή του Ιησού, σκοπό έχει, να ενοποιήσει τον όλο άνθρωπο, δηλαδή τις τρεις δυνάμεις της ψυχής. Η προσοχή, να συγκεντρωθεί στην καρδιά. Στην αρχή, να αισθάνεται η καρδιά την ενέργεια της ευχής και έπειτα, νους και καρδιά να ενωθούν. 

 Γιατί, κατά τους Πατέρες, πρώτα η καρδιά αισθάνεται την παρουσία του Θεού και έπειτα παρακινεί και το λογικό. 

 Οι Πατέρες, πρώτα έζησαν και έπειτα θεολόγησαν  για να περιφρουρήσουν την ζωή. Επομένως,πρώτα η καρδιά αισθάνεται την θερμότητα και την γλυκύτητα της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος. 

Αντίθετα, η απουσία της Χάριτος διακρίνεται από την παγερότητα και την ψυχρότητα της καρδιάς. 

 Πρώτα, κάποιος αγαπάει με την καρδιά του τον Θεό και έπειτα με τον νου. 

 Η παραγγελία του Θεού είναι σαφής:

"Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ' όλης της καρδίας σου και εξ' όλης της ψυχής σου και εξ' όλης της διανοίας σου".

 

Η λογική δεν καταργείται μέσα στην Εκκλησία, αλλά με την πτώση είναι αρκετά δύσκαμπτη, στο ν' αντιληφθεί τον Θεό. Όταν όμως, αναπτύσσεται, εσωτερική πνευματική αίσθηση, τότε κι αυτή παρακινείται στο να καταλάβει τον Θεό. 

 Η καρδιά λοιπόν,κάνει την διάκριση, αν σφάλλουμε ή αν τηρούμε τις Εντολές του Θεού. 

Η ένωση όμως του νου και της καρδιάς γίνεται μόνο, με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος.

 Με την μετάνοια και την τήρηση των εντολών του Χριστού αποκτούμε Χάρι και με την ενέργεια αυτής, ο νους βρίσκει την καρδιά και ενώνεται με αυτή. 

 Κι αυτό είναι σημαντικό βήμα για την ευχή του Ιησού και την θέωση.

 Γι' αυτό και η καρδιά του ανθρώπου πρέπει να συντριβεί.

"Καρδίαν συντετριμμέννην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει."

 Είναι καλό λοιπόν, ότι κλαίγοντας για τις αμαρτίες μας, αισθανόμαστε έναν πόνο στην καρδιά ή άλλοτε, μια θερμότητα, αλλά ο ασφαλέστερος τρόπος είναι η μετάνοια.

Από το βιβλίο: Μια βραδυά στην έρημο του Αγίου Όρους του Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ιερόθεου

Πηγή 1:

Γέροντας Σωφρόνιος: "Στήν ἐπαφή σου μέ τούς ἄλλους νά εἶσαι πάντοτε ἁπλός καί εὐχάριστος"....

  

"Αρχή της πνευματικής ζωής είναι η αρχή της πάλης κατά των  παθών. Η νίκη κατά των παθών είναι το δυσχερέστερο έργο. Η νίκη αυτή είναι η πιο μεγαλειώδης από όλες. Η απάθεια είναι ανώτερη από το χάρισμα της θαυματουργίας. Τα πάθη νικώνται με μακρό, επίμονο βαρύ αδιάλειπτο αγώνα ημέρα και νύχτα και με τη συνέργεια της χάριτος.

Κατά τη συναναστροφή σας με τους άλλους ανθρώπους μου φαίνεται καλό να διατηρείτε κάποια απόσταση και να κλείνεστε στον εαυτό σας. 

Για το σκοπό αυτόν είναι καλό να ενεργείτε ως εξής: Για να μη θλίψετε τον αδελφό σύμφωνα με την εντολή, πρέπει να είστε πάντοτε στην επαφή σας με τους ανθρώπους απλός και ευχάριστος. 

Ο ίδιος όμως να μη δίνετε αφορμή για συζητήσεις και να μην ενθαρρύνετε τη συνομιλία. 

Σας ρωτούν κάτι; Απαντήστε με καλή διάθεση. Δεν χρειάζεται όμως να υποβάλετε ερωτήσεις να αρχίζετε διάλογο, να τον ενθαρρύνετε....

Η αλήθεια είναι ότι όταν παρασυρόμαστε σε συζητήσεις θεολογικού χαρακτήρα παρεκλίνουμε από την άμεση επιδίωξή μας. Ωστόσο αυτό όμως είναι αναγκαίο ως ένα βαθμό....

Στη συνέχεια οφείλουμε να συγκρατήσουμε τον νου από την τάση του προς την κατεύθυνση αυτή για να προσελκύσουμε και συγκεντρώσουμε την προσοχή μέσα μας. 

Ο μακάριος Διάδοχος γράφει: "Για τον νου μας είναι μαρτυρικά δύσκολη η παρατεταμένη άσκηση της νοεράς καρδιακής προσευχής, λόγω της πίεσης και της συγκέντρωσης που απαιτούνται κατά την προσευχή αυτή. 

Στη θεολογία όμως (στις θεολογικές συζητήσεις) ο νους ορμά με χαρά βρίσκοντας εκεί την έκταση και την ελευθερία που επιζητά.  

Δεν πρέπει όμως να τον αφήνουμε στην οδό αυτή ή να του επιτρέπουμε υπέρμετρα να επιδίδεται σε αυτή τη χαρά"...

