ΟΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ

Επιστολή 16

ΟΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ

Σχετικά με τους συγγενείς, τους «οικείους».

Η μετάφραση των ασκητικών συγγραμμάτων.

Η αμαρτία της σαρκικής επιθυμίας.

Άθως, 13/26 Μαρτίου 1933

Πολύτιμε πάτερ Δαβίδ, Ευλογείτε!

(Έχετε σταματήσει να με ευλογείτε).

Έλαβα το γράμμα σας πριν την ακολουθία του Εσπερινού και χάρηκα απερίγραπτα, γιατί επιτέλους ξαναβρήκα τα ίχνη σας. Από τις 15/28 Δεκεμβρίου (ημερομηνία του τελευταίου γράμματός σας από τη Νίκαια) δεν είχα καμιά είδησή σας.

Δεν έλαβα το γράμμα σας της 22ας Ιανουαρίου/4 Φεβρουαρίου. Ενδέχεται στο διάστημα που μεσολάβησε από τις 15/28 Δεκεμβρίου ως τις 22 Ιανουαρίου/4 Φεβρουαρίου να μου έχετε στείλει και άλλα γράμματα. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε κι αυτά χάθηκαν. Ήταν για μένα δύσκολο να μην έχω καθόλου ειδήσεις σας για τόσο μεγάλο διάστημα τη στιγμή που γνώριζα ότι δεν τακτοποιηθήκατε ακόμη καθόλου. Πήγαινα στον Γέροντα πατέρα Σιλουανό και μιλούσα μαζί του για σας. Παραπονιόμουν σε αυτόν, γιατί δεν είχαμε καμία είδηση από τον πατέρα Δαβίδ για καιρό. Ο Γέροντας έλεγε: «Τίποτα κακό δεν πρέπει να συμβαίνει. Προσεύχομαι γι’ αυτόν και η ψυχή είναι ήσυχη.

[//222] ‐ «Γιατί όμως σιώπησε;» (του είπα). Ο Γέροντας απάντησε: «Δεν γνωρίζω. Ίσως κάποτε συμβαίνει να έχει ειρήνη και να μη βρίσκει τι να γράψει». Ωστόσο στην αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ο ίδιος ο Γέροντας πατήρ Σιλουανός μου είπε ότι πρέπει να ρωτήσουμε κάποιον για σας. Έτσι αποφάσισα να στείλω γράμμα στον Μητροπολίτη Ελευθέριο με την παράκληση να μας πει πού είστε τώρα, και, αν είναι δυνατό, πώς αισθάνεσθε. Έστειλα το γράμμα αυτό πριν από μια εβδομάδα. Δεν ξέρω αν θα μου απαντήσει ο Δεσπότης. Δεν με γνωρίζει καθόλου. Και για μένα δεν ήταν εύκολο να αποφασίσω να αλληλογραφήσω μαζί του, να εκφράσω την επιθυμία μου. Θα απαντήσει άραγε; Δεν ξέρω. Εξάλλου τώρα παύει να υπάρχει ανάγκη, και λυπάμαι που δεν έκανα υπομονή.

Αγαπητέ πάτερ Δαβίδ, μου είναι δύσκολο να σας απευθύνω οποιεσδήποτε συμβουλές έχοντας βαθειά επίγνωση της υπεροχής και των πρεσβειών της ιερωσύνης σας. Γι’ αυτό στα προηγούμενα γράμματα συνομιλώντας μαζί σας για θέματα της πνευματικής ζωής κατέφευγα σε ιδιαίτερη μορφή αλληλογραφίας, αναφερόμενος στον εαυτό μου. Σκεπτόμουν ότι η μορφή αυτή ήταν η πιο κατάλληλη για τη δεδομένη περίπτωση, γιατί είχατε την τέλεια δυνατότητα να εξετάσετε όλα τα γραφόμενα χωρίς υποχρεωτική αναφορά σε αυτά. Τώρα θέλω να τολμήσω να σας εκφράσω τις σκέψεις μου με αφορμή αυτά που μου γράφετε στο τελευταίο σας γράμμα κάνοντας άμεση αναφορά στο πρόσωπό σας. Παρόλα όμως αυτά θεωρώ τελείως αδύνατο να παραδώσω τις σκέψεις μου ως κάτι που

δεν είναι ουσιαστικά η οριστική έκφραση του θείου θελήματος· όχι, είναι απλώς  οι προσωπικές μου σκέψεις σε σχέση με όσα γράφετε. Σας παρακαλώ να φανείτε επιεικής για την αγένειά μου, όπως και για την οξύτητα της εκφράσεως, κάτι που προς μεγάλη [//223] μου λύπη χαρακτηρίζει την άθλια ψυχή μου. Πρόκειται για απλές σκέψεις χωρίς καμιά σκοπιμότητα εκ μέρους μου.

Σχετικά με τους οικείους σας. «Εξέλθετε εκ μέσου αυτών»1. Η προθεσμία της διαμονής μαζί τους (κυρίως με τη μητέρα σας), προς εκπλήρωση της εντολής του Θεού, έληξε. Δεν αρμόζει να παραμείνετε με αυτούς για λόγους υλικής φύσεως. Αρκεί η ζημιά που υποστήκατε ήδη και που μόνο χάρη στην υπομονή σας μετριάζεται.

«Εχθροί του ανθρώπου οι οικιακοί αυτού»2, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου. Αυτοί οι «οικείοι» δεν είναι οι δικοί μας, όπως λέει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος3, του οποίου τη μνήμη εορτάζουμε σήμερα. Προσέξτε να μην εισχωρήσει στην καρδιά σας η κρυφή σκέψη να πάρετε από τη μητέρα εν ζωή και μετά θάνατο την κληρονομιά, οποιαδήποτε και να είναι αυτή. Να μην τρέφετε γι’ αυτό καμιά ελπίδα, να μην κάνετε κανένα υπολογισμό ή σκέψη. Παραδώστε αυτά και τον εαυτό σας στο θέλημα του Θεού. Τη φροντίδα γι’ αυτά να την αναθέσετε στον Κύριο. Αυτός προνοεί για όλη την κτίση Του. Περιορίστε στο ελάχιστο δυνατό τις σχέσεις σας μαζί τους (αλληλογραφία, συναντήσεις κ.λ.π.).

Ο μοναχός έχει ανάγκη από ελάχιστα. Μη φοβάστε, αγαπητέ, αν στο μέλλον χρειασθεί να ζήσετε λιτά, ίσως ακόμη και χωρίς το απαραίτητο ψωμί.

Δείτε τώρα πώς με τη βοήθεια του Θεού, έστω και σχετικά, τακτοποιήσατε τη μητέρα σας για ένα χρόνο. Ευχαριστείστε λοιπόν τον Θεό. Η μέριμνα για την ψυχή σας τη στιγμή αυτή αποτελεί το πρωταρχικό σας καθήκον. Δεν πρέπει καθόλου «να μείνετε με το πρόσωπο στραμμένο στη [//224] Δύση, και να ασχοληθείτε με τη διάδοση ή την υποστήριξη της Ορθοδοξίας στη Δυτική Ευρώπη». Πώς είναι αυτό δυνατό για έναν άνθρωπο, που ο ίδιος ακόμη δεν τακτοποιήθηκε καθόλου εσωτερικά; Αν μιλήσαμε για επικείμενη ποιμαντική σας διακονία, αυτό είναι τελείως διαφορετικό. Αλλά σε αυτά, αν ο Κύριος δώσει λόγο και χρόνο, θα αναφερθούμε αργότερα.

Όσον αφορά τη μετάφραση στην αγγλική γλώσσα του βιβλίου του Ιωάννου του Σταυρού, εγκαταλείψτε και αυτό το έργο, όπως και τη φροντίδα για τη μητέρα σας. Επίσης δεν υπάρχει καμιά ανάγκη να αποστείλετε το βιβλίο σε γνωστό σας αθωνίτη μοναχό. Γενικά ελευθερώστε την ψυχή σας από αυτές τις  μη  υποχρεωτικές  και  ακόμη  ανώφελες  για  σας  έγνοιες.  Την  ιδέα  για  τη

«δημιουργία ενός ενδιαφέροντος και πνευματικά ωφέλιμου εκδοτικού έργου» στο Ρηβιέρ αφήστε να την υλοποιήσουν ή να μην την υλοποιήσουν άλλοι. Η ίδρυση

«γνήσιου μοναστηριού» στο Roquefort μου φαίνεται ότι αποτελεί μάταιο όνειρο.

1 Πρβλ. Β’ Κορ. 6,17· Ησ. 52,11· Ιερεμ. 50,8.

2 Ματθ. 10,36.

3 Ιωάννου του Σιναΐτου, Κλίμαξ 3,18, PG 88,665B.

Αφήστε και αποφύγετε αυτή την ιδέα. Εκτός από βλάβη, τίποτε άλλο δεν θα σας προξενήσει.

Ο Κύριος σας προίκισε με πολλά χαρίσματα, και όλα αυτά θα χαθούν, αν διατηρήσετε την επικοινωνία με τους οικείους σας και με μερικά ακόμη πρόσωπα.

Δεν είναι σύμφωνη με το θέλημα του Θεού ακόμη η φροντίδα σας για την κυρία Ε.Λ. Αν χρειασθεί να συναντηθείτε μαζί της ή να της γράψετε, να της πείτε με συντομία: «Για μένα τα ερωτήματα για την Εκκλησία έχουν λυθεί· σας είπα με ειλικρίνεια ό,τι θεώρησα χρήσιμο για το όφελος της ψυχής σας και τώρα δεν έχω τίποτα άλλο που θα μπορούσα να σας πω», και εδώ να κλείσετε αποφασιστικά και οριστικά στο θέμα μαζί της. (Ίσως όμως δεν θα χρειασθεί ούτε αυτό. Παραδώστε την και αυτήν στην πρόνοια του Θεού).

[//225] Θα προσπαθήσω να στείλω το γράμμα αυτό σήμερα. (Το ταχυδρομείο φεύγει μια φορά την εβδομάδα). Δυστυχώς έχουμε την αγρυπνία, έπειτα συλλείτουργο με τη Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, πράγμα που μου στερεί τη δυνατότητα να σας γράψω λεπτομερέστερα, όπως κατά κάποιον τρόπο θα ήθελα. Γι’ αυτό θα σας πω με συντομία ότι η ψυχή μου κλίνει, όπως και προηγουμένως, στην άποψη ότι το καλύτερο από όλα για σας είναι να μην αποφύγετε την πρόταση των Λονδρέζων. Κατά την διάρκεια της εκπλήρωσης της διακονίας σας, μπορείτε να αυξάνετε ή να ελαττώνετε τη φροντίδα γι’ αυτούς ανάλογα με την κατάστασή σας. Πιστεύω ότι και από υλικής απόψεως θα σας προσφέρουν μια ελάχιστη εξασφάλιση.

Ως εγχείρημα η πρόταση να μεταφράσετε την ορθόδοξη ασκητική γραμματεία στην αγγλική γλώσσα είναι ευλογημένο έργο. Θα έχετε κάθε δυνατότητα να ασχοληθείτε με το έργο αυτό ζώντας στο Λονδίνο. Αν αυτό σας αποφέρει συγχρόνως και κάποια έσοδα, τότε θα είναι ακόμη καλύτερο.

Νομίζω ότι στο Λονδίνο, ίσως στα προάστειά του, θα είναι δυνατό  να βρείτε κάποιο σχετικά ήσυχο και απομονωμένο μέρος· μια μικρή, ανεξάρτητη κατοικία.

Κοιτάξτε, δηλαδή σκεφθείτε, αν όλα αυτά είναι πράγματι δυνατά.

Αν ο Κύριος σας δώσει τη δυνατότητα να έλθετε (ακόμη και να έρχεσθε από καιρού εις καιρόν) στον Άθω για μικρό διάστημα, για ένα ή δύο μήνες, τότε και ο πατήρ Σιλουανός και εγώ ο άθυμος, θα έχουμε απερίγραπτη χαρά.

Ναι, αυτό θα ήταν πολύ καλό. Να δώσει ο Κύριος, ώστε αυτό να πετύχει και να πραγματοποιηθεί!

Η οδός που ακολουθούμε είναι δύσκολη, αλλά ταυτόχρονα και μακάρια και χαροποιός.

Ίσως δεν θα σας είναι ανώφελο όχι μόνο να εφαρμόζετε, αλλά και να διαβάζετε τα γραφόμενά μου.

[//226] Είναι απαραίτητο στον άνθρωπο να βρεθεί στην αληθινή οδό, γιατί τότε ανοίγουν τα μάτια του και προβάλλει μπροστά του το απέραντο πεδίο της εσωτερικής ψυχικής δραστηριότητος. Ωσότου όμως παρουσιασθεί αυτό, ο άνθρωπος ταλαιπωρείται πνευματικά και δεν γνωρίζει καθαρά από πού να αρχίσει και τί να κάνει.

Για να τηρήσει ο άνθρωπος τις εντολές του Θεού, είναι αναγκαίο να είναι σκληρός προς τον εαυτό του, ανήλεος, όχι όμως αδιάκριτα.

Η επικοινωνία με τις γυναίκες εξασθενεί την ψυχή και την καθιστά ανίκανη για εκείνο που μόλις αναφέραμε. Κατά τη διάρκεια της συναναστροφής σας μαζί τους (πράγμα αναγκαίο και αναπόφευκτο για έναν ιερέα στον κόσμο) να φοβάσθε να επιτρέψετε στον εαυτό σας, έστω και την ελάχιστη οικειότητα του κοσμικού ανθρώπου, χαμόγελο, αβροφροσύνη κ.λ.π. Να φέρεσθε ως ποιμένας και λειτουργός του Θεού. Ευθύς μόλις ολοκληρωθεί η ουσιαστικά αναγκαστική συνομιλία σας μαζί τους, να την τερματίζετε με ανδρεία και αποφασιστικότητα. Όλα αυτά βεβαίως δεν σας εμποδίζουν από το να είσθε ευγενικός στους τρόπους.

Φυλάξτε τα μάτια σας από την παρατήρηση του κάλλους των προσώπων τους. Όλες αυτές οι λεπτομέρειες δεν είναι καθόλου λεπτομέρειες για όποιον θέλει να ζήσει προσεκτικά. Η χάρη του Θεού εγκαταλείπει την ψυχή ακόμη και για την ελάχιστη σαρκική ηδονή που προκαλείται από λογισμό, άκουσμα, κοίταγμα, δεν μιλώ πια για τα μεγαλύτερα.

Δέσποινά μας, Υπεραγία Θεοτόκε, φύλαξον ημάς υπό την Σκέπη Σου!

Ο φόβος φυλάγει πολύ τον άνθρωπο από τις αμαρτίες αυτές. Η χάρη του Θεού δεν ανέχεται την αμαρτία αυτή. Και για μικρή ηδονή στο λογισμό αμέσως αποχωρεί. «Ου μη καταμείνη το πνεύμα μου εν τοις ανθρώποις τούτοις εις [//227] τον αιώνα δια το είναι αυτούς σάρκας»4. Συγχωρείστε με.

Προσεύχεσθε, όπως και προηγουμένως. Δεν σας ξέχασα ποτέ και σας αγαπώ με την ψυχή μου.

Αν είναι δυνατό να μας στέλνετε, έστω και μια φορά το μήνα, έστω και την πιο σύντομη είδηση για σας. Δεν υπάρχει χρόνος; Τότε δυο‐τρία λόγια.

Και αυτό, ωσότου τακτοποιηθείτε λίγο πολύ οριστικά. Ύστερα μπορείτε να γράφετε πιο αραιά.

Έγραψα τη νύχτα. Αύριο πρέπει να διαβάσω το γράμμα σας στον Γέροντα πατέρα Σιλουανό μετά τη λειτουργία. Πριν από την αναχώρηση του πατρός Πέτρου για τη Δάφνη θα έχω μόνο μία ή δύο ώρες. Δεν θα υπάρξει καιρός, για να γράψω. Αν ο Γέροντας πατήρ Σιλουανός πει κάτι δικό του, θα σας το γράψω την επόμενη φορά και θα το στείλω στο Παρίσι πια, στη διεύθυνση του Μητροπολίτη Βενιαμίν.

Με αγάπη εν Κυρίω,

o ανάξιος και ελάχιστος, αφοσιωμένος αδελφός σας,

o αμαρτωλός ιεροδιάκονος Σωφρόνιος Υ.Γ. Σχετικά με το Μοναστήρι στο  Roquefort ο  Γέροντας πατήρ Σιλουανός

λέει ότι δεν πρέπει να εμπλακείτε στο έργο αυτό και, αν σας ζητήσουν συμβουλή, προσπαθήστε να μάθετε ποιο είναι το θέλημα του Θεού και μετά δώστε  τη γνώμη σας. Δηλαδή μην αποφύγετε να τους φανείτε χρήσιμος με συμβουλή, αλλά μην αναμειχθείτε στην ανοικοδόμηση της Μονής, γιατί θα διασκορπισθεί ο νους σας από τις βιοτικές ενασχολήσεις και αυτό θα σας ζημιώσει.

4 Γεν. 6,3.

[//228] Ο Γέροντας Σιλουανός χάρηκε υπερβολικά με το γράμμα σας. Σας στέλνει τους χαιρετισμούς του εν Κυρίω.

Εύχεται για σας.

Ο Γέροντας συμμερίζεται απόλυτα όλες τις σκέψεις μου, ιδιαίτερα ό,τι αφορά τους συγγενείς και τα υλικής φύσεως θέματα.

Με αγάπη εν Κυρίω μεγαλόσχημος Σιλουανός5

Άθως, 13/26 Μαρτίου 1933

Ξημέρωμα Τετάρτης Κυριακής Νηστειών

(αγρυπνία)