 

Απάνθισμα από το βιβλίο του Γέροντος Σωφρονίου Ζαχάρωφ: Αγώνας Θεογνωσίας

https://agiopneymatika.blogspot.gr/2018/04/blog-post_11.html

Ὅσιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης - Ἡ Εἰρήνη

Ὅλοι ἐπιθυμοῦν τὴν εἰρήνη, ἀλλὰ δὲν γνωρίζουν πῶς νὰ τὴν ἀποκτήσουν. Ὁ Μέγας Παΐσιος κυριεύθηκε ἀπὸ θυμὸ καὶ παρακάλεσε τὸν Κύριο νὰ τὸν ἐλευθερώσει ἀπὸ τὸ πάθος αὐτό. Ὁ Κύριος ἐμφανίστηκε σὲ αὐτὸν καὶ τοῦ εἶπε· «Παΐσιε, ἂν θέλεις νὰ μὴν ὀργίζεσαι, μὴν ἐπιθυμεῖς τίποτε, μὴν κρίνεις καὶ μὴ μισήσεις κανένα καὶ θὰ ἔχεις τὴν εἰρήνη». Ἔτσι κάθε ἄνθρωπος ποὺ κόβει τὸ θέλημά του μπροστὰ στὸν Θεό καὶ τοὺς ἀνθρώπους, θὰ εἶναι πάντα εἰρηνικὸς στὴν ψυχή. Ὅποιος ὅμως ἀγαπᾶ νὰ κάνει τὸ θέλημά του, αὐτὸς δὲν θὰ ἔχει εἰρήνη.
Ψυχὴ ποὺ παραδόθηκε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ὑπομένει εὔκολα κάθε θλίψη καὶ κάθε ἀσθένεια· γιατὶ καὶ τὸν καιρὸ τῆς ἀσθένειας παραμένει στὴ θεωρία τοῦ Θεοῦ καὶ προσεύχεται· «Κύριε, Ἐσὺ βλέπεις τὴν ἀσθένειά μου. Ἐσὺ ξέρεις πόσο ἁμαρτωλὸς καὶ ἀδύνατος εἶμαι· βοήθησέ με νὰ ὑπομένω καὶ νὰ εὐχαριστῶ τὴν ἀγαθότητά σου». Καὶ ὁ Κύριος ἀνακουφίζει τὸν πόνο, καὶ ἡ ψυχὴ αἰσθάνεται τὴν ἐγγύτητα τοῦ Θεοῦ καὶ μένει ἐν τῷ Θεῷ γεμάτη χαρὰ καὶ εὐγνωμοσύνη.
Ἂν ἀποτύχεις σὲ κάτι, σκέψου· «Ὁ Κύριος βλέπει τὴν καρδιά μου καὶ ἂν εἶναι θέλημά του, ὅλα θὰ εἶναι γιὰ τὸ καλὸ καὶ τὸ δικό μου καὶ τῶν ἄλλων». Ἔτσι ἡ ψυχή σου θὰ ἔχει πάντα εἰρήνη. Ἀλλὰ ἐὰν ἀρχίζει κανεὶς νὰ παραπονεῖται· «Αὐτὸ δὲν εἶναι καλό, ἐκεῖνο δὲν εἶναι ὅπως πρέπει», τότε ποτὲ δὲν θὰ ὑπάρχει εἰρήνη στὴν ψυχή του, ἔστω καὶ ἂν νηστεύει καὶ προσεύχεται πολύ.
Οἱ Ἀπόστολοι εἶχαν παραδοθεῖ ὁλοκληρωτικὰ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Μόνο ἔτσι διαφυλάσσεται ἡ εἰρήνη. Τὸ ἴδιο καὶ ὅλοι οἱ μεγάλοι Ἅγιοι ὑπέμειναν ὅλες τὶς θλίψεις παραδομένοι στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Κύριος μᾶς ἀγαπᾶ καὶ μποροῦμε νὰ μὴ φοβόμαστε τίποτε, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἁμαρτία· γιατὶ ἐξαιτίας τῆς ἁμαρτίας χάνεται ἡ χάρη καὶ χωρὶς τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ ὁ ἐχθρὸς παρασύρει τὴν ψυχή, ὅπως παρασύρει ὁ ἄνεμος τὰ ξερὰ φύλλα ἢ τὸν καπνό.
Πρέπει νὰ θυμόμαστε πάντοτε ὅτι οἱ ἐχθροὶ (δαίμονες) ἔπεσαν ἀπὸ ὑπερηφάνεια καὶ προσπαθοῦν μὲ κάθε τρόπο νὰ μᾶς σπρώξουν στὴν ἴδια πλάνη —καὶ πολλοὺς ἐξαπάτησαν. Ὁ Κύριος ὅμως εἶπε· «Μάθετε ἀπ᾿ Ἐμοῦ τὴν πραότητα καὶ τὴν ταπείνωσιν καὶ εὑρήσετε ἀνάπαυσιν εἰς τὰς ψυχὰς ὑμῶν».
«Ὦ, ἐλεῆμον Κύριε, δῶσε μας τὴν εἰρήνη σου, ὅπως ἔδωσες εἰρήνη στοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους· “Εἰρήνην τὴν Ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν”.
»Κύριε, δῶσε ν᾿ ἀπολαύσουμε κι ἐμεῖς τὴν εἰρήνη σου. Οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι ἔλαβαν τὴν εἰρήνη σου καὶ τὴν σκόρπισαν σὲ ὅλον τὸν κόσμο, καὶ σώζοντας τὸ λαὸ δὲν ἔχασαν τὴν εἰρήνη τοῦ Κυρίου, καὶ αὐτὴ δὲν ἐλαττώθηκε μέσα τους»
Δοξασμένος νὰ εἶναι ὁ Κύριος, γιατὶ μᾶς ἀγαπᾶ καὶ μᾶς δίνει τὴν εἰρήνη Του καὶ τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